محبوبه توکلی
(برندچرم محبوب)
mahboub_deri

شهر تبریز با پیشینه‌ای کهن و تاریخی غنی، یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران در دوره‌های مختلف حکومتی به‌شمار می‌رفته است. وجود ۳۰۰ خانه تاریخی در این شهر، گویای نقش پررنگ تبریز به‌ویژه در دوران حکومت قاجاریان است. یکی از این آثار ارزشمند، خانه حریری است که در خیابان تربیت قرار دارد و یادآور شکوه معماری ایرانی و داستان‌های تاریخی آن دوران است.
 

تاریخچه خانه حریری

• موقعیت مکانی: خیابان تربیت، یکی از قدیمی‌ترین خیابان‌های تبریز که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد. این خیابان بخشی از جاده ابریشم بوده و امروزه سنگ‌فرش شده و مناسب پیاده‌روی است.
• بازسازی پس از زلزله: زلزله سال ۱۱۹۳ هجری شمسی بیشتر بناهای تاریخی تبریز را ویران کرد. در دوره قاجار، بازسازی و ساخت‌وسازهای شهری، چهره‌ای جدید به شهر بخشید و خیابان تربیت یکی از نتایج این بازسازی‌ها است.
   

• مالکیت: خانه حریری به خاندان حریری تعلق داشته که محمدآقا حریری، یکی از تاجران نام‌آور تبریز و از چهره‌های برجسته انقلاب مشروطه، از اعضای مشهور این خاندان بوده است.
   

معماری و ویژگی‌های هنری

• ساختار خانه:
  • شامل دو بخش اندرونی و بیرونی که هر دو به سمت قبله ساخته شده‌اند.
  • حیاط مرکزی با باغچه‌های گلکاری‌شده که فضایی دلنشین ایجاد کرده است.
• تزئینات داخلی:
  • دیوارها و سقف‌های خانه مزین به نقاشی‌های هنری به سبک قاجاری هستند.
  • موضوع نقاشی‌ها: داستان‌های اساطیری ایرانی و روایت‌های مذهبی مانند یوسف و زلیخا، با رنگ‌آمیزی چشم‌نواز و اصیل.
  • این نقاشی‌ها از شاهکارهای هنر دیواری دوران قاجار محسوب می‌شوند.
• نمای بیرونی:
  • استفاده از آجرکاری ظریف در دو طبقه، جلوه‌ای خاص به این بنای تاریخی بخشیده است.
     

کاربری کنونی و جایگاه فرهنگی

• موزه مطبوعات تبریز:
  بخش اندرونی خانه حریری، اکنون به موزه‌ای اختصاص داده شده است که آثار ارزشمند مطبوعاتی ایران، به‌ویژه از دوران قاجار، را به نمایش می‌گذارد. این موزه یکی از غنی‌ترین موزه‌های مطبوعاتی کشور به‌شمار می‌رود.
• ثبت در آثار ملی:
  این خانه در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت و پس از مرمت، به روی علاقه‌مندان به تاریخ و هنر گشوده شد.
   

چرا باید از خانه حریری بازدید کرد؟

خانه حریری به‌دلیل معماری هنرمندانه، نقاشی‌های دیواری بی‌نظیر و جایگاه فرهنگی خود، یکی از مقاصد مهم گردشگری تبریز است. اگر به تبریز سفر کردید، بازدید از این خانه و موزه مطبوعات آن، فرصتی عالی برای آشنایی با هنر و تاریخ قاجار خواهد بود.