مجله  پیام زن  دی 1375، شماره 58 

نویسنده : رفیع افتخار
87
ر چهارمین گردهمایی متخصصان صنایع غذایی اظهار شد: در حال حاضر 20 درصد ارزش افزوده بخش صنعت را، صنایع غذایی تشکیل می دهد اما متأسفانه حدود 30 درصد مواد غذایی در ایران ضایع می شود که این مقدار معادل غذای 15 میلیون نفر است. بنابراین، طبق آمار ارائه شده، اگر متوسط تعداد نفرات هر خانواده را حدود 5 نفر در نظر بگیریم می توان گفت که هر خانواده ایرانی به طور متوسط بیش از غذای یک نفر ضایعات غذایی

دارد.

سالانه 150 هزار تن نان به ارزش تقریبی 10 میلیارد تومان، تنها در تهران دور ریخته می شود. با احتساب دور ریز در سایر شهرهای کشور، سالانه بیش از 600 هزار تن نان خشک به ارزش تقریبی 40 میلیارد تومان دور ریخته می شود.

علی رغم بار سنگینی که به عنوان یارانه نان بر بودجه دولت تحمیل می شود، نان به صورت مطلوب در اختیار مردم قرار نمی گیرد و حدود 30 درصد آن به صورت دور ریز و ضایعات درمی آید که معادل 5/2 میلیون تن گندم یعنی همان مقدار کسری سالیانه ای است که با پرداخت ارز از خارج وارد می شود.

موارد فوق الذکر نمونه هایی از اخبار اسفبار ضایعات و دور ریز نان است که مدام می خوانیم و می شنویم. اما به راستی راه چاره چیست و مقصر کیست؟ صنف نانوا یا خانواده ها و یا هر دو؟ در ایران ما، گندم همیشه از احترام و اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. هنوز هم مردم کوچه و بازار وقتی تکه نانی بر سر راه ببینند بر آب روان می ریزند و یا در گوشه ای قرارش می دهند. اکثر مردم گناه می دانند نان و گندم زیر دست و پای پایمال شود. گذشته از این اعتقادات، گندم مهمترین عامل تغذیه مردم است و هم اکنون بیش از 60 درصد زمینهای زراعی کشور، زیر کشت گندم می رود.

آیا با این تفاصیل لختی، اندیشیده ایم گندم با چه زحمتی تولید می شود، برای ذخیره سازی آن چه مرارتها که متحمل می شویم؟ دست آخر زمانی که گندم به آرد تبدیل می شود و در اختیار نانواییها قرار گرفت؛ در تبدیل آرد به نان مقدار زیادی ضایعات داریم که به صورت نان سوخته یا خمیر از چرخه مصرف خارج می شود. میزان این ضایعات تا حدود 30 درصد تخمین زده می شود. ضایعات نان آن قدر زیاد است که در جنب پخت و مصرف نان حرفه دیگری سر به در آورده است؛ به نام جمع آوری و خرید نان خشک از در خانه ها و توسط نان خشکیها!!

یکی از اهداف اساسی انقلاب اسلامی ایران، قطع و خشکانیدن ریشه های وابستگی اقتصادی به کشورهای بیگانه بوده و در این میان گندم یکی از کالاهای اساسی در اقتصاد است و در میان سایر کالاها از اهمیت و موقعیت استراتژیکی برخوردار است. در حال حاضر و علی رغم پیشرفتهای کشور در زمینه کشاورزی و افزایش سطح زیر کشت و بالا بردن میزان بازده تولید محصولات کشاورزی متأسفانه هنوز گندم وارد می کنیم. عواملی چون رشد جمعیت، فرهنگ غلط مصرفی جامعه در مصرف نان و بی توجهی تولیدکنندگان نان به مسائل فنی پخت، از مهمترین دلایل این امر می باشند. رعایت نکردن اصول فنی در پخت نان از سوی خبازان موجب افزایش چشمگیر ضایعات نان شده است و قسمتی از نان تولیدی به علت خمیری بودن، یا سوخته شدن و یا به هر دلیل دیگر، قابل استفاده نبوده وتوسط مصرف کنندگان عملاً دور ریخته می شود که نتیجه این امر تنها بازارگرمی «ریزه نانی» و «نمکی»ها می باشد و این در حالی است که اگر ضایعات نان را از 30% به حداقل 5% برسانیم، صرفه جویی حاصل نه تنها ما را به مرحله خودکفایی اقتصادی در زمینه گندم می رساند، بلکه در سال بیش از یک میلیون تن گندم مازاد بر مصرف داخلی خواهیم داشت که می توان آن را به کشورهای همجوار صادر کرد. از طرف دیگر عدم دور ریز نان خود نقش مهمی در اقتصاد خانواده ها و مخارج آنها بخصوص اقشار آسیب پذیر خواهد داشت. در این ارتباط تهیه و پخش برنامه های آموزشی و تبلیغاتی برای آشنایی بیشتر مصرف کنندگان و اعضای خانواده ها با مشکلات، زحمات و هزینه های آشکار و پنهان از مرحله کاشت گندم تا مرحله تبدیل به نان و زیانی که دولت به جهت پرداخت یارانه نان متحمل می شود، بسیار مهم و ضروری بوده و مطمئنا در فرهنگ مصرفی جامعه و کاهش ضایعات نان مؤثر خواهد بود. قرآن کریم می فرماید: ان المبذرین کانوا اخوان الشیاطین و کان الشیطان لربه کفورا. (آیه 27 سوره اسرا)

«اسرافکاران برادران شیطانهایند و
شیطان کفران (نعمت) پروردگار خود کرد.»