پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1392
موضوع: مردم شناسی
پدیدآور: مژگان حسنی 
استاد راهنما: سیدمجتبی میرمیران 
استاد مشاور: علی تسلیمی
دانشگاه گیلان، پژوهشکده گیلان‌شناسی
چکیده

افسانه‌ها بخش مهمی از فرهنگ عامیانه‌ی هر ملت هستند که در قالب داستان‌هایی ساده و در عین حال جادویی و خارق-العاده، آرزوها، باورها، ترس‌ها و عقده‌های خالقان و راویان خود را به خواننده منتقل می‌کنند. افسانه‌های گیلان با تغذیه از اقلیم ویژه‌ی این سرزمین، دارای موجودات و شخصیت‌های خارق‌العاده‌ی منحصر به‌فردی است. این موجودات عجیب نه صرفا زیانکار و نه به‌صورت مطلق نیکوکار و یاری‌گر انسان‌اند. با این حال با نگاهی کلی به رفتارها و خویشکاری‌های آنان می‌توان این موجودات را در دو دسته‌ی خیر و شر یا پاک و پلید جای داد. در افسانه‌های مورد نظر دیو و جن (آل و دوال‌پا) عموما زیانکار، و موجوداتی همچون پری (خاتون چهارشنبه‌سوری و اتیرننه)، سیمرغ و سیاه‌گالش در بیشتر حکایات خیرخواه و یاری-دهنده‌ی انسان هستند. با اندکی کاوش در ادیان و فرهنگ عهد باستان ایران و جهان، ردپای شخصیت‌های فوق‌الطبیعی افسانه‌های گیلان را در آن‌ها می‌یابیم و به سرچشمه‌های غنی این افسانه‌ها پی می‌بریم. بررسی مردم‌شناختی به شیوه‌های زندگی اجتماعی جوامع بشری، عرف و عادات و آداب و رسوم آن‌ها می‌پردازد. علاوه براین یک مردم شناس به دنبال یافتن علت حکمفرمایی هر فرهنگ بر یک جامعه است و با نگاهی کل‌نگر سعی دارد که همانندی میان فرهنگ و آداب ملل مختلف را یافته و ثبت و ضبط نماید. در پژوهش پیش رو تلاش شده است که با بررسی مردم‌شناختی افسانه‌های گیلان، به ریشه‌ و خاستگاه عناصر خارق‌العاده‌ی این افسانه‌ها پی ببریم و علاوه بر آن به موارد مشابه و همانند آن‌ها در افسانه‌های مناطق دیگر ایران و جهان واقف گردیم. به این منظور پژوهش حاضر در چهار فصل تنظیم یافته و برای تدوین آن از منابع و کتب افسانه-ای، اسطوره‌ای و روانشناختی بهره گرفته شده است.