برنارد فایول (Bernard Fayolle)، قاضی و مدیر سابق مؤسسه مطالعاتی وکرسون، یکی از نظریه‌پردازان برجسته در حوزه جرم‌شناسی نوجوانان است. او در نظریه خود به تحلیل عوامل مؤثر بر بزهکاری نوجوانان و تکرار جرم پرداخته و دیدگاه‌های مهمی در مورد نقش عوامل اجتماعی، خانوادگی و شخصیتی در شکل‌گیری بزهکاری ارائه داده است.

1. تعریف نوجوان بزهکار از دیدگاه فایول

• فایول معتقد است که نوجوان بزهکار فردی است که شخصیت او هنوز در حال شکل‌گیری است و در فرآیند اجتماعی شدن قرار دارد.
• برخلاف بزرگسالان که شخصیت آن‌ها شکل گرفته و کمتر دچار تغییر می‌شود، نوجوانان به دلیل عدم ثبات شخصیتی، بیشتر در معرض رفتارهای انحرافی قرار دارند.
• نوجوان بزهکار فردی است که قوانین کیفری را نقض کرده باشد. این قوانین ممکن است برای بزرگسالان یا نوجوانان تدوین شده باشند.

2. بزهکاری نوجوانان: عوامل و ویژگی‌ها

2.1. سن و تعریف بزهکاری نوجوانان

• از دیدگاه فایول، بزهکاری نوجوانان به افرادی بین سنین 13 تا 15 سال اشاره دارد که مرتکب اعمال جدی خشونت‌آمیز شده‌اند.
• این نوجوانان ممکن است به دلیل شدت جرم، مانند بزرگسالان تحت تعقیب قانونی قرار گیرند.

2.2. تاریخچه بزهکاری نوجوانان

• اصطلاح بزهکاری نوجوانان نخستین بار در قرن نوزدهم (1815 میلادی) در انگلستان مطرح شد.
• با افزایش جرایم کودکان و نوجوانان، نیاز به دادگاه‌های ویژه اطفال و نوجوانان احساس شد.
• در آمریکا، نخستین دادگاه اطفال در سال 1899 در شیکاگو تأسیس شد. این روند به‌سرعت در سایر ایالت‌ها گسترش یافت.

3. عوامل مؤثر بر بزهکاری نوجوانان از دیدگاه فایول

فایول در تحلیل خود به بررسی عوامل اجتماعی، خانوادگی و محیطی پرداخته است که در شکل‌گیری بزهکاری نوجوانان نقش دارند. او همچنین به تکرار جرم در میان نوجوانان توجه ویژه‌ای داشته است.

3.1. کاستی‌ها و محرومیت‌های اجتماعی

• فایول معتقد است که بسیاری از نوجوانان بزهکار با محرومیت‌های اجتماعی و اقتصادی مواجه هستند.
• عواملی که در این زمینه نقش دارند:
  1. بی‌ثباتی در محل زندگی یا شیوه زندگی.
  2. اختلافات خانوادگی و عدم ارتباط سالم بین والدین.
  3. فرار مکرر از خانه.
  4. عقب‌ماندگی تحصیلی.
  5. تبعیض در خانواده، مدرسه یا محله.
  6. زندگی در محله‌های فقیرنشین و شرایط سکونتی نامناسب.
  7. امکانات خانوادگی ناکافی و متزلزل.

3.2. تکرار جرم و بزهکاری ساختارمند

• فایول بر این باور است که نوجوانان می‌توانند از طریق بزهکاری، ساختارمند شوند.
• عادات انحرافی که در دوران کودکی یا پیش از نوجوانی تثبیت شده‌اند، اغلب به‌قدری قوی هستند که به‌سختی از بین می‌روند.
• او تکرار جرم را به دو دسته تقسیم می‌کند:
  1. تکرار جرم‌کنندگان عادی (Ordinary Recidivists): افرادی که به‌طور معمول مرتکب جرایم می‌شوند.
  2. تکرار جرم‌کنندگان فوق‌العاده (Super Recidivists): افرادی که به‌طور مکرر و با شدت بیشتری جرایم را تکرار می‌کنند.

3.3. نقش عوامل خانوادگی

• فایول تأکید می‌کند که عدم نظارت و کنترل تربیتی در خانواده، یکی از عوامل اصلی بزهکاری نوجوانان است.
• عدم تفاهم بین والدین و عدم آگاهی از خاستگاه‌های قومی و نژادی نیز می‌تواند به بزهکاری نوجوانان مهاجر منجر شود.

4. کنترل بزهکاری نوجوانان از دیدگاه فایول

فایول معتقد است که برای کنترل مؤثر بزهکاری نوجوانان، باید چهار شرط اساسی رعایت شود:

کنترل با سرعت توأم باشد:

• واکنش سریع به رفتارهای انحرافی می‌تواند از تکرار جرم جلوگیری کند.

پیگیری نتایج کنترل:

• نتایج اقدامات کنترلی باید به‌دقت بررسی و پیگیری شوند.

ضمانت اجرایی نتایج کنترل:

• اقدامات کنترلی باید دارای ضمانت اجرایی قوی باشند تا اثرگذار باشند.

پیشگیری از تکرار انحرافات:

• کنترل باید شامل تدابیر و مقرراتی باشد که از تکرار رفتارهای انحرافی جلوگیری کند.

5. بزهکاری نوجوانان: هستۀ سخت و فعال

• فایول بزهکاری نوجوانان را به‌عنوان هستۀ سخت (Noyau Dur) توصیف می‌کند.
• این اصطلاح به ثبات و شدت رفتارهای انحرافی در میان برخی از نوجوانان اشاره دارد.
• رشه (S. Roché) نیز این بزهکاری را به‌عنوان هستۀ بسیار فعال (Noyau Suractif) توصیف کرده است.

6. انواع بزهکاری از دیدگاه فایول

فایول و دیگر نویسندگان مانند فرشت و لبلان، بزهکاری را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کنند:

بزهکاری عمومی (مشترک):

• جرایمی که در میان نوجوانان به‌طور کلی رایج هستند.

بزهکاری شاخص (اختصاصی):

• جرایمی که به‌طور خاص در میان گروه‌های خاصی از نوجوانان دیده می‌شوند.

7. نقد و تحلیل نظریه فایول

7.1. نقاط قوت

• توجه به عوامل اجتماعی و خانوادگی:
  • فایول به‌خوبی تأثیر محیط اجتماعی و خانوادگی بر بزهکاری نوجوانان را تحلیل کرده است.
• تمرکز بر تکرار جرم:
  • او به‌طور دقیق به بررسی تکرار جرم و عوامل مؤثر بر آن پرداخته است.
• پیشنهاد راهکارهای کنترلی:
  • فایول با ارائه چهار شرط کنترل مؤثر، راهکارهایی عملی برای کاهش بزهکاری ارائه داده است.

7.2. نقاط ضعف

• تمرکز بر عوامل فردی:
  • نظریه فایول ممکن است تأثیر ساختارهای کلان اجتماعی مانند فقر و نابرابری را نادیده بگیرد.
• عدم توجه به نقش سیستم عدالت کیفری:
  • او به تأثیر سیستم عدالت کیفری و سیاست‌های کیفری بر بزهکاری نوجوانان کمتر پرداخته است.

8. کاربردهای نظریه فایول

8.1. سیاست‌گذاری اجتماعی

• نظریه فایول می‌تواند به طراحی سیاست‌های اجتماعی برای کاهش بزهکاری نوجوانان کمک کند.
• مثال: ایجاد برنامه‌های حمایتی برای خانواده‌های کم‌درآمد و مناطق فقیرنشین.

8.2. پیشگیری از جرم

• راهکارهای کنترلی فایول می‌توانند در طراحی برنامه‌های پیشگیری از جرم مورد استفاده قرار گیرند.
• مثال: نظارت بیشتر بر نوجوانان در معرض خطر و آموزش مهارت‌های اجتماعی.

8.3. تحلیل رفتارهای بزهکارانه

• نظریه فایول می‌تواند به تحلیل رفتارهای بزهکارانه نوجوانان و شناسایی عوامل مؤثر بر آن‌ها کمک کند.

9. جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

نظریه برنارد فایول در زمینه بزهکاری نوجوانان، یکی از نظریه‌های برجسته در حوزه جرم‌شناسی است که به تحلیل عوامل اجتماعی، خانوادگی و محیطی مؤثر بر بزهکاری نوجوانان پرداخته است. فایول با تأکید بر تکرار جرم و نقش خانواده و محیط اجتماعی، دیدگاه‌های مهمی در زمینه پیشگیری و کنترل بزهکاری ارائه داده است.

با وجود برخی محدودیت‌ها، نظریه فایول می‌تواند به طراحی سیاست‌های اجتماعی و کیفری برای کاهش بزهکاری نوجوانان کمک کند و به‌عنوان یک چارچوب نظری در مطالعات جرم‌شناسی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها:

1. نظریه جرم‌شناسی برنارد فایول
2. بزهکاری نوجوانان
3. عوامل اجتماعی و خانوادگی در بزهکاری
4. تکرار جرم نوجوانان
5. کنترل مؤثر بزهکاری
6. بزهکاری عمومی و شاخص
7. هستۀ سخت بزهکاری
8. نقش خانواده در بزهکاری نوجوانان
9. پیشگیری از بزهکاری
10. سیاست‌گذاری اجتماعی برای کاهش بزهکاری