درست سه سال پیش، در 30 ژانویه 2020، رئیس سازمان جهانی بهداشت اعلامیه مهمی را ارائه کرد: یک 'کرونا ویروس جدید' که برای اولین بار در چین شناسایی شده بود، به حدی گسترش یافته است که اکنون یک 'فوریت بهداشت عمومی' است. ویروسی که اکنون با نام SARS-CoV-2 شناخته می شود - که باعث بیماری کووید-19 می شود - هنوز در حال گسترش است. اما برای کسانی که در مورد بیماری های عفونی مطالعه می کنند، صحبت در مورد همه گیری های احتمالی بعدی یک ضرورت است.

به همین دلیل است که سازمان بهداشت جهانی فهرستی از ویروس‌ها و باکتری‌های دارای پتانسیل همه‌گیری را نگه می‌دارد. جیل ودرهد از کالج پزشکی بیلور می‌گوید اولویت‌بندی بیماری‌ها عموماً بر اساس دو عامل است: توانایی گسترش آن‌ها و توانایی انسان در درمان آن‌ها.

این فهرست به دانشمندان، دولت‌ها و سازمان‌ها در سرمایه‌گذاری انرژی و بودجه برای مطالعه پاتوژن‌هایی که به احتمال زیاد بیشترین ویرانی را برای انسان‌ها ایجاد می‌کنند، کمک می‌کند. WHO برای هر بیماری در این فهرست، «نقشه‌هایی» را با اهداف استراتژیک و اولویت‌های تحقیقاتی تهیه می‌کند.

در اینجا بیماری های موجود در لیست فعلی آمده است. فهرست تجدید نظر شده ای در ماه های آینده انتظار می رود: در اواخر سال 2022، سازمان بهداشت جهانی بیش از 300 دانشمند را برای ارزیابی و به روز رسانی لیست دعوت کرد.

توجه: زیرساخت های تشخیص بیماری ها در نقاط مختلف جهان متفاوت است، همانطور که موارد خفیف یک بیماری ممکن است شناخته یا گزارش نشود. نرخ مرگ و میر بر اساس بهترین داده های موجود است.

ویروس نیپا
چه حیواناتی آن را حمل می کنند: خفاش های میوه، از جمله آنهایی که روباه پرنده نامیده می شوند، و حیوانات اهلی مانند خوک، اسب، گربه و سگ.

نحوه انتشار: ویروس نیپا می تواند از حیوانات یا غذاهای آلوده به انسان منتقل شود. همچنین می تواند به طور مستقیم از انسان به انسان منتقل شود.

تعداد آن: 40٪ تا 75٪ میزان مرگ و میر. این ویروس همچنین می تواند باعث انسفالیت یا تورم مغز شود.

جعبه ابزار پزشکی: هیچ واکسنی برای افراد یا حیوانات وجود ندارد. درمان های آنتی بادی مونوکلونال در حال توسعه هستند.

پتانسیل همه‌گیری: همه‌گیری تقریباً هر سال در بخش‌هایی از آسیا اتفاق می‌افتد، اما راه‌های شناخته شده‌ای برای جلوگیری از انتشار ویروس وجود دارد. تلاش‌های پیشگیری شامل پرهیز از قرار گرفتن در معرض خفاش‌ها و حیوانات بیمار، اجتناب از مصرف میوه‌هایی است که ممکن است خفاش‌ها آن‌ها را نیش زده باشند و ننوشیدن برخی آب‌میوه‌های خام از میوه‌هایی که خفاش‌ها از آنها تغذیه می‌کنند. خطر انتقال بین المللی را می توان با شستن کامل میوه ها و محصولات میوه ای و پوست کندن آنها قبل از خوردن کاهش داد.

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو
چه حیواناتی آن را حمل می کنند: کنه، دام

نحوه انتشار: انسان ها معمولاً ویروس را از تماس با کنه یا دام آلوده دریافت می کنند. برای دریافت ویروس از فرد دیگر نیاز به تماس نزدیک با خون یا سایر مایعات بدن فرد آلوده است.

تلفات آن: 10٪ تا 40٪ میزان مرگ و میر. این بیماری بومی است، به این معنی که به طور منظم در آفریقا، بالکان، خاورمیانه و آسیا رخ می دهد. این ویروس باعث شیوع شدید تب خونریزی دهنده ویروسی می شود، وضعیتی که می تواند به سیستم های اندام بدن و سیستم قلبی عروقی آسیب برساند و اغلب شامل خونریزی شدید می شود.

جعبه ابزار پزشکی: اگرچه یک واکسن در بلغارستان استفاده می شود، هیچ تحقیقی در مورد عملکرد آن منتشر نشده است و هیچ جای دیگری مجوز ندارد. واکسن‌های دیگری در حال توسعه هستند و به نظر می‌رسد یک داروی ضد ویروسی به نام ریباویرین به درمان عفونت‌ها کمک می‌کند.

پتانسیل همه‌گیری: تشخیص اینکه یک حیوان چه زمانی آلوده است دشوار است و باید از آن اجتناب کرد، و WHO می‌گوید کنه‌های حامل ویروس متعدد و گسترده هستند. این تهدید را می توان با تلاش برای جلوگیری از نیش کنه و پوشیدن دستکش و سایر لباس های محافظ در اطراف دام کاهش داد.

تب لاسا
چه حیواناتی آن را حمل می کنند: موش ها و سایر جوندگان

نحوه انتشار: این ویروس در بخش هایی از غرب آفریقا بومی است. موش‌ها ویروس را دفع می‌کنند و انسان وقتی در معرض ادرار و مدفوع جوندگان قرار می‌گیرد، چه از طریق تماس مستقیم و چه از طریق خوردن غذای آلوده، آن را می‌گیرد. همچنین می تواند از طریق تماس مستقیم با ترشحات فرد آلوده (خون، ادرار، مدفوع)، از طریق تماس جنسی و در محیط های پزشکی از طریق تجهیزات آلوده بین انسان ها سرایت کند.

تعداد آن: 1٪، اما تا 15٪ در موارد شدید بستری در بیمارستان. این می تواند برای افراد و جنین ها در سه ماهه سوم بارداری کشنده باشد. علاوه بر مرگ، یک عارضه شایع ناشنوایی است که می تواند دائمی باشد.

جعبه ابزار پزشکی: هیچ واکسنی وجود ندارد، اما به نظر می رسد ریباویرین به درمان عفونت کمک می کند.

پتانسیل همه گیری: از آنجایی که روش اصلی انتقال قرار گرفتن در معرض نوع خاصی از موش است، احتمال شیوع بیماری به احتمال زیاد محدود به کشورهایی است که موش در آن زندگی می کند.

تب دره ریفت
چه حیواناتی آن را حمل می کنند: پشه ها. حشرات می توانند ویروس را هم به انسان و هم به فرزندان خود منتقل کنند. دام هایی مانند گاو، گوسفند، بز، گاومیش و شتر نیز می توانند به این بیماری مبتلا شوند.

نحوه انتشار: از طریق تماس با خون، سایر مایعات بدن یا بافت های حیوانات آلوده به افراد سرایت می کند.

میزان مرگ و میر: اگرچه میزان مرگ و میر کمتر از 1٪ است و این بیماری برای اکثر افراد خفیف است، حدود 8٪ تا 10٪ از افراد آلوده علائم شدیدی از جمله ضایعات چشمی، انسفالیت و تب خونریزی دهنده دارند.

جعبه ابزار پزشکی: اگرچه واکسنی ساخته شده است، اما هنوز مجوز یا در دسترس نیست.

پتانسیل همه گیری: تب دره ریفت از آفریقا به عربستان سعودی و یمن سرایت کرده است. به نظر می رسد سیل باعث افزایش تب دره ریفت می شود زیرا پشه های آلوده به ویروس بیشتر پس از بارندگی های شدید وزوز می کنند. تشخیص سریع مورد، از جمله آزمایش سریع آزمایشگاهی افراد دارای علائم، شیوع اخیر را محدود کرده است.

زیکا
چه حیواناتی آن را حمل می کنند: پشه ها

نحوه انتشار: علاوه بر نیش پشه، ویروس می تواند از یک فرد باردار به جنین نیز سرایت کند. این بیماری از طریق رابطه جنسی و احتمالاً از طریق انتقال خون نیز قابل انتقال است.

عوارض آن: به ندرت کشنده است، اما زیکا می تواند باعث نقص مغزی شدید در جنین شود، از جمله میکروسفالی. همچنین با سقط جنین، مرده زایی و سایر نقایص مادرزادی مرتبط است.

جعبه ابزار پزشکی: بدون درمان یا واکسن

پتانسیل همه گیری: تا کنون، تا حد زیادی محدود به مناطقی است که پشه های ناقل زیکا در آن زندگی می کنند.

ابولا و بیماری ویروسی ماربورگ
چه حیواناتی آنها را حمل می کنند: اعتقاد بر این است که خفاش ها و نخستی های غیر انسانی حامل ویروس هایی از خانواده فیلوویروس ها هستند که باعث این تب های خونریزی دهنده می شوند.

نحوه انتشار: اعتقاد بر این است که هر دو ویروس به یک روش پخش می شوند. پس از سرریز اولیه از یک حیوان، انسان ها ویروس ها را از طریق تماس مستقیم با خون یا سایر مایعات بدن فردی که دارای علامت است یا بر اثر بیماری فوت کرده است، به انسان های دیگر منتقل می کند. ویروس ها همچنین می توانند از طریق اشیاء یا سطوح آلوده به مایعات بدن و از طریق مایع منی افرادی که از این بیماری بهبود یافته اند پخش شوند.

تلفات آنها: میانگین نرخ مرگ و میر حدود 50٪ است، اگرچه این نرخ ها در شیوع های گذشته از 25٪ تا 90٪ متفاوت بوده است.

جعبه ابزار پزشکی: واکسن هایی برای ابولا در گینه و جمهوری دموکراتیک کنگو استفاده شده است. آنتی بادی های مونوکلونال تایید شده توسط سازمان غذا و دارو در سال 2020 نیز می توانند به درمان ابولا کمک کنند. واکسن های ویروس ماربورگ در حال توسعه هستند.

پتانسیل همه‌گیری: این ویروس‌ها می‌توانند به سرعت در محیط‌های مراقبت‌های بهداشتی پخش شوند، به‌ویژه زمانی که از استریل‌سازی مناسب استفاده نمی‌شود. با این حال، بیماری تنها زمانی گسترش می‌یابد که فرد دارای علامت باشد و کنترل آن را آسان‌تر می‌کند.

MERS (سندرم تنفسی خاورمیانه)
چه حیواناتی آن را حمل می کنند: شتر

نحوه انتشار: پس از سرریز اولیه شتر به انسان، این ویروس کرونا می تواند از طریق تماس نزدیک با فرد آلوده از فردی به فرد دیگر سرایت کند.

تلفات آن: میزان مرگ و میر گزارش شده، طبق گفته WHO، 35٪ است.

جعبه ابزار پزشکی: چندین واکسن در حال توسعه هستند، اما هیچ کدام تایید نشده اند.

پتانسیل همه‌گیری: 27 کشور از سال 2012 آلودگی را گزارش کرده‌اند. برخلاف SARS-CoV-2، ویروس کرونا که باعث مرس می‌شود در عمق دستگاه تنفسی رشد می‌کند و احتمال انتقال آن از طریق عطسه و سرفه را بسیار کمتر می‌کند.

سارس (سندرم حاد تنفسی)
چه حیواناتی آن را حمل می کنند: درختان نخل تا حد زیادی مقصر شیوع سال 2003 بودند. خفاش ها و احتمالاً سایر حیات وحش نیز آن را حمل می کنند.

چگونه گسترش می یابد: پس از رویداد سرریز اولیه از حیوان به انسان، سارس می تواند از طریق تماس نزدیک با فرد آلوده از فردی به فرد دیگر سرایت کند. اعتقاد بر این است که معمولاً از طریق قطرات ناشی از سرفه و عطسه و گاهی اوقات از طریق سطوحی که توسط افراد عفونی لمس می شود، پخش می شود.

تلفات آن: کمتر از 1٪ نرخ مرگ و میر

جعبه ابزار پزشکی: هیچ درمان یا واکسنی تایید نشده است.

پتانسیل همه‌گیری: برخلاف SARS-CoV-2، که می‌تواند قبل از اینکه مردم بدانند عفونی هستند، گسترش می‌یابد، این ویروس سارس معمولاً فقط توسط افرادی که علائم شناخته شده دارند منتشر می‌شود، که مهار آن را از طریق اقدامات بهداشت عمومی مانند قرنطینه بسیار آسان‌تر می‌کند. شیوع سال 2003 پس از ایجاد حدود 8000 مورد و مرگ 700 مورد در 29 کشور مهار شد.

بیماری X
WHO می‌گوید که بیماری‌ها را بر اساس تهدید بالقوه رتبه‌بندی نمی‌کند، اما این احتمال را تأیید می‌کند که یک بیماری هنوز ناشناخته می‌تواند باعث ایجاد یک بیماری همه‌گیر جدی شود.

برای مثال، راینا پلورایت از دانشگاه کرنل در کار خود با ویروس‌های خفاش می‌گوید که حتی در بخش کوچکی از گونه‌های خفاش که مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، حیوانات حامل هزاران ویروس هستند، 'و ما نمی‌دانیم چه تعداد از آنها در معرض خطر هستند.' می گوید. ما فناوری لازم را نداریم که دنباله ای برداریم و با قاطعیت بگوییم که آیا می تواند انسان را آلوده کند یا می تواند از انسانی به انسان دیگر منتقل شود. ما واقعاً کور هستیم.'

او می‌گوید ناگفته نماند که انواع تهدیدها را تهدید می‌کنند. 'فقط کوچکترین تغییر ژنتیکی می تواند تاثیر عمیقی داشته باشد. چه می شد اگر ما [یک بیماری زا] با نرخ مرگ و میر 50 درصد داشتیم که به طور موثر منتقل می شد؟'