آزاده ابراهیمی فخاری

چکیده: 
عاشورا نقطه عطف تاریخ اسلام و تشیع است وتحقیق در همه زوایای آن لازم وضروری به نظر می‌رسد. اما آنچه بیش از همه اهمیت دارد هدف امام حسین(علیه السلام) از برپایی این قیام است. در این راستا بررسی دقیق سخنان ودیدگاه ایشان درباره آینده ومهدویت و چشم اندازی که برای جهان مطرح می‎‌فرمایند ضروری مینماید. این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی به تقسیم بندی و تحلیل بیانات امام حسین (علیه السلام) در این زمینه بپرداخته است. امام حسین(علیه السلام) در بیانات خود با پرداختن به خصوصیات امام مهدی(عج) و نشانههای ظهور و خصوصیات حکومت مهدوی اهمیت و عظمت ظهور منجی را برای شیعیان خویش تداعی ساختهاند.

کلیدواژه: امام حسین (علیه السلام)، مهدویت،غیبت صغری، غیبت کبری، 
مقدمه
در یکی از فقرات زیارت عاشورای حضرت امام حسین (ع) میخوانیم:
«وَ اَسئَلهُ اَن یبَلِّغَنِی المَقامَ المَحمُودَ لَکُم عِندَالله وَ اَن یرزُقَنِی طَلَبَ ثارِکُم مَعَ اِمامٍ هُدَی ظاهِرٍ ناطِقٍ بِالحَقّ مِنکُم»
من از خداوند درخواست می کنم که مرا به مقام شایسته و ستوده ای که برای شما در نزد پروردگار است برساند و خونخواهی در رکاب امام هدایت از خاندان شما که ظهور کرده و به حق نطق می کند- حضرت مهدی موعود (علیه السلام)- را نصیب من فرماید تا انتقام خون بنا حق ریخته شما را بگیرم.
با بررسی بیانات امام حسین (علیه السلام) درباره مهدویت وامر ظهور می توان به پیوند عمیق وناگسستنی این دو قیام مهم وسرنوشت ساز واقف شد.
آنچه حسین (علیه اسلام) می دانست وآن را به یاران واصحاب بزرگوارش انتقال داده بود، هدف بزرگی بود که آینده جهان را رغم می زند و صد البته ارزش چنین جانفشانی ها را داشته و دارد.
عاشورا مقدمه وزمینه ساز قیام وانقلاب منجی بشریت خواهد بود؛ چرا که  این واقعه، موجب ایجاد یک اندیشه بنیادین در شیعه شده که مرگ، بهتر از زندگی تحت حکومت ستمگران و قدرت‌های کافر است. ... این اندیشه در طول تاریخ همراه با شیعه بوده و چنین عاملی باعث شده که انقلابهایی مانند انقلاب اسلامی ایران، شکل بگیرد وحتی در ادامه حیات خود کشورهایی مانند اسرائیل و آمریکا و حتی برخی کشورهای همسایه خود را در نقش یزید بداند و با آنها مقابله نموده و حتی این انقلاب را به همه نقاط جهان صادر کند.
ادامه همین تفکر است که به یاری خدا به انقلاب جهانی مهدی (علیه اسلام) منجر خواهد شد. شیعه معتقد است مهدی می‌آید؛ تا مأموریت حسین (علیه السلام) ـ شهید بزرگ کربلا ـ را تکمیل کند و به سرانجام برساند. تا ظلم وستمی در جهان باقی نماند وعدل وداد سراسر جهان را فراگیرد.  
امام حسین(علیه السلام) در موارد متعددی به امر ظهور و مباحث مهدویت پرداختهاند؛ که این نوشتار در صدد طبقه بندی و تحلیل و بررسی این بیانات است.          
-توصیف مهدی (علیه السلام) از زبان حسین (علیه السلام)
امام حسین(علیه السلام) در مواردی با بیان خصوصیات امام مهدی(علیه السلام) دلها را به سوی ایشان ترغیب می فرمودند و بدین وسیله زمینه ظهور این بزرگوار را در قرنهای آینده آماده میساختند.
امام (علیه السلام) در پاسخ به مردی که سراغ از آن وجود مقدس می‌گرفت؛ امام زمان(علیه السلام) را این طور توصیف فرمودند:
«مِنْ بَنِی هَاشِمٍ مِنْ ذِرْوَةِ طَوْدِ الْعَرَبِ وَ بَحْرِ مَغِیضِهَا إِذَا وَرَدَتْ وَ مَخْفِرِ أَهْلِهَا إِذَا أُتِیَتْ-وَ مَعْدِنِ صَفْوَتِهَا إِذَا اکْتَدَرَتْ لَا یَجْبُنُ إِذَا الْمَنَایَا هَکَعَتْ وَ لَا یَخُورُ إِذَا الْمَنُونُ اکْتَنَعَتْ وَ لَا یَنْکُلُ إِذَا الْکُمَاةُ اصْطَرَعَتْ مُشَمِّرٌ مُغْلَوْلِبٌ ظَفِرٌ ضِرْغَامَةٌ حَصِدٌ مُخْدِشٌ ذِکْرٌ سَیْفٌ مِنْ سُیُوفِ اللَّهِ رَأْسٌ قُثَمُ نَشُؤَ رَأْسُهُ فِی بَاذِخِ السُّؤْدَدِ-وَ عَارِزٌ [غَارِزٌ مَجْدَهُ فِی أَکْرَمِ الْمَحْتِدِ فَلَا یَصْرِفَنَّکَ عَنْ بَیْعَتِهِ صَارِفٌ عَارِضٌ یَنُوصُ إِلَى الْفِتْنَةِ کُلَّ مَنَاصٍ إِنْ قَالَ فَشَرُّ قَائِلٍ وَ إِنْ سَکَتَ فَذُو دَعَائِرَ ثُمَّ رَجَعَ إِلَى صِفَةِ الْمَهْدِیِّ ع فَقَالَ أَوْسَعُکُمْ کَهْفاً وَ أَکْثَرُکُمْ عِلْماً وَ أَوْصَلُکُمْ رَحِما»(نعمانی،1397، ج13،ص214)
(از بنی هاشم، از قله بلند عرب، از جای گاه ژرف دریای آن او کار آمد، چیره دست، پیروز و سرافراز است. او شیر صحنه پیکار و دشمن شکن نام آور است. او از شمشیرهای خداست و در عین حال سالار بخشنده و بزرگوار است. اندیشه او از دنیا و آخرت رهیده و در عالی‌ترین جای گاه سیادت و منزلت و قرب خداوندی جای گرفته است. پس هشدار که شیطان از حق برگشته، در هر زمانی به فتنه‌ای برمی خیزد تا شما را از بیعت با او منصرف کند. سپس حضرت به اوصاف مهدی اشاره کرد و فرمود: پناه دهندگیاش از همه فراگیرتر، علم او از همه فزون تر وصله رحمش از همه بهتر و بیشتر است.)
همین طور در روایت دیگری در توصیف ایشان می فرمایند:
«من ولدی سنة من یوسف و سنة من موسى بن عمران ع و هو قائمنا أهل البیت یصلح الله أمره فی لیلة واحدة. و عن الحسین ع قال فی القائم منا سنن من الأنبیاء سنة من نوح و سنة من إبراهیم و سنة من موسى و سنة من عیسى و سنة من أیوب و سنة من محمد ص فأما من نوح فطول العمر و أما من إبراهیم فخفاء الولادة و اعتزال الناس و أما من موسى فالخوف و الغیبة و أما من عیسى فاختلاف الناس فیه و أما من أیوب فالفرج بعد البلوى و أما من محمد ص فالخروج بالسیف (اربلی،1381، ج‏2، ص: 522)
(در قائم ما سنن باشد از انبیا: سنتى از نوح، و سنتى از ابراهیم، و سنتى از موسى، و سنتى از عیسى، و سنتى از ایوب، و سنتى از محمد صلى اللَّه على نبینا و آله و علیهم و سلم.
واما از نوح پس آن درازى عمر است، و أما از ابراهیم پس خفاى ولادت و اعتزال از مردم، و أما از موسى پس خوف و غیبت، و أما از عیسى پس اختلاف مردم در او، و أما از ایوب پس فرج بعد از محنت و شدت، و أما از محمد (ص) خروج با شمشیر)
صفات یاد شده معانی مشخصی دارند به جز صفت خوف که طبق روایت ایشان از حضرت موسی (علیه السلام) به ارث برده اند. برای روشن شدن معنای این صفت در مهدی (علیه السلام) باید به بیان آن در حضرت موسی (علیه السلام) پرداخت در این باره سخن مولای متقیان علی (علیه السلام) راه گشا خواهد بود؛‌ ایشان می‌فرمایند:
«لم یوجس موسی ( علیه السلام ) خیفة علی نفسه بل اشفق من غلبة الجهال و دول الضلال» (نهج البلاغه،خطبه6)
(موسی ( علیه السلام ) هرگز به خاطر خودش در درون دل احساس ‍ ترس نکرد، بلکه از آن ترسید که جاهلان غلبه کنند و دولتهای ضلال، پیروز شوند.)
ایشان محبوبیت واهمیت وجود مقدس امام زمان (علیه السلام) را به گونه ای برای شیعیان ترسیم می‌کردند که همگان مشتاق دیدار وخدمتگذاری او میگردیدند.
روزی فردی پیرامون امام مهدی (علیه السلام) از ایشان سوال کرد که آیا حضرت مهدی (علیه السلام) هم اکنون متولد شده اند؟ امام حسین (علیه السلام) فرمودند:
«لا وَلَوْ اَدْرکتُهُ لَخَدَمْتُهُ اَیّامَ حَیاتی» (شریفی،بی تا،ص73)
«نه اگر او را می یافتم تا زنده بودم، او را خدمت می کردم.»
امام حسین (علیه السلام) وامر ظهور
این بحث به دو قسمت تقسیم می‌شود؛ قسمت اول سخنان ایشان درباره قبل از ظهور (غیبت کبری) ونشانه های ظهور و قسمت دوم بیاناتی از آن بزرگوار درباره وقایع بعد از ظهور وویژگی های حکومت جهانی امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف)
-امام حسین (علیه السلام) وغیبت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)
از زمان امام حسین (علیه السلام) تا دوران غیبت کبری وظهور، زمان زیادی است  ولی از بیانات ایشان مشخص می‌شود که از همان ابتدا با توجه به این هدف وچشم اندازی که برای آینده بشریت در نظر داشتند گام برداشته وتمامی اقدامات خود را با این رسالت عظیم هماهنگ می‌کردند.
امام حسین (علیه السلام) در بیانات خود اذهان جامعه را برای طولانی شدن غیبت امام مهدی (علیه السلام) آماده کرده واز آزمایش خطیر الهی در این دوران سخن می‌گویند.
«لصاحب هذا الامر - یعنی المهدی علیه السلام - غیبتان; احداهما تطول حتی یقول بعضهم: مات و بعضهم: قتل و بعضهم: ذهب، و لا یطلع علی موضعه احد من ولی و لا غیره، الا المولی الذی امره» (ابن بابویه،بی تا، ج‏1،ص317)   
(برای صاحب امر، دو غیبت است: یکی از آن دو چنان طولانی شود که گروهی از آنان بگویند: مرده است . و جمعی بگویند: کشته شده است . و جمعی بگویند: او رفته است . و هیچ کس از جایگاه او اطلاعی نخواهد داشت جز رهبری که به او امر کرده است.)
همچنین در بیان دیگری به صبر در زمان غیبت سفارش می‌کنند وآن را امری لازم وضروری برای مردم آن دوران به شمار می‌آورند.
«له غیبة یرتد فیها اقوام و یثبت علی الدین فیها آخرون، فیؤذون و یقال لهم: متی هذا الوعدان کنتم صادقین. اما ان الصابر فی غیبته علی الاذی و التکذیب بمنزلة المجاهد بالسیف بین یدی رسول الله صلی الله علیه و آله» ( مجلسی،بی تا ،ج3،ص385)
(برای او غیبتی است که گروههایی در آن از دین بر می گردند و گروههایی دیگر بر آیین خود استوار میمانند و در این راه آزارها می بینند.
به آنان گفته می شود: این وعده کی واقع خواهد شد اگر راستگو هستید؟ آنان که بر این آزارها و تکذیب ها صبر کنند، همانند کسی هستند که شمشیر به دست گرفته و در پیشاپیش رسول اکرم صلی الله علیه و آله جهاد می کند.)
امام حسین (علیه السلام) در بیان دیگری وضعیت جامعه وروابط بین مسلمانان را در زمان غیبت کبری چنین ترسیم می‌فرمایند:
«لا یکون الامر الذی تنتظرو نه حتی یبرا بعضکم من بعض، و یتفل بعضکم فی وجوه بعض، و یشهد بعضکم علی بعض بالکفر، و یلعن بعضکم بعضا» (شریفی،بیتا، ص76)
(آنچه انتظارش را دارید تحقق نمی یابد جز زمانی که انزجار و نفرت از یکدیگر بین شما رواج یابد، گروهی بر ضد گروه دیگر به کفر شهادت دهند و همدیگر را لعن و نفرین کنند.)
ونیز در بیان دیگری فرمودند:
«لا یکون الامر الذی تنتظرونه حتى یبرأ بعضکم من بعض، ویتفل بعضکم فی وجوه بعض، ویشهد بعضکم على بعض بالکفر، ویلعن بعضکم بعضا، فقلت له: ما فی ذلک الزمان من خیر، فقال الحسین(علیه السلام): الخیر کله فی ذلک الزمان، یقوم قائمنا، ویدفع ذلک کله.» (نعمانی،1397، ج13،ص205)
(آن امری که انتظارش را می‌کشید رخ نخواهد داد، مگر این که در اثر آشفتگی و نابسامانی گروهی از شما از دسته دیگر برائت، جوید و برخی از شما بر چهره بعضی دیگر خدو بیفکند و گروهی از شما به کفر گروه دیگر شهادت دهد، و برخی از شما بعضی دیگر را نفرین و لعن نماید. بعد به حضرت گفته شد: پس در آن زمان هیچ خیری نیست؟ حضرت فرمود: همه خیرها در آن زمان جمع است، قائم ما قیام می‌کند و همه آن بدی‌ها را به طرف می‌سازد.)
وهمچنین فرموده اند:
«امام حسین (ع) فرمودند:قیام کنندة این امت ، فرزند نهم من است که غیبتی طولانی دارد و هنگامی که تاریکی های غیبت ، همه جا را فرا می گیرد ؛ خفّاشان کور چشم و گرگان درنده به تقسیم اعتبارات و امتیازات او می نشینند.» ( یزدی حائری یزدی،1342،ص67)

به طور کلی آنچه از آیات قرآن کریم و احادیث نبوی و روایات متواتر و صحیح اهل بیت (علیهم السلام) به دست می آید این است که هنگامی حضرت بقیّة اللّه الأعظم مهدی موعود (عجّل اللّه فرجه)، ظهور می فرمایند فساد اعتقادی و انحراف اخلاقی و ظلم و ستم سیاسی و اقتصادی تمامی جوامع بشری را فرا گرفته است و اکثر مردم حتّی مسلمانان، بسیاری از ارزشهای معنوی و الهی و دینی را به دست فراموشی سپرده اند، و وضع عمومی جهان، چهره عبوس و مأیوس کننده ای بخود گرفته است، و مردم به انتظار یک معجزه برای نجات، و خلاصی از این احوال و اوضاع شکننده هستند.
زندگی در جامعه ای که بیشتر افراد از یکدیگر متنفرند وبه یکدیگر نسبت ناروا می‌زنند مسلما سخت وغیر قابل تحمل می‌باشد وهمه در این شرایط در انتظار راه نجات می‌باشند.
-امام حسین (علیه السلام) ونشانه های ظهور
امام حسین (علیه السلام) در بخشی از سخنان خود به بیان علامات نشانه های ظهور حضرت مهدی (علیه السلام) می‌پردازند. ایشان در بیانی نشانه های ظهور را پنج مورد معرفی می‌کنند. 
«للمهدی خمس علامات: السفیانی و الیمانی و الصیحة من السماء والخسف بالبیداء و قتل نفس الزکیه» ( مقدسی، 1328، ص۱۱۱)
(برای ظهور مهدی پنج نشانه است:
سفیانی ، یمانی، صیحه آسمانی، فرورفتن در دشت و کشته شدن آن جان پاک.)
هرکدام از این نشانه ها توضیحاتی دارد که در این مقال نمی‌گنجد ونیازمند تحریر مقالات دیگری است.
در جای دیگری امام (علیه السلام) درباره نشانه های ظهور می‌فرمایند:
«اذا رایتم علامة فی السماء نار عظیمة من قبل المشرق، تطلع لیالی، فعندها فرج الناس و هی قدام المهدی علیه‌السّلام» ( مقدسی، 1328، ص۱06)
(هرگاه در آسمان نشانه‌ای دیدید، آتش بزرگی که شب‌ها از سمت شرق طلوع می‌کند، پس بدانید که در آن هنگام فرج عمومی مردم نزدیک است و این نشانه پیش از ظهور مهدی (علیه السلام) پدید می‌آید.)
ونیز در بیان دیگری می‌فرمایند:
«اذا هدم حایط مسجد الکوفه ممایلی دار عبدالله المسعود، فعند ذلک زوال ملک القوم و عند زواله خرج المهدی.» ( مقدسی، 1328، ص51)
(هرگاه دیوار مسجد کوفه از آن سمت که نزدیک خانه عبدالله بن مسعود واقع شده ویران شد، پس درآن هنگام سلطنت این گروه ستمگر از بین می‌رود و مهدی آل محمد نیز ظهور می‌کند.)
بیان نشانههای ظهور از زبان مبارک آن حضرت بیشتر از اینکه برای شناخت شرایط موجود در جامعه قبل از این رخداد عظیم راهگشا باشد؛ برای آشنایی و رتویج فرهنگ مهدویت در بین افراد امت اسلامی چه در زمان آن حضرت و چه بعد از آن ثمر بخش خواهد بود. در واقع امام حسین(علیه السلام) با بیان این نشانهها به ترویج فرهنگ مهدویت میپرداختند.
-امام حسین (علیه السلام) ووقایع بعد از ظهور
قیام امام مهدی (علیه السلام)
عیسی خشّاب می گوید از حضرت اباعبدالله علیه السلام سئوال کردم: آیا صاحب الأمر شما هستید؟. 
«امام پاسخ داد:نه، صاحب الامر آن مخفی شده و در نهان است که به خونخواهی پدرش برخواهد خواست و با
لقب عمویش خوانده شده و هشت ماه شمشیر به دوش خواهد گرفت.» معجم احادیث المهدی علیه السلام بی تا، ج3 ص 180،حدیث 702)
حضرت در جایی دیگر با اشاره بر این که دوستان و پیروان اهل ستم جزء آنان محسوب می‌شود و مهدی (علیه‌السّلام) همه آنان را به سزای اعمالشان می‌رساند، می‌فرماید: 
«اما و الله لا تذهب الدنیا حتی یبعث الله منی رجل یقتل منکم الفا و مع الالف الفا و مع الالف الفا».
(آگاه باشید، به خدا سوگند! دنیا تا زمانی باقی خواهد بود که خداوند از فرزندان من مردی را که از شما (بنی امیه) هزاران فرد را به هلاکت برساند.)
به حضرت عرض شد: آیا آنان (بنی امیه) تا زمان ظهور مهدی می‌رسند تا مهدی موعود آنان را به سزای عملشان برساند؟
امام در پاسخ فرمود:
«و یحک فی ذلک الزمان یکون الرجل من صلبه کذا و کذا رجلا و ان مولی القوم من انفسهم» معجم احادیث المهدی علیه السلام ج 3 ص 180 حدیث 702)
(وای بر تو در آن زمان از نسل هر مردی از بنی امیه چنین و چنان مردی پدید آید، چون دوستان آنها جزء خود آنان است.)
دو نکته درباره قیام با شمشیر:
اولا: بر اساس روایات و دلایل عقلی، حضرت مهدی (علیه السلام) با قدرت کاملا برتر و بالاتر از همه قدرت‌های بشری ظهور خواهد نمود تا بتواند اهداف پیامبران الهی (علیهم السلام) را در طول تاریخ تحقق بخشد و بشر طغیان گر را در مسیر کمال فطری شان قرار دهد.
   ثانیا:باید توجه داشت که اسلام ، دین رحمت و پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) رسول رحمت است، همانطور که  قرآن می‌فرماید:
﴿ وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ رَحْمَةً لِلْعالَمینَ﴾ ( انبیاء-105)
ما تو را فقط به عنوان رحمت برای جهان فرستادم.
هم چنین حضرت مهدی (علیه السلام) در عین حال که مظهر اسم قهار، فاتح، حاکم و رافع است، مظهر کامل اسم رحمن، رحیم، حلیم، رئوف و مانند آن نیز هست؛ به همین دلیل امام رحمت و محبت است. شاید یکی از معانی حدیث، این باشد که شمشیر برنده‌ترین و آخرین سلاح یک رزمنده در میدان جهاد است که در رزم تن به تن از آن استفاده می‌کند و دین محمد، دین خاتم و آخرین و کامل‌ترین حلقه سلسله نبوت است،بنابراین اسم هادی حق سبحانه در سایه اسم فاتح و حاکم در تمام عالم تجلی نماید و همگان در زیر پرچم توحید به هدایت الهی باریابند.
حکومت امام مهدی (علیه السلام)
مدت حکومت امام (علیه السلام) در روایات متعدد بیان شده است اما در روایتی که از امام حسین (علیه السلام) نقل شده چنین می‌خوانیم:
«همانا قائم [بر او درود باد] نوزده سال و چند ماه حکومت خواهد کرد.»(نعمانی،1397،ج13،ص332)
روش حکومت امام مهدی (علیه السلام)
به نظر می‌رسد که در زمان حکومت امام زمان (علیه السلام) شاهد نحوه خاصی از حکومت داری هستیم که با روش اجداد طاهرینش(علیهم السلام) تفاوت دارد.
امام حسین در جواب پرسشگری که می‌پرسد:آیا حضرت مهدی (علیه السلام) بر خلاف راه ورسم علی (علیه السلام) رفتار خواهد کرد؟می فرمایند:
«آری، زیرا حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام با نرمی و سخت گیری در بخشش اموال با پیروان
خود زندگی کرد زیرا می دانست که پس از او بر ضد شیعیان او می شورند و آنها را در سختی و مشکلات قرار می‌دهند. اما حضرت (علیه السلام) با قاطعیت با مردم برخورد می‌کند زیرا می‎داند که شیعیان او همواره پیروزند و کسی از آن پس بر آنها غلبه نخواهد کرد.» (شریفی،بی تا،ص75)
فراوانی نعمت در زمان حکومت مهدی (علیه السلام)
مسلم است که وقتی حکومتی با عدالت کامل اداره شود و در آن کسی را توان ظلم به دیگران وبه استثمار کشیدن انسانها نباشد همه در رفاه وآسایش زندگی خواهند کرد ونیازمندی در جهان باقی نخواهد ماند.از طرف دیگر نیز ابواب رحمت وبرکت الهی نیز بر آن جامعه سرازیر خواهد شد.
این مسئله در کلام امام حسین (علیه السلام) چنین آمده است: 
«تَواصَلُوا وَتَبارُّوا فَوَالَّذی فَلَقَ الحبَّةَ وَبَرأَ النَّسَمَةَ لیأْتِیَنَّ عَلیْکُمْ وَقْتٌ لایَجِدُ اَحَدُکُمْ لِدینارِهِ وَلا لِدِرْهَمِهِ مَوْضِعاً» (نعمانی، 1397، ج13،ص205)
( با یکدیگر ارتباط داشته باشید و نیکی فراوان کنید. پس سوگند به خدایی که دانه را شکافت و پدیدهها را آفرید، زمانی برای شما انسانها فرا خواهد رسید که همه مردم به گونهای بینیاز باشندکه شما جایی برای بخشش درهم و دینار خود نخواهید یافت.)
حکومت مهدی (علیه السلام) حکومت عدل الهی
به طور کلی باید گفت که امام مهدی (علیه السلام) به یاری خدا قیام خواهند فرمود وعدل وداد را پس از دوران ظلم وتباهی در جهان برقرار خواهند کرد و به ظلم وستم ابرقدرتهای جبار پایان خواهند داد.
شعیب بن ابی حمزه نقل می کند: روزی بر امام حسین «ع» وارد شدم و پس از سلام و احترامات لازم پرسیدم: 
«آیا «صاحب الامر» شما هستید؟» پاسخ داد:
«نه.» پرسیدم: «آیا فرزند شماست؟» فرمودند: 
«نه.» پرسیدم: «آیا فرزند فرزند شماست؟» پاسخ داد: «نه.» 
گفتم: «پس صاحب الامر کیست؟»
فرمودند: «اَلَّذِی یمْلأُها عَدْلاً کما مُلِئَتْ جَوْراً، عَلی فَتْرَهٍ مِنَ الْاَئِمَّهِ تَأْتِی کما اَنَّ رَسُولَ اللَّهِ «ص» بُعِثَ عَلی فَتْرَهٍ مِنَ الرُّسُلِ» (مقدسی،1328،ص158)
(کسی است که زمین را پر از عدل و داد می کند، چنان که پر از ستم شده باشد. پس از آنکه دوران [طولانی ] فاصله ای از حضور امامان بگذرد، او خواهد آمد، چنان که رسول خدا «ص» پس از فاصله ای از حضور پیامبران گذشته مبعوث گشت.)
نتیجه 
با بررسی بیانات امام حسین (علیه السلام) در باره مهدویت وظهور به این نتیجه می‌رسیم که ایشان با علم ویقین که در پرتو عصمت خود داشتند از جایگاه واهمیت اقدامشان در برابر حکومت جور وستم زمانه مطلع بودند. ایشان می‌دانستند که تنها با نثار خون پاک خود وهمراهانشان می توانند دین جدشان پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) را حفظ کرده وبیرق اسلام را به دست سلاله پاکش مهدی موعود (علیه السلام) برساند. عاشورا وانتظارفرج منجی با یکدیگر پیوندی ناگسستنی دارند. به همین دلیل امام حسین(علیه السلام) به طرق مختلف به ترویج فرهنگ مهدویت میپرداختند:
1- امام حسین(علیه السلام)در مواردی با بیان خصوصیات امام مهدی(علیه السلام)دلها را به سوی ایشان ترغیب می فرمودند وبدین وسیله زمینه ظهور این بزرگوار را در قرنهای آینده آماده می ساختند.
2- امام حسین (علیه السلام) در بیانات خود اذهان جامعه را برای طولانی شدن غیبت امام مهدی (علیه السلام) آماده کرده و از آزمایش خطیر الهی در این دوران سخن می‌گفتند.
3- ایشان در موارد زیادی به بیان نشانههای ظهور میپرداختند. بیان نشانههای ظهور از زبان مبارک آن حضرت بیشتر از اینکه برای شناخت شرایط موجود در جامعه قبل از این رخداد عظیم راهگشا باشد؛ برای آشنایی و رتویج فرهنگ مهدویت در بین افراد امت اسلامی چه در زمان آن حضرت و چه بعد از آن ثمر بخش خواهد بود. در واقع امام حسین(علیه السلام) با بیان این نشانهها به ترویج فرهنگ مهدویت میپرداختند.
4- آن حضرت با بیان نحوه حکومتداری امام مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و برکات خاص الهی در حکومت سراسر عدالت ایشان عطش ظهور را در میان امت اسلامی و همه آزادگان جهان شعله ور میساختند.
بنابراین اگر اکنون در پی آنیم که انتظاری عاشورایی را تجربه کنیم باید پس از کسب معرفت با بررسی سخنان مولایمان حسین (علیه السلام) وآشنایی با ابعاد مختلف قیام ایشان برای زمینه سازی ظهور تلاش کنیم؛ چرا که جریان انتظار و زمینهسازی حکومت عدل الهی ، یکی از دستاوردهای مهم واقعه کربلا می‌باشد. 
منابع و مآخذ:
قرآن کریم
نهج البلاغه،محمد دشتی
ابن بابویه،محمد بن ابراهیم(بیتا) کمال الدین وتمام النعمه،بیچا، تهران، الاسلامیه
اربلی، علی بن عیسی(1381)کشف الغمه فی معرفه الائمه، بیچا،تبریز، بنی هاشمی
حائری یزدی،علی(1342)الزام اناصب فی اثبات الحجه الغائب،بیچا، بیروت ، موسسه الاعلمی للمطبوعات
شریفی، محمود(بیتا) فرهنگ جامع سخنان امام حسین (علیه السلام) ،بیچا، قم، پژوهشکده باقر العلوم (علیه السلام)
مجلسی، محمد باقر، (بیتا) بحار الانوار، بیچا، تهران، دار الکتب اسلامیه
موسسه معارف اسلامیه(بیتا) معجم احادیث امام مهدی (علیه السلام) ،بیچا، قم، موسسه تحقیقات ونشر معارف اهل البیت (علیهم السلام)
مقدسی شافعی ،یوسف بن یحیی،(1328)، عقدد الدرر فی اخبار المنتظر،بیچا، قم، مسجد مقدس جمکران 
نعمانی، محمد ابن ابراهیم(1397)، الغینه للنعمانی،تهران، بیچا، نشرصدوق