پنجم فوریه (۱۷ بهمن) سالروز درگذشت توماس کارلایل

"توماس کارلایل" مورخ و اندیشمند ایرلندی الاصل در سوم دسامبر ۱۷۹۵ به دنیا آمد و مهمترین اثر او "تاریخ انقلاب کبیر فرانسه" است. آثار وی تأثیر بسزایی بر تفکر سیاسی، ادبی و مذهبی نیمه سده نوزدهم میلادی بریتانیا داشت و خود او بسیار تحت تأثیر گوته بود؛ آثاری از جمله "انقلاب فرانسه" و "قهرمانان و ستایش قهرمان و قهرمانان در تاریخ" که نشانگر باور وی در مورد نقش قهرمانان و ناجیان در پیشرفت تاریخ است و همچنین، "نامه ها و سخنرانیهای کرامول و فردریک کبیر" از شاهکارهای او به شمار می رود.
کارلایل در حرفه ی تاریخنگاری انقلاب کرد و تالیف هایش را بدون "پاورقی" منتشر ساخت و روشی را پایه نهاد که اینک به "تاریخنگاری مطبوعاتی" معروف شده است.
به باور وی، مردمی که به یک مورخ اعتماد دارند باید حرفهای او را بپذیرند و لذا نیازی به ذکر غیر ضروری سرچشمه ها و گویندگان سخن نیست، زیرا که مورخ، پیش از این، درستی مطالب به دست آمده را آزمایش کرده است. اگر مورخ به موردی تردید دارد باید آن را ذکر کند و به گردن دیگران انداختن و تکرار "امور مورد تردید و شایعه" درست نیست. ذکر سرچشمه ها - که درستی خود آنها هم روشن نیست - باعث پیچیدگی نوشته و به درازا کشیدن گفتار می شود.
کارلایل تایید کرده است که "فرد دیگری" باید "تاریخ روز" (خبر) را بنویسد که پژوهشگران پس از او، این "فرد دیگر" را "روزنامه نگار" نام نهادند. به این ترتیب وی راهی را گشود که به پذیرش این اصل انجامید که روزنامه نگار، "تاریخ امروز" را می نویسد و عناصرش را به دست می دهد و تاریخ نگار پس از کسب نتیجه، با شکیبایی بیشتر و برگزیدن یک روش تحقیق و سبک مطمئن، آن را دنبال خواهد کرد و با جمع آوری اسناد لازم، کل "رویداد" را شرح می دهد و باید "علت یا علل" و "نتیجه یا نتایج" را روشن سازد. بنابراین، این دو حرفه (روزنامه نگاری و تاریخنگاری) دارای یک قلمرو مشترک هستند. کارلایل، مورخ را به مثابه ی یک کارآگاه (پلیس) می داند که برای "قاضی تاریخ" مدرک جمع آوری می کند و "قاضی زمان" جز نوشته و یا کتاب تاریخ کسی دیگر، نمی تواند باشد و "دادرسی"، همان شرح رویداد است از این نظر که چرا شروع شد، چگونه انجام گرفت و به کجا ختم شد.
به باور کارلایل و پیروان او، هیچ فرد و گروه، نمی تواند از دست کارآگاه و قاضی تاریخ بگریزد؛ لذا باید مراقب اعمال هر روز خود باشد. بازپرس (کارآگاه) تاریخ با دیگر بازپرسها این تفاوت را دارد که هم برضد و هم در حمایت از یک رویداد و پیروان آن، به گردآوری سند می پردازد.
با این استدلال، تاریخ نگار، همان روزنامه نگار است که به جای امروز درباره دیروز و دیروزهای دور به پژوهش می پردازد و می نویسد تا تجربه گذشتگان هدر نرود و در امور جاری به کار گرفته شود و امور نادرست تکرار نگردد.
کارلایل نسبت به مورخان پیش از خود و معاصرش، به "ناراتیو" (شرح نویسی) یک رویداد تاریخی توجه بیشتری دارد تا به ردیف کردن سرچشمه ها و ریشه ها و برداشتن مسئولیت از دوش خود. وی همچنین تاریخ نگاری پر از پاورقی نویسی را گونه ای "رونویسی" (رونوشت برداشتن) خوانده است. یکی از کارهای مشهور کارلایل "خیاط خوش پوش" است.
توماس کارلایل، در پنجم فوریه ۱۸۸۱ چشم از جهان فرو‌ بست.