موضوع : دانشنامه | س

حبیب الله سپهسالاری

مشیر همایون شهردار، (۱۲۶۴ - ۱۳۴۸) (حبیب الله سپهسالاری) نوازنده پیانو بود.
حبیب الله شهردار معروف به مشیر همایون شهردار (بخاطر اینکه شهردار مشهد، شیراز و اصفهان بوده لقب شهردار را به او داده اند)، فرزند نصرالله خان سپه سالاری تحصیلات خود را در مدرسهٔ آلیانس به پایان رسانید و سپس به خدمت دولت در آمد. پدرش ۲ پیانو به ایران آورد که یکی از آنها در خانه‌اش ماند و مشیر همایون از شش سالگی نواختن را آغاز کرد.
وی تار را نزد آقا حسین قلی و میرزا عبدالله و نی را نزد نایب اسدالله و پیانو را نزد سالار معزز و سنتور را نزد محمد صادق خان فرا گرفت. پدرش چون به استعداد فرزند پی برد، سرهنگ آقا بزرگ خان صاحب منصب موزیک قزاقخانه را به معلمی او برگزید و برای تحریک ذوق او از آقا حسینقلی و حسین کمانچه کش دعوت ‌کرد که نواهای ایرانی را بنوازند و مشیر همایون از آنها تقلید نماید، سپس محمد صادق خان استاد سنتور را نیز به معلمی او انتخاب کرد که وی را در نواختن آوازها راهنمایی کند.
در خاطرات مشیر همایون آمده است : (در سال ۱۹۰۹ میلادی به دعوت کمپانی هیز مستر ویس به لندن رفتم و تعدادی از آهنگهای ایرانی را در صفحات ضبط کردم که متأسفانه هیچکدام در دسترس نیست. در قرارداد به من اختیار دادند که تا ۱۰ نفر از موسیقیدانهای آن زمان را با خودم به لندن ببرم، بعد از انجام تعهدات، آنها را روانهٔ تهران کردم و خودم چند ماهی به پاریس رفتم.یک نوبت دیگر هم نمایندگان کمپانی کلمبیا با وسایل کار به تهران آمدند سال (۱۳۱۲) و مرا برای ضبط آهنگهای ایرانی دعوت کردند، که آنرا هم انجام دادم. ۲۲ سال است که با دستگاه رادیو ایران همکاری دارم که ۱۰ سال آن بطور مستقل مسئوول تمام برنامه‌های موسیقی ایرانی بودم و دو سال مشاور هنری و ۱۰ سال اول فقط نواختن پیانو بر عهدهٔ من بود.)
یکی از معروفترین آثار نوازندگی وی ترانهٔ معروف مرا ببوس است، که پیانوی این ترانه را او نواخته‌ است، شعر این ترانه از حیدر رقابی و خوانندهٔ آن حسن گلنراقی است.
وی علاوه بر نوازندگی پیانو در آهنگسازی نیز دست داشت. خود او تعداد آهنگهایش را ۵۰ قطعه نوشته و می‌گوید اشعار آنرا نیز تماماً خود سروده‌است.
همچنین تعدادی اپرت نیز تصنیف کرده که شعر و آهنگش از خود اوست. وی در اپرت روش خاصی داشت، از اپرتهای معروف او می‌توان به اپرت یوسف و زلیخا، خسرو و پروانه اشاره کرد.«دوستان شرح پریشانی من گوش کنید» یکی از ترانه‌های اپرت یوسف و زلیخا است که سالهای سال مردم آنرا زمزمه می‌کردند و به یاد می‌آوردند. اپرت خسرو پروانه را از افسانهٔ "مادام و کاملیا گرفته بود زیرا در مدت اقامت در فرانسه تحت تاثیر آن قرار گرفته بود، نتهای این اپرت را ابراهیم منصوری نوشته‌است. پس از مدتی دست به کار آفرینش اپرت رستم و سهراب شد، ملودیهای این اپرت در دست است اما این اپرت متأسفانه اجرا نشد.
مشیر همایون بویسله استادان زبر دست زمان خود به انجمن اخوت راه یافت و در کنسرتهای آن انجمن پیانو مینواخت. صفحه گرامافون دشتی و راست پنجگاه که سولو نواخته شده‌است از نظر اجرا و فضای ایرانی‌شان جزو آثار شاخص او به‌شمار می‌آیند.
اولین قطعه‌ای که نوشت و به شکل پانتومیم روی صحنه رفت «باغ شاه» نام داشت که بعد از دورهٔ استبداد صغیر در انجمن اخوت بازی شده است.
در سال ۱۲۹۶ نمایشنامه‌ای به نام «بیچاره ارومی» نوشت که توام با کنسرت، با شرکت دوستان خود درویش خان و رکن الدین خان به منفعت خیریه نمایش داده شد.
قطعه دیگر نمایشی است به نام «دمپخت فری» که بعد از سال قحطی ۱۲۹۶ در تالار گراند هتل اجرا شده‌است. وجه تسمیه نمایشنامه برای اینست که در آن موقع بواسطه کم بارانی سالهای قبلی، قحطی سختی در تهران شد و برای کمک بینوایان به جای نان، به مردم دمپخت می‌دادند. این نمایشنامه با کنسرتی توام بود که خواننده آن دائی او رضا قلی خان بود.
وی در سال ۱۲۹۸ برای پر کردن صفحه به همراه جمعی از هنرمندان به لندن رفت و صفحه‌هایی ضبط کرد که تعدادی از آنها به تهران رسید و بقیه در اثر بمباران هوایی لندن از بین رفت.
کنسرتی به منفعت حریق زدگان آمل و کنسرت دیگری برای ترمیم خرابی‌های حریق بازار در سال ۱۲۸۸ در خانه ظهیرالدوله تشکیل گردید که رئیس ارکستر غلامحسین درویش بود و مشیر همایون و سالار معزز نوازندگان پیانوی آن بودند.
پس از درویش خان مشیر همایون شهردار جزو کسانی بود که ذوق آهنگسازی داشت اما چون نت نمی‌دانست و شاگرد و کلاسی هم نداشت این آهنگ‌ها انتشار نیافت.
مشیر همایون شهردار در یازدهم بهمن ۱۳۴۸ در سن ۸۵ سالگی درگذشت ودر گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد.
 

نظر شما