بهرام بیضایی
تولد و کودکی
بهرام بیضایی در ۵ دی‌ماه ۱۳۱۷ در تهران به دنیا آمد. خانواده او اهل آران و بیدگل بودند و پیشینه‌ای غنی در هنر تعزیه‌خوانی داشتند. پدرش، ذکایی بیضایی آرانی، تعزیه‌خوان بود و عمو و پدربزرگش نیز در زمینه تعزیه و تنظیم متون آن فعالیت داشتند. این پیشینه هنری، تأثیر عمیقی بر علاقه و مسیر زندگی هنری او گذاشت.
تحصیلات و آغاز فعالیت هنری
بهرام بیضایی از همان دوران نوجوانی به ادبیات و هنر علاقه‌مند بود و در سال‌های آخر دبیرستان، دو نمایشنامه با زبان تاریخی نوشت. او تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته ادبیات فارسی آغاز کرد اما آن را ناتمام گذاشت.
در سال ۱۳۳۸، به استخدام اداره کل ثبت اسناد و املاک دماوند درآمد و در سال ۱۳۴۱ به اداره هنرهای دراماتیک منتقل شد. در همین سال، پژوهش‌های خود درباره نمایش در ایران را در مجله موسیقی منتشر کرد.
فعالیت‌های حرفه‌ای و هنری
سینما
بهرام بیضایی یکی از صاحب‌سبک‌ترین و معتبرترین فیلم‌سازان ایران است. او با ساخت فیلمهای برجسته و جریان‌ساز، نقش مهمی در تحول سینمای ایران داشته است.
- رگبار: اولین فیلم بلند بیضایی که نسخه ترمیم‌شده آن توسط بنیاد مارتین اسکورسیزی در سال ۲۰۱۳ در جشنواره سینما ریترواتو ایتالیا به نمایش درآمد.
- باشو، غریبه کوچک: این فیلم در کنار گوزن‌ها ساخته مسعود کیمیایی، به عنوان برترین فیلم تاریخ سینمای ایران شناخته شده است.
- سگ‌کشی: پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۳۸۰ ایران.
- دیگر آثار مهم او شامل مرگ یزدگرد، مسافران، چریکه تارا، شاید وقتی دیگر و وقتی همه خوابیم هستند.
نمایشنامه‌نویسی و تئاتر
بیضایی از برجسته‌ترین نمایشنامه‌نویسان تاریخ ادبیات فارسی است. او با نمایشنامه‌هایی چون:
- هشتمین سفر سندباد
- مرگ یزدگرد
- ندبه
به همراه نویسندگانی چون غلامحسین ساعدی و اکبر رادی، گونه‌ای جدید از نمایشنامه را در ایران پایه‌گذاری کرد. آثار او به زبان‌های مختلفی از جمله انگلیسی، فرانسوی، آلمانی و عربی ترجمه شده و در آسیا، اروپا و آمریکای شمالی چاپ و اجرا شده‌اند.
پژوهش و تدریس
بیضایی علاوه بر فعالیت‌های هنری، به تدریس و پژوهش در زمینه نمایش و سینما پرداخته است. او در سال ۱۳۴۸ به عنوان استاد مدعو با دانشگاه تهران همکاری کرد و در سال ۱۳۵۲ به عنوان استادیار تمام‌وقت به دانشکده هنرهای زیبا منتقل شد. با این حال، در سال ۱۳۶۰ و پس از انقلاب فرهنگی، از دانشگاه اخراج شد و اجازه تدریس در دانشگاه‌های ایران را نداشت.
او از سال ۲۰۱۰ در دانشگاه استنفورد در ایالات متحده اقامت دارد و به تدریس و تحقیق مشغول است.
افتخارات و جوایز
- جایزه میراث فرهنگ دانشگاه استنفورد (۲۰۱۲)
- جایزه سینا از دانشگاه هاروارد (۲۰۱۳)
زندگی شخصی
بهرام بیضایی در سال ۱۳۴۴ با منیر اعظم رامین‌فر ازدواج کرد که حاصل این ازدواج دو فرزند به نام‌های نیلوفر و نگار است. در سال ۱۳۷۱، او با مژده شمسایی ازدواج کرد و فرزند آخرش، نیاسان، در سال ۱۳۷۴ متولد شد.
تأثیرگذاری و میراث هنری
بهرام بیضایی یکی از چهره‌های تأثیرگذار در تحول نمایش و سینمای ایران است. او با آثاری ماندگار در سینما و تئاتر، نقش مهمی در ارتقای هنرهای نمایشی ایران ایفا کرده است. بیضایی همواره به عنوان هنرمندی متفکر و نوآور شناخته شده و آثارش به دلیل پرداختن به موضوعات عمیق انسانی و اجتماعی، همچنان الهام‌بخش هنرمندان و مخاطبان است.
جمع‌بندی
بهرام بیضایی، هنرمند برجسته و صاحب‌سبک ایرانی، با آثار ماندگار خود در سینما، تئاتر و ادبیات، یکی از چهره‌های تأثیرگذار هنر معاصر ایران است. او با پشتکار و خلاقیت، مسیر هنری خود را به دور از حواشی طی کرده و همچنان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین هنرمندان ایران شناخته می‌شود. آثار او نه تنها در ایران، بلکه در سطح بین‌المللی نیز مورد توجه و تحسین قرار گرفته‌اند.
نظر شما