پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1396
پدیدآور: عاطفه حمزه ئی استاد راهنما: فرهاد قاسمی استاد مشاور: یوسف مولایی
دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
چکیده

دولت ها به عنوان بازیگران اصلی روابط بین الملل همواره به دنبال تامین امنیت خود می باشند. در این میان عوامل و متغیرهای فراوانی در حفظ یا تهدید امنیت دولت ها نقش دارد. ژئوپلتیک یکی از عوامل پایدار در حوزه امنیت محسوب می شود. به عبارت دیگر خاصیت محیطی مناطق و جغرافیای محیطی آنها از جمله عوامل تاثیر گذار در شکل گیری امنیت و همچنین زایش عوامل ناامن است که برایندهای سیاسی و امنیتی را بر کشورها تحمیل می نماید. در این راستا دریا یکی از محیط هایی است که امروزه مورد توجه دولت ها و قدرت های بزرگ منطقه ای و فرا منطقه ای قرار گرفته و به عرصه رقابت آنها تبدیل شده است. به این ترتیب مشاهده می شود که رویکرد کشورهای ساحلی مخصوصا کشورهای قدرتمند و توسعه طلب به دریا در جنبه های نظامی، اقتصادی و سیاسی همواره یک رویکرد راهبردی بوده و این وضعیت در دهه های اخیر شدت بیشتری گرفته است و این امر پیامدهایی مثبت و منفی برای امنیت ملی دولت ها ایجاد می کند. جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان کشوری ساحلی از این مسئله مستثنی نمی باشد. لذا در پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال هستیم که تاثیر متغیر ژئوپلتیک دریا بر امنیت ملی کشورها و به طور خاص امنیت ملی ایران چیست؟ در پاسخ به آن می توان گفت که ژئوپلتیک دریا از طریق تغییر ساختار نظم منطقه ای و جهانی، جایگاه واحدها در نظم منطقه و جهان و فرایندهای منطقه ای امنیت، امنیت ملی کشورها را تحت تاثیر قرار می دهد. از این منظر ژئوپلتیک دریا سبب افزایش حساسیت های منطقه ای واحد مورد نظر می شود که امنیت ملی آن را مورد تهدید قرار می دهد. علاوه بر این ژئوپلتیک دریا فرصت ها و موقعیت های راهبردی در جهت افزایش قدرت واحدها و ایجاد یا کارکرد مناسب سیستم های کنترل نظم از جمله بازدارندگی و موازنه قدرت را فراهم می نماید که عاملی در جهت تقویت امنیت ملی محسوب می شود. بنابراین لازم است که جمهوری اسلامی ایران برای بهره برداری از موقعیت دریایی خود در جهت تقویت امنیت ملی، در سیاست گذاری های امنیتی کشور به متغیر ژئوپلتیک دریا بیشتر توجه داشته باشد.