محققان ژاپنی با استفاده از پیوند سلول‌های بنیادی موفق شدند بینایی سه فرد مبتلا به اختلال شدید چشمی را بازگردانند. این افراد مبتلا به اختلال کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD) بودند و درمان آن‌ها نتایج چشمگیری به دنبال داشت.

پیوند سلول‌های بنیادی و بهبود بینایی

سه فرد که دچار اختلال شدید بینایی بودند و پیوند سلول‌های بنیادی دریافت کردند، شاهد بهبود چشمگیری در بینایی خود بودند که بیش از یک سال دوام داشته است. با این حال، وضعیت بینایی فرد چهارم موقتی بود و بهبود پایدار نداشت.

این چهار نفر اولین کسانی بودند که از پیوند سلول‌های بنیادی برای درمان آسیب‌های قرنیه استفاده کردند.

اختلال کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD)

قرنیه چشم لایه‌ای شفاف است که از نور برای رسیدن به شبکیه محافظت می‌کند. این لایه توسط مخزنی از سلول‌های بنیادی در حلقه لیمبال (حلقه تیره اطراف عنبیه) نگهداری می‌شود. در صورت تخلیه این سلول‌ها، اختلالی به نام کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال (LSCD) بروز می‌کند که منجر به پوشش بافت اسکار در قرنیه و در نهایت از بین رفتن بینایی می‌شود. این اختلال به دلیل آسیب به چشم یا بیماری‌های خود ایمنی و ژنتیکی رخ می‌دهد.

درمان‌های موجود برای LSCD

در حال حاضر، درمان‌های محدودی برای اختلال کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال وجود دارد. این درمان‌ها معمولاً شامل پیوند سلول‌های قرنیه‌ای از سلول‌های بنیادی گرفته‌شده از چشم سالم یک فرد است. زمانی که هر دو چشم آسیب دیده‌اند، پیوند قرنیه از اهداکنندگان متوفی نیز یک گزینه دیگر است، هرچند که این پیوندها ممکن است با سیستم ایمنی گیرنده رد شوند.

استفاده از سلول‌های بنیادی پرتوان القایی (iPS)

کوهجی نیشیدا، چشم‌پزشک دانشگاه اوزاکای ژاپن، و تیم تحقیقاتی او از سلول‌های بنیادی پرتوان القایی (iPS) برای ساخت پیوندهای قرنیه استفاده کردند. آن‌ها سلول‌های خونی را از یک اهداکننده سالم گرفتند و سپس این سلول‌ها را بازبرنامه‌ریزی کردند تا به یک لایه نازک و شفاف از سلول‌های اپیتلیوم قرنیه تبدیل شوند.

نتایج درمان پیوند سلول‌های بنیادی

در فاصله ژوئن ۲۰۱۹ تا نوامبر ۲۰۲۰، چهار فرد (دو زن و دو مرد، سنین ۳۹ تا ۷۲ سال) که به دلیل اختلال کمبود سلول‌های بنیادی لیمبال نابینا شده بودند، تحت این درمان قرار گرفتند. دو سال پس از پیوند، هیچ یک از بیماران عوارض جانبی جدی را تجربه نکرده‌اند. دکتر نیشیدا اذعان کرده است که برای ارزیابی ایمنی و کارآیی این روش، نیاز به انجام پیوندهای بیشتری وجود دارد.

پس از پیوند، تمامی دریافت‌کنندگان بهبود فوری در بینایی خود را تجربه کردند. این بهبود در سه نفر از چهار نفر پایدار بود، و تنها یکی از آن‌ها پس از یک سال شاهد بهبود موقت بود.

آغاز آزمایش‌های بالینی جدید

دکتر نیشیدا اعلام کرد که قصد دارند از ماه مارس سال آینده، آزمایش‌های بالینی بیشتری انجام دهند تا اثرات بلندمدت این درمان نوآورانه را مورد ارزیابی قرار دهند.