روزنامه شرق، سه شنبه ۲۳ دی ۱۳۸۲ - ۲۰ ذیقعده ۱۴۲۴ - ۱۳ ژانویه ۲۰۰۴

کشور ایران در سال های اخیر با تولید سالانه ۹۰۰ هزار تن خرما بزرگ ترین تولیدکننده خرمای جهان به شمار می آید. پس از ایران کشورهای عراق، مصر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی. پاکستان، الجزایر، مراکش، لیبی و تونس در زمره عمده ترین تولیدکنندگان این محصول قرار می گیرند. کشورهای اسپانیا، مکزیک، یمن، اسرائیل و ایالات متحده نیز در مقادیر کمتری این محصول را تولید می کنند. تقریباً بیش از ۳۰۰۰ واریته مختلف از انواع خرما در سرتاسر جهان وجود دارد که از این تعداد نزدیک به ۴۰۰ واریته شناخته شده در ایران می روید اما تنها شمار اندکی از آنها دارای ارزش اقتصادی اند. مهمترین ارقامی که در ایران کاشته می شوند عبارتند از برهی، فرسی، سایر، خضراویی، زاهدی، دایری، حلاوی، مضافتی، کبکب، ربی و.... محصول این واریته ها از لحاظ رنگ، شکل و میزان قند موجود در آنها با یکدیگر متفاوت است. میوه های خرما دارای اشکال گرد، کشیده، بلند و کوتاه است و رنگشان نیز از زرد تا قهوه ای روشن، قهوه ای تیره و سیاه متغیر است. محصول واریته های مختلف به لحاظ کیفیت به سه رده درجه یک، دو و سه تقسیم می شود. عمده ترین استان  های تولید کننده خرما در ایران عبارتند از کرمان، هرمزگان، خوزستان، نوشهر، فارس و سیستان وبلوچستان. استان کرمان با تولید ۲۱۵۷۸۰ هزار تن خرما در سال مقام نخست کشور را به خود اختصاص می دهد. ۳۵درصد از خرمای استان کرمان در نخلستان های اطراف و درون شهر بم تولید می شود که در مجموع ۶۷/۱۱درصد از کل محصول خرمای ایران را شامل می شود. خرمای مضافتی بم مشهورترین و پرطرفدارترین واریته ای است که در ایران کاشته می شود. شرایط اقلیمی شهرستان بم برای کشت و پرورش خرما بسیار مناسب است. در حال حاضر کشور ایران در حدود ۲۱درصد از کل محصول خرمای جهان را تولید می کند. عمده ترین مشتریان خرمای ایران عبارتند از کشورهای عربی، پاکستان و کشورهای شمال اروپا. میزان صادرات ایران در سیزده سال گذشته دارای افت و خیزهایی بوده است به طوری که از رقم ۵۷۷۷۴ هزار تن در سال ۱۹۹۱ به رقم ۱۳۴۵۰۸ هزار تن در سال ۱۹۹۴ افزایش یافت. اما پس از آن با کاهش چشمگیری مواجه شده است تا جایی که میزان صادرات ایران در سال ۲۰۰۱ به رقم ۶۷۲۰۸ هزار تن رسید. در مجموع قسمت عمده محصول خرمای ایران در بازارهای داخلی به فروش می رسد. عمده ترین مشکل ایران در صادرات خرما عدم موفقیت در بسته بندی مدرن و بهداشتی این محصول است. این مشکل باعث شده است که کشورهای اروپایی نظیر فرانسه، آلمان و بریتانیا بتوانند خرمای ایران را با قیمت اندک خریداری و سپس در بسته بندی های مناسب با قیمت بسیار بالاتری به کشورهای ژاپن، کانادا و کشورهای عربی صادر کنند. سالانه بیش از ۵۲ هزار تن خرما به ارزش بیش از ۲۹۴ میلیارد دلار از ایران صادر می شود. اما اگر تولیدکنندگان ایرانی بتوانند محصول خود را در بسته بندی های استاندارد و بهداشتی عرضه کنند، ارزش محصولشان به ۱۰ تا ۱۲ برابر افزایش می یابد. برای شکوفایی صنعت خرمای ایران باید به عوامل متعددی نظیر سرمایه گذاری های کلان در نواحی تولیدکننده، شیوه های مدرن انبارداری، استفاده از نیروی کار ماهر، تأمین آب مورد نیاز برای آبیاری، افزایش ظرفیت باردهی این گیاه و مبارزه با آفت های خرما توجه شود. تولیدکنندگان باید با توجه به نیازمندی های بازارهای بین المللی و با استفاده از روش های علمی، کیفیت محصول خود را افزایش دهند.در ایران هنوز هم محصول خرما تنها با دست برداشت می شود و از روش های مکانیزه برداشت خبری نیست. محصول خرما پس از برداشت به سردخانه منتقل می شود. در سال های اخیر پیشرفت هایی در ساخت سردخانه صورت گرفته اما هنوز هم کم و بیش از انبارهای سنتی برای نگهداری خرما استفاده می شود. خرما را همان طور تازه یا به شکل خشک شده مصرف می کنند. با خشک کردن و آبگیری خرما درصد قند آن تا ۸۵درصد هم افزایش می یابد. قند موجود در خرما طی فرآیند خشک کردن کریستاله نمی شود از این رو بدان قند مایع می گویند. قند مایع را می توان به راحتی از ارقامی که دارای کیفیت کمتری هستند استخراج کرد از قند مایع به طور گسترده ای در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی استفاده می شود.

www.aarinena.org

www.iccim.org