معرفی کتاب: درآمدی بر امداد فرهنگی
نویسنده: مهدی مولائی آرانی
تهیه‌کننده: پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی
ناشر: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (در دست انتشار)
کتاب «درآمدی بر امداد فرهنگی» نوشته مهدی مولائی آرانی، اثری پژوهشی و کاربردی است که به بررسی رویکردهای نوین در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی از منظر فرهنگی و دینی می‌پردازد. این کتاب با نگاهی عمیق و تحلیلی، مفهوم «امداد فرهنگی» را به‌عنوان یک ظرفیت ویژه برای مدیریت و کاهش آسیب‌های اجتماعی معرفی کرده و آن را در چارچوبی علمی و عملیاتی تبیین می‌کند.
زمینه و ضرورت تألیف کتاب
آسیب‌های اجتماعی همواره بخشی از زندگی بشر بوده‌اند و به زمان یا مکان خاصی محدود نمی‌شوند. با این حال، در سال‌های اخیر، گسترش و بازنمایی وسیع این آسیب‌ها در رسانه‌ها و فضای عمومی، توجه بیشتری را به این موضوع جلب کرده است. کتاب «درآمدی بر امداد فرهنگی» بر این نکته تأکید دارد که اگرچه ریشه‌یابی علل و عوامل آسیب‌های اجتماعی اهمیت دارد، اما در شرایط فعلی، تمرکز بر کنترل و مدیریت این آسیب‌ها به‌ویژه از طریق روش‌های فرهنگی و بومی، ضروری‌تر به نظر می‌رسد.
نویسنده با اشاره به تجربیات بحران‌های چند سال اخیر در ایران، از جمله سیل فروردین ۱۳۹۸، سیل سیستان، زلزله سرپل ذهاب و همه‌گیری ویروس کرونا، بر این باور است که دستگاه‌های رسمی و دولتی به‌تنهایی قادر به مدیریت این بحران‌ها نیستند و نقش نهادهای مردمی در این زمینه بسیار حیاتی است. از سوی دیگر، فرهنگ ایرانی-اسلامی و اقتضائات بومی هر منطقه به‌عنوان مولفه‌های کلیدی در طراحی و اجرای برنامه‌های مقابله با آسیب‌های اجتماعی مطرح می‌شوند.
مفهوم امداد فرهنگی
در این کتاب، نویسنده مفهوم «امداد فرهنگی» را به‌عنوان یک رویکرد نوین در مدیریت آسیب‌های اجتماعی معرفی می‌کند. این مفهوم از دو جنبه اساسی تعریف می‌شود:
- ریشه در تاریخ و فرهنگ ایرانی: امداد فرهنگی در ادامه سنت تاریخی نوع‌دوستی، مشارکت جمعی و دستگیری از آسیب‌دیدگان در فرهنگ ایرانی تعریف می‌شود. این روحیه که از دیرباز در جامعه ایرانی وجود داشته، در بحران‌های مختلف به‌وضوح نمایان شده است.
- ارتباط با باورهای دینی: امداد فرهنگی به باورهای اعتقادی و دینی مردم ایران متکی است که بر کمک به نیازمندان و آسیب‌دیدگان تأکید دارند.
نویسنده این مفهوم را به‌عنوان ظرفیتی بومی و دینی معرفی می‌کند که می‌تواند در مدیریت آسیب‌های اجتماعی به‌طور مؤثر به کار گرفته شود.
اهداف و رویکرد کتاب
کتاب «درآمدی بر امداد فرهنگی» با هدف ارائه راهکارهای عملی و علمی برای مواجهه با آسیب‌های اجتماعی تدوین شده است. این اثر با بررسی تجربیات فعالان فرهنگی، به‌ویژه طلاب حوزه‌های علمیه، تلاش می‌کند تا روش‌های مختلف مقابله با آسیب‌ها را در قالب یک چارچوب منسجم تحت عنوان «امداد فرهنگی» ارائه دهد.
نویسنده بر این نکته تأکید دارد که امداد فرهنگی، عرصه‌ای از امدادگری است که در آن امدادگر:
- با شناخت دقیق و علمی از آسیب‌ها و مسائل فرهنگی-اجتماعی،
- بهره‌گیری از مفاهیم و معارف دینی،
- و توجه به زیست‌بوم و اقتضائات منطقه‌ای و محیطی،
تلاش می‌کند تا آسیب‌های اجتماعی را کاهش داده یا از وقوع آن‌ها پیشگیری کند.
هدف نهایی امداد فرهنگی، بازگرداندن افراد به یک زندگی معمول و به‌زیستی در محیط اجتماعی آن‌ها است.
ساختار و محتوای کتاب
این اثر در قالب یک پژوهش جامع، ضمن بررسی تجربیات گذشته و تحلیل وضعیت فعلی، به ارائه راهکارهای عملیاتی برای آینده می‌پردازد. نویسنده با استفاده از رویکردی میان‌رشته‌ای، مفاهیم دینی، فرهنگی و اجتماعی را در کنار هم قرار داده و یک مدل بومی برای مدیریت آسیب‌های اجتماعی ارائه می‌دهد.
ویژگی‌های برجسته کتاب
- رویکرد علمی و عملی: کتاب علاوه بر تحلیل مفهومی، به ارائه راهکارهای عملیاتی برای فعالان فرهنگی و اجتماعی می‌پردازد.
- توجه به فرهنگ بومی و دینی: امداد فرهنگی به‌عنوان یک مفهوم بومی و متکی بر ارزش‌های ایرانی-اسلامی معرفی شده است.
- بررسی تجربیات واقعی: نویسنده با بررسی بحران‌های اخیر در ایران، راهکارهایی را بر اساس تجربیات واقعی ارائه داده است.
- توجه به نقش نهادهای مردمی: کتاب بر اهمیت مشارکت نهادهای مردمی در مدیریت آسیب‌ها تأکید دارد و آن را مکمل عملکرد دستگاه‌های دولتی می‌داند.
مخاطبان کتاب
این کتاب برای طیف گسترده‌ای از مخاطبان مفید است، از جمله:
- فعالان فرهنگی و اجتماعی که در حوزه مدیریت آسیب‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند.
- طلاب حوزه‌های علمیه و افرادی که به دنبال ایفای نقش مؤثرتر در جامعه هستند.
- پژوهشگران علوم اجتماعی و فرهنگی که به دنبال مدل‌های بومی و دینی برای مدیریت آسیب‌های اجتماعی هستند.
- سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان اجتماعی که در طراحی و اجرای برنامه‌های مقابله با آسیب‌ها نقش دارند.
نتیجه‌گیری
کتاب «درآمدی بر امداد فرهنگی» اثری جامع و کاربردی است که با نگاهی نو، به معرفی و تبیین مفهوم امداد فرهنگی به‌عنوان یک رویکرد مؤثر در مدیریت آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد. این کتاب، با تأکید بر نقش فرهنگ و باورهای دینی و با بهره‌گیری از تجربیات گذشته، راهکاری بومی و عملی برای کاهش آسیب‌ها و ارتقای به‌زیستی در جامعه ارائه می‌دهد.
این اثر، راهنمایی ارزشمند برای تمام کسانی است که دغدغه بهبود وضعیت اجتماعی و فرهنگی جامعه را دارند و به دنبال راه‌حل‌هایی علمی، بومی و دینی برای مدیریت آسیب‌های اجتماعی هستند.
نظر شما