مجله  پیام زن  تیر 1376، شماره 64 
«شایعترین سرطان در زنان»
نویسنده : دکتر حسین برهانی
84
«قسمت اول»
طبق آمارهای موجود در کتب پزشکی که بر اساس مراجعات بانوان به درمانگاهها تنظیم شده است سرطان پستان، شایعترین سرطان در بین خانمها می باشد. این بیماری نه تنها شایعترین سرطان در زنان است بلکه شایعترین علت مرگ و میر در زنان سنین بین 35 تا 55 ساله را نیز تشکیل می دهد. سرطان سینه یکی از معدود سرطانهایی است که از زمانهای بسیار دور آن را می شناختند. تاریخ مصر قدیم مؤید این مطلب است و جالب است بدانیم که در زمان رومیان قدیم، راه درمان این نوع سرطان، قطع یا برداشتن سینه مبتلا بوده است. روشی که اکنون نیز در دنیا متداول است و به نام «ماستکتومی» مشهور است. در بعضی کشورها به دلیل آگاهی عمومی و گستردگی آموزش و در کشور ما نیز تا حدودی، مراجعه خانمها به دلیل ترس از سرطان سینه رو به افزایش است. احساس وجود توده ای در سینه ها، درد و تورم یا ترشح از ناحیه مجرای شیر، این ترس و اضطراب را ایجاد می کند. هر چند ترس و اضطراب حالات نامطلوبی هستند اما در برخی مواقع به خصوص در این مورد بسیار مفید و سازنده است. ترس از لمس یک توده در سینه اگر با مراجعه بموقع توأم باشد اثر بسیار مطلوبی بر سیر و عاقبت این سرطان می گذارد. سرطان سینه بیشتر در سنین «40 تا 50» سالگی اتفاق می افتد و هر چه سن بالاتر برود میزان این سرطان هم افزایش می یابد. زنانی که بدون فرزند هستند چه آنها که ازدواج نکرده اند یا آنها که دچار نازایی هستند بیشتر از زنان دیگر در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند. همچنین خانمهایی که بعد از 30 سالگی حامله می شوند حدود 2 برابر بیشتر از زنانی که قبل از 25 سالگی حامله شده اند دچار این نوع سرطان می شوند. خطر گرفتاری به سرطان سینه در زنانی که اصلاً

حامله نشده اند بسیار زیاد است.

بعضی عوامل در پیشگیری و یا کاهش ابتلا به این سرطان اثر محافظتی دارند. یکی از این عوامل، فاصله کوتاه بین شروع بلوغ جنسی و اولین بارداری می باشد بنابراین هر چقدر زمان اولین بارداری در سنین پایین تر و نزدیک به شروع بلوغ باشد از خطر ابتلا به این سرطان کاسته می شود. همچنین برداشتن تخمدانها قبل از 35 سالگی، فرد را نسبت به ابتلا به سرطان سینه محافظت می کند. پاره ای از گزارشات و تحقیقات مؤید این نکته است که زنانی که به کودکان خود شیر می دهند کمتر در معرض خطر گرفتاری این سرطان هستند. مطالعات انجام شده نشان می دهد که قرصهای ضد بارداری هیچ نقشی در ایجاد سرطان سینه ندارند.

عوامل ژنتیکی نیز در ایجاد سرطان سینه دخالت دارد. ثابت شده است که اگر سابقه وجود این سرطان در مادربزرگ، مادر و یا خواهر بیماری وجود داشته باشد، شانس گرفتاری این بیماری نسبت به سرطان سینه در مقایسه با افراد عادی بسیار بیشتر است و این فرد مستعد چنین سرطانی است. عوامل محیطی و اقلیمی نیز در ایجاد این بیماری نقش دارند. شناخته شده ترین عامل محیطی، اشعه و تشعشعات رادیواکتیو است. زنان ساکن شهرهای ناکازاکی و هیروشیما حتی هم اکنون نیز در معرض خطر این نوع سرطان

هستند. همچنین زنانی که به دلایل مختلف، رادیوگرافیهای متعدد از قفسه سینه انجام داده اند، استعداد بیشتری به سرطان مذکور دارند. مصرف هورمون استروژن به تنهایی نقش مهمی در ایجاد این بیماری دارد.

تقریبا می توان گفت که سرطان مذکور قبل از سن 25 سالگی ایجاد نمی شود و یا بروز این بیماری فوق العاده کم است.

نکته مهم:
در مورد سرطان سینه معمولاً بیمار اولین فردی است که با لمس روزمره محل و یا حتی در هنگام استحمام متوجه تورم ـ توده یا حساسیت سینه می شود. اکثر موارد سرطان در ربع فوقانی خارجی پستان اتفاق می افتد همان طور که در نمودار نشان داده شده است. نکات مهمی در ارتباط با تاریخچه بیماری وجود دارد که در قسمت دوم توضیح خواهیم داد. یکی از این نکات، دوره ای بودن درد و توده همزمان با دوره قاعدگی

می باشد که این تغییرات ناشی از وابستگی هورمونی ضایعه است و ارتباطی با سرطان ندارد. آرامش روحی روانی و ایجاد اعتماد و اطمینان و همکاری در بیمار مشکوک به این سرطان، مهمترین اصل برای تشخیص و یا رد بدخیمی است.

نکته مهم دیگری که باید به آن اشاره کنیم این است که طبق آمارهای موجود حدود 20% خانمها به دلیل مسائل و مشکلات مربوط به سینه ها به درمانگاهها مراجعه می کنند که از این میزان حدود 4% دچار سرطان پستان هستند. کل مراجعات خانمها به درمانگاهها به دلیل مشکلات سینه طبق آمار حدود 20% تمام مراجعات زنان به درمانگاههای جراحی را تشکیل می دهد. نمودار الف (A) نشان دهنده این موضوع است. قسمت ب (B) نشان دهنده 4% موارد بدخیمی یا سرطان است. یعنی 4% از کل 20% مشکلات مربوط به پستان را سرطان تشکیل می دهد.

مطالبی که آوردیم مقدمه ای برای شناختن یک بیماری بسیار مهم و مهلک است. تا چندین سال قبل وحشت بسیار زیادی از این سرطان بر جهان حکمفرما بود و این ترس و اضطراب هنوز هم ادامه دارد. طبق آمار در یکی از کشورهای غربی هر ساله 24000 مورد جدید سرطان پستان تشخیص داده می شود که بیش از سه هزار نفر از این خانمها در اثر این بیماری فوت می کنند. امروزه با آموزش زنان، این موفقیت حاصل شده است که زنان بتوانند خود را معاینه کنند و به محض لمس توده ای و یا حتی درد و تورم در ناحیه سینه ها به مراکز درمانی مراجعه کنند و به این ترتیب با تشخیص سریع و بموقع از گسترش و سرایت بیماری به سایر اعضاء بدن جلوگیری به عمل خواهد آمد و ترس و اضطراب از این بیماری