سید محمد طباطبائی

سید محمد طباطبائی یکی از زعماء روحانی مشروطیت ایران است. وی فرزند سید صادق طباطبائی مجتهد معروف دوره ناصرالدین شاه می‌باشد. تولدش در سال 1258 هـ . ق در کربلا اتفاق افتاد. پس از آنکه تحصیلات ابتدائی را آموخت، نزد پدرش فقه و اصول را فرا گرفت و چندی نیز نزد شیخ هادی نجم آبادی و میرزا ابوالحسن جلوه حکمی معروف درس می‌خواند، سپس به عراق عزیمت نمود و مدت ده سال به تکمیل تحصیلات خود پرداخت تا به مقام اجتهاد نائل آمد و دو سال قبل از قتل ناصرالدین شاه به ایران آمد و به وظایف ملی و مذهبی مشغول شد. در اواخر سلطنت مظفرالدین شاه با مشروطه‌خواهان همداستان شد و برای برقراری حکومت مشروطه تلاش بسیار کرد. در نتیجه این اقدامات فرمان مشروطه صادر و دستور انجام انتخابات داده شد. در انتخابات دوره اول، طباطبائی از طرف اقلیت مذهبی به وکالت مجلس معرفی گردید. او در مجلس از وزنه‌های موثر بود و مردم اعتقاد عجیبی به او داشتند. بعد از آنکه محمد علی میرزا مجلس را به توپ بست، طباطبائی و بهبهانی و چند تن دیگر از نمایندگان به پارک امین الدوله پناه بردند ولی پس از مدت کمی حکومت از محل اختفاء آنها مستحضر شد و عده‌ای سرباز به آنجا ریخته و کلیه ساکنان آنجا را دستگیر و سید محمد طباطبائی را با خفت و خواری به باغشاه بردند ولی محمد علی شاه با او روبوسی کرد و از این عمل عذر خواست و با پرداخت سه هزار تومان، از او تقاضا کرد تا تهران را ترک گوید و او هم مدتی در شمیران متوقف و بعد به خراسان رفت و در مشهد رحل اقامت افکند و مدتی در آنجا باقی ماند تا سرانجام پس از خلع محمدعلی میرزا به تهران آمد و از طرف مردم استقبال باشکوهی از او به عمل آمد و مجدداً مرجعیت خود را پیدا کرد.
در جنگ بین‌المللی اول که موضوع مهاجرت پیش آمد، طباطبائی نیز جزء مهاجرین بود. مدتی در کرمانشاه و قریب یک سال در استانبول توقف نمود و از طرف دولت عثمانی کلیه مخارج او پرداخت. در سال 1336 طباطبائی به تهران بازگشت و بقیه عمر را به عبادت گذرانید و در سال 1299 ش در سن 81 سالگی درگذشت.

منابع:
1- کتاب شرح رجال سیاسی نظامی معاصر ایران، ج 2، نوشته دکتر باقر عاقلی ، انتشارات گفتار با همکاری نشر علم، 1380