پیشنهاده کارشناسی ارشد 1397
پدیدآور: مصطفی خرسندی
استاد راهنما: احمد رضایی جمکرانی
دانشگاه قم، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
چکیده
 

چکیده بررسی و کنکاش در سِیر تاریخی، فرهنگی و زبانی یک ملت می‌تواند به عنوان گامی مؤثر در جهت شناخت و پاسداشت هویت و نظام کلّی فرهنگی و ادبی مردمان یک منطقه خاص قلمداد شود و برای نیل بدین مقصود باید این سیر، در تمامی نواحی و مناطق جغرافیایی تشکیل ‌دهنده یک سرزمین به دقت مورد بررسی قرارگیرد تا باشناخت ویژگی‌های لازم هریک از این مناطق به‌سان قطعه‌ای از یک جورچین بزرگ درنهایت به ترسیم کلّی از نظام تاریخی و فرهنگی(زبانی و ادبیات) یک ملّت دست یابیم. از همین‌ روی، در این نوشتار برحسب بضاعت و توان، سعی بر آن شده‌است تا به شناخت و ‌بررسی سِیر تاریخی، فرهنگی و زبانی محدوده شهر قم به‌عنوان بخشی از سرزمینی بزرگ به‌نام ایران‌زمین پرداخته شود تا قدمی هرچند کوتاه و مختصر در راه حفظ، تثبیت و شناخت هرچه بهتر گوشه‌ای از هویت فرهنگی و اجتماعی مردمان یکی از اقالیم این سرزمین برداشته شده باشد. بنابراین، در سه فصل پیش‌رو نهایت دقت و تلاش را مصروف داشته ‌است تا بلکه بتوان حق مطلب را ادا کرد به همین دلیل در فصل اول؛ سیر تاریخی قم، به‌طور مجمل از دوران تاریخی پیش از اسلام تا پیروزی انقلاب اسلامی بررسی شده‌است. در فصل دوم؛ به بررسی و معرفی باورهای عامیانه(خرافات)، فرهنگ و ادب عامه پرداخته شده‌است به گونه‌ای که در بخش اول این فصل پس از ارائه توضیحات مختصری درمورد فرهنگ و باورهای عامه، مصادیقی از آنچه که از آن تحت عنوان باورهای عامیانه(خرافات) یاد می‌شود، بیان شده‌است. و در بخش دوم این فصل هم پس از توضیحاتی مجمل درباب ادب عامه، چند نمونه از حکایات(داستان‌ها) رایج در زبان مردم قم آورده شده‌است. درنهایت در فصل سوم؛ هم که در دو بخش ارائه شده‌است به بررسی مسائل زبانی پرداخته شده‌است و در بخش اول؛ واژگان، اصطلاحات و کنایات و در بخش دوم؛ ضرب‌المثل‌های رایج در این گویش گردآوری شده‌است. واژگان کلیدی: قم، تاریخ، فرهنگ، ادب عامّه، حکایات، گویش، ضرب‌المثل.