بهرام فره‌وشی (۱۳۰۴–۱۳۷۱)

زاده: فروردین ۱۳۰۴، ارومیه، ایران
درگذشته: ۸ خرداد ۱۳۷۱، سن خوزه، کالیفرنیا، ایالات متحده آمریکا
پیشه: زبان‌شناس، متخصص زبان‌های ایرانی و فرهنگ ایران باستان
ملیت: ایرانی
دانشگاه: مدرسهٔ تتبعات عالیهٔ دانشگاه پاریس
کتاب‌ها:

• فرهنگ پهلوی به فارسی (۱۳۴۶)
• فرهنگ فارسی به پهلوی (۱۳۵۲)
  تأثیرپذیرفته از: ابراهیم پورداود
  پدر و مادر: علی‌محمد فره‌وشی (مترجم همایون)

زندگی‌نامه و تحصیلات:

بهرام فره‌وشی در فروردین ۱۳۰۴ در ارومیه، ایران، به دنیا آمد. خانواده او از اصالت اصفهانی بودند و پدرش، علی‌محمد فره‌وشی، به‌عنوان مترجم همایون و یکی از بنیان‌گذاران مدارس جدید در ایران شناخته می‌شد. علی‌محمد فره‌وشی نیز به‌عنوان مترجم زبردست زبان فرانسوی و نویسنده کتاب‌های درسی جدید برای دانش‌آموزان ایرانی شناخته می‌شد.

بهرام فره‌وشی به دلیل سفرهای پدر، دوران تحصیل خود را در چندین شهر مختلف گذراند. او دوره دانشسرای مقدماتی را در اصفهان در سال ۱۳۲۳ به پایان رساند و سپس در دانشسرای عالی تهران، لیسانس زبان فرانسوی را دریافت کرد. در این دوران، علاوه بر تدریس در دبیرستان‌ها، چندین جلد داستان و مجموعه شعر از فرانسوی ترجمه کرد و تأسیس مؤسسه چاپ و انتشارات آتشکده را نیز بر عهده داشت.

تحصیل و فعالیت‌های علمی:

با تشویق ابراهیم پورداود، فره‌وشی در سال ۱۳۳۶ برای ادامه تحصیل در رشته ایران‌شناسی به پاریس رفت. او در مدرسهٔ تتبعات عالیهٔ دانشگاه پاریس به تحصیل پرداخت و به اخذ درجهٔ دکتری در تمدن و زبان‌ها و ادبیات ایرانی نائل شد. پس از آن، به سوئیس رفت و در دانشگاه برن به مطالعه لهجه‌های ایرانی پرداخت. در این دوران، از محضر استادان برجسته‌ای مانند امیل بنونیست و ژان دومناش بهره‌برداری کرد.

فعالیت‌های دانشگاهی و فرهنگی:

فره‌وشی در سال ۱۳۴۱ به ایران بازگشت و به دانشیاری ابراهیم پورداود در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران منصوب شد. او در این دوران، به مدت بیست سال به آموزش زبان‌های اوستایی، پارسی باستان، پهلوی، اساطیر ایرانی، خط‌های باستانی، گویش‌شناسی ایرانی و تمدن ایران باستان پرداخت. همچنین، بخش عمده‌ای از وقت خود را صرف نشر آثار پورداود کرد که حاصل آن انتشار تعدادی از آثار مهم پورداود به‌طرز آراسته بود.

او در کنار تدریس دانشگاهی، به فعالیت‌های فرهنگی و انتشاراتی نیز پرداخت. مدیریت بنگاه ترجمه و نشر کتاب و چاپ و انتشارات دانشگاه تهران از جمله مسئولیت‌های او در این حوزه‌ها بود. همچنین، برنامه «فرهنگ ایران زمین» را در تلویزیون ملی ایران تهیه می‌کرد که با استقبال زیادی از سوی بینندگان روبه‌رو شد.

درگذشت و بزرگداشت:

بهرام فره‌وشی در ۸ خرداد ۱۳۷۱ در سن خوزه، آمریکا، درگذشت. پیکر او به ایران بازگردانده شد و در ۲۸ خرداد به خاک سپرده شد. مراسم بزرگداشت او در تالار انجمن زرتشتیان تهران برگزار شد.

آثار:

فرهنگ پهلوی: این اثر مرجع در دو جلد با عنوان‌های «فرهنگ پهلوی به فارسی» (۱۳۴۶) و «فرهنگ فارسی به پهلوی» (۱۳۵۲) منتشر شد که شامل ده هزار واژهٔ پهلوی با ذکر ریشه و صورت فارسی‌شدهٔ آنهاست. این فرهنگ نخستین کوشش علمی در این زمینه و یکی از آثار شاخص در مطالعات زبان‌شناسی ایرانی است.

دیگر آثار: از جمله «جهان فروری»، راهنمای گردآوری گویش‌ها، ترجمهٔ کتاب ششم دینکرت، ترجمه «هنر ایران در دوران پارتی و ساسانی» اثر گیرشمن، و «کارنامه اردشیر بابکان» (همراه با متن پهلوی و آوانویسی و واژه‌نامه) که نشان‌دهنده دانش گسترده او در زمینه فرهنگ و تاریخ ایران است.