نويسنده : زارعی، بهادر

استاد راهنما : داود فیرحی

مقطع : دکتری

استاد مشاور : عزت الله عزتی - حسن کامران

رشته : جغرافیای سیاسی

دانشگاه : دانشگاه تهران

تاريخ دفاع : 1384

چکیده (فارسی): قاطبه اندیشمندان عالم سیاست، بر این عقیده اند که سیاست خارجی دولتها متأثر از مختصات ساختاری و متغیرهای داخلی و خارجی است. قطعا سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نیز خارج از شمول و قاعده فوق نخواهد بود. این پژوهش به دو عامل مهم که زیر ساختهای تئوریک و بعضا" عملی رفتار و روابط خارجی ایران را متأثر می سازد پرداخته که شامل اندیشه سیاسی اسلام بصورت اعم و فقه سیاسی به صورت اخص است و از درون آن عوامل سازنده سیاست خارجی دولت اسلامی منجمله دعوت و قاعده نفی سبیل، جهاد، عدالت، دارالاسلام، دارالحرب و... برمی خیزد. در این پژوهش ضمن بررسی تک تک عناصر فقهی مذکور، سیاستهای اعلانی و اعمالی جمهوری اسلامی ایران نیز بصورت سیاستهای تطبیقی به آن ملحق شده تا تئوریها در عرصه عمل با وضوح بیشتری رؤیت و کارآمدی و تضییقات آن به شکلی مطلوبتر نمود یابد. اولین موضوع دارالاسلام است، ضمن ارائه تعریفی جامع که تمامی بلاد اسلامی را شامل و عبارت از کشورهایی است که اکثریت مردم آن مسلمانند و کم بیش قانون اسلام را اجرا می کنند. از ویژگیهای دارالاسلام عدم پذیرش مرزهای بین المللی و قلمرو ملی دولتهاست، هر چند این نوع نگرش به دلیل رفتار دولتهای اسلامی بر مبنای عرف، مقررات و حقوق بین الملل دچار اشکالاتی است اما اندیشمندان دینی هنوز به آن معتقدند و خواهان اعمال آنند. موضوع دیگری از اندیشه اسلامی که سیاست خارجی ایران را متأثر می سازد ‹‹ عدالت›› است. عدالت هم جهان بینی، هم معیار شناخت قانون، هم ملاک شایستگی هاست، هم آرمان انسانها و هم مسئولیت اجتماعی، در اندیشه اسلامی سیاست به معنای اداره امور انسانها طبق شریعت است و دولت نظام سیاسی کاملی است که عدالت به معنای برابری مطلق نیست بلکه افراد در نظام سیاسی به نسبت قابلیتها و استعدادها متفاوتند و نگرش عدالت خواهانه سیاست خارجی ایران از نظام جهانی از اینجا نشأت می گیرد. در تحلیل و بررسی اصول سیاست خارجی دولت اسلامی به اصل مهم و اساسی دیگری به نام جهاد برمی خوریم، از نظر اسلام ماهیت جهاد دفاع است و هر گونه قتال و جنگی بعنوان تجاوز و جنک برای استخدام نیروهای اقتصادی، انسانی و قومی به هیچ وجه از نظر اسلام روانیست، بلکه اینگونه جنگها نوعی ظلم است. قاطبه فقها و اندیشمندان جهاد را به دو دسته تقسیم می نمایند: الف - جهاد ابتدایی (آزادی بخش) که به منظور دعوت کفار و مشرکین به دی چکیده (انگلیسی): Most of politicians believe that foreign policy of states can Be affected by the structural features of foreign and domestic variable. Iran's foreign policy also obeys the above rule. This study tries to analyze two important factors that influence Iran's foreign policy i.e. Islamic political thought and political jurisprudence. In this study, the researcher has tried to more clarify on the following terms; Darussalam that refes to the countries whose people are mostly Moslems and Islamic rules are observed there. Here now geographical . Borderline is considered....