مجله  پیام زن  اردیبهشت 1376، شماره 62 

34
استاد شهید آیت اللّه مطهری در مصاحبه ای کوتاه با مجله سپید و سیاه ـ سال 1347
پس از 28 سال
در مهرماه 1347، و به مناسبت آغاز پانزدهمین قرن بعثت پیامبر اکرم(ص) مراسم بزرگداشت و جشن، به مدت یک هفته در حسینیه ارشاد تهران برگزار گردید. این مراسم که با برنامه های متنوع سخنرانی و مسابقات ادبی همراه بود، انعکاس گسترده ای در مطبوعات به وجود آورد و نشریات مختلفی به معرفی این برنامه و ارائه گزارش از فعالیتهای حسینیه پرداختند. در این میان، بخشی از برنامه ها به بانوان اختصاص داشت که به عنوان یک ابتکار جالب و اقدام بی سابقه، تأثیر گسترده ای در فضای فرهنگی جامعه به جای گذارد، بخصوص که این بخش استقبال عظیم و فوق العاده بانوان را به همراه داشت. مجله «سپید و سیاه» در شماره 786 خود که در آبان ماه 47 انتشار یافت، اجتماع بانوان را این گونه گزارش کرد: «... در روز یکشنبه تالار اصلی حسینیه ارشاد در اختیار بانوان گذاشته شده بود و در حدود 5000 نفر از خانمها در این مراسم شرکت داشتند و در تمام ساعات جلسه چه از نظر پذیرایی و چه از لحاظ مراسم مذهبی و سخنرانیها و سایر امور، کلیه برنامه ها عموما به وسیله خود خانمها اداره می شد و این امر تا آن روز به کلی بی سابقه بود»!

این رخداد فرهنگی بی سابقه، در توجه اندیشمندان به این مرکز فرهنگی و بویژه بانیان و طراحان آن نقش وافری داشت. بلافاصله مجله سپید و سیاه، به سراغ استاد عالیقدر و متفکر بزرگ اسلامی، آیت اللّه مرتضی مطهری ـ که هدایت برنامه ها را بر عهده داشت ـ رفت، تا از کم و کیف مسایل آگاه شود. استاد طی مصاحبه ای به سؤالات خبرنگار مجله پاسخ گفتند و متن این مصاحبه در شماره دوازدهم (سال 1347) منتشر شد.*

اینک در بزرگداشت سالروز شهادت استاد شهید، با بازخوانی این مصاحبه فراموش شده، خاطره این احیاگر اندیشه ناب اسلامی که گامهای استوارش در احیاء منزلت و تشخص زن مسلمان بر سنگلاخهای دیروز، راه را بر اندیشمندان امروز هموار، و افق را برابر نسل جستجوگر، روشن ساخت، ارج می نهیم.«پیام زن»

* * *

س: خواهشمند است اطلاعاتی در باره
شرکت بانوان در جشن مقدس مبعث به خوانندگان بدهید.

استاد: لابد مقصودتان سخنرانیهایی است که امروز در این حسینیه و مجلس اختصاصی بانوان از طرف خود بانوان ایراد شده است. سخنرانی و الغاء خطابه یکی از فنون ادبی و هنری است که در مسایل تربیتی مورد استفاده قرار می گیرد.

مسلما این استعداد زنان نیز کم و بیش وجود دارد و از استعدادهای مخصوص مردان نیست و از نظر اسلام زنان می توانند خود قسمتی از وظایف تعلیم و تربیت دینی و تبلیغ دین را برای بانوان به عهده بگیرند. بلکه می توان گفت احیانا لازم و واجب می شود زیرا چنانچه می دانیم قرآن کریم امر به معروف و نهی از منکر را از مختصات مردان قرار نداده است و این مسؤولیت را برای بانوان قائل شده است و می فرماید:

«المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر.» یعنی مردان و زنان باایمان دوست و سرپرست دینی یکدیگرند و به حکم این دوستی و مسؤولیت سرپرستی یکدیگر را به امر به معروف و نهی از منکر به عهده می گیرند.

ـ با توجه به اینکه حالا بانوان در مراحل تبلیغاتی تا این حد پیش می روند بهتر است بدانیم «حق» آنان تا چه حد ادا شده است؟
استاد: تبلیغ و تعلیم و تربیت و ارشاد «وظیفه» است نه حق. قرآن کریم نیز به عنوان «وظیفه» از دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر یاد می کند نه به عنوان یک «حق».

به هر حال این چیزی که به نظر شما «حق» است و به نظر من «تکلیف»، هنوز در مرحله ابتدایی است. بانوان بیش از اینها باید خود را برای خدمات اسلامی نسبت به بانوان آماده کنند. باید با تبلیغات سوئی که علیه اسلام از نظر حقوق زن شده است مبارزه کنند. باید با منطق و استدلال ثابت کنند که اسلام در عین اینکه طرفدار تمام استعدادهای روحی و جسمی است که در فطرت زن نهاده شده، سخت پاسدار عفاف و شخصیت زن و مخالف ابتذال آنان می باشد. امیدواریم با همت بانوان هر چه زودتر این مقصود عملی گردد.

ـ زنان در پیشرفت و تمدن اسلام چه
نقشهایی داشته و در آینده چه نقشهایی می توانند داشته باشند؟

استاد: زنان در تمدن اسلام نقش بسزایی داشته اند و اسلام نیز در شخصیت دادن به زن نقش بسزایی دارا است. این هر دو تاریخچه مفصلی دارد که اکنون مجال شرح آن نیست.

در مثل: هنگام مبعث چهره بانویی را مشاهده می کنیم که در آن وقت سخت مایه تسلی خاطر پیغمبر اکرم بوده است و در نهایت صمیمیت، تمام هستی خود را نثار اسلام کرده است، این بانو خدیجه محترمه است که پانزده سال از رسول اکرم بزرگتر بوده و وقتی که از دنیا رفت تقریبا شصت و پنج ساله بود. اما رسول خدا تا پایان، او را فراموش نمی کرد و نامش که برده می شد، گاهی اشک در چشمش حلقه می زد و می گفت: نمی دانید از وقتی که مرا تنها گذاشته بودند این زن چه فداکاریها کرد. در بیعة العقبه که چهارده نفر از مردم مدینه به مکه آمدند و مخفیانه در یکی از دره های مکه با رسول خدا بیعت کردند یکی از آنها یک زن از مردم مدینه بوده است. زنان از ابتدا در جنگ با مردان مسلمان به صورت پرستاری و احیانا دفاع همکاری می کردند. در علوم اسلامی از حدیث و تفسیر و ادب و غیره، از صدر اسلام زنان با مردان سهیم بوده اند.

مسلما زنان امروزه اسلام باید با الهام از مکتب اصلی و آئین خود در مقابل فلسفه های ضد انسانی و فاسدکننده غرب یک نهضت عمیق را پی ریزی کنند که فضیلت علم و تقوا را توأم داشته باشد.

به نظر من طولی نخواهد کشید که تعفّن متدهای غربی، زنان شرقی را سخت متنفر خواهد کرد و زنان شرقی بالاخص مسلمانان بدون آنکه بخواهند خود را اسیر عادات نامعقول و ضد انسانی قدیم نمایند راه وسط و معتدل را پیش خواهند گرفت. استقبال عظیم و فوق العاده ای که از برنامه های مؤسسه اسلامی حسینیه ارشاد از طرف بانوان می شود، می تواند نشانه ای از احساس نفرتی باشد که کم و بیش از وضع مبتذل تقلیدهای کورکورانه غربی پیدا شده است.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

* این مصاحبه همراه با دیگر آثار مربوط به جشن بعثت، در یادنامه ای به نام «بانگ تکبیر» از سوی حسینیه ارشاد، منتشر شده است.