منبع:روزنامه کیهان
نگاه اجمالی

هیپنوتیزم علمی و عملی از حدود دو قرن اخیر کشف شده است، نظریات متفاوتی از ماهیت هیپنوتیزم و نحوه پیدایش آن توسط متخصصان ارائه شده که در زیر عمده ترین آنها بررسی می شود.
نظریه مغناطیس حیوانی

دکتر آنتوان مسمر کاشف این نظریه و پیروانش معتقدند که، دلیل خواب هیپنوز و پیدایش این حالت در شخص، اثر نیرویی است که از دست ها و چشم های هیپنوتیزور خارج می شود. به عقیده مسمر کائنات را امواجی فرا گرفته که این امواج در انسان نیز به وفور یافت می شود و اگر این امواج از جسم انسانی به جسم انسانی دیگر وارد شود، می تواند بسیاری از امراض را درمان کند وی که این امواج را مغناطیس حیوانی نامیده معتقد بود که وجود این امواج در همگان یکسان نیست و همه کس قادر نخواهد بود آن را مهار کرده و از آن استفاده نماید.
نظریه چشم دوختن به نقطه نورانی

دکتر برید، وین هولت و پیروانشان کاشف این نظریه بودند، آنها معتقد بودند که نگاه مستمر و یکنواخت بر شیئی نورانی، اعصاب چشم را خسته می کند و این عمل موجب کاهش فعالیت اعصاب مرکزی می شود و در نتیجه شخص در حالت هیپنوز قرار می گیرد. برید بر این باور بود که در حالت هیپنوز، مغز آدمی مجذوب یک فکر می شود طوری که سایر افکار و محرکها روی آن تاثیر ندارد بنابراین وقتی یک فکر تقویت شد، سایر افکار را تحت الشعاع قرار داده و موجب توقف سایر فعالیت ها خواهد شد.
نظریه تلقین

پیشگامان این نظریه می گویند که هیپنوتیزم مجموعه ای از تلقین و تلقین به نفس است . تلقین القای فکری است که بطور ناخودآگاه از قوه به فعل در می آید. تلقین، ایجاد یک حالت روانی خاصی در فرد است که اثرات تصوری را به عنوان واقعیت قبول می کند. تلقینات ناشی از القای افکار در افراد و تمایل درونی با اعمال حرکتی که باعث عکس العمل های تحریکی در افراد شود، ماهیت این نظریه را تشکیل می دهد.راه های ایجاد تلقین می تواند، محرک های یکنواخت مانند نوازش بدن و یا محرک های قوی مانند نور شدید و یا صداهای ناگهانی باشد، که روی اعصاب تاثیر می گذارند. در این نظریه، هیپنوتیزم یک حالت تمرکز شدید مغزی است، یعنی در حال عادی که مغز افکار زیادی را در خود دارد ولی در حالت تمرکز هیپنوز، مغز از هیچ چیز اطلاعی ندارد مگر اینکه اطلاعات و مطالبی را در آن تلقین کنیم. در چنین حالتی (خواب هیپنوز عمیق) هیپنوتیزم شونده ممکن است شدیدترین دردها را نیز احساس نکند.
نظریه پاولوف در هیپنوتیزم

این نظریه، یکی از علمی ترین نظریات در زمینه هیپنوتیزم است. براساس این نظریه حالت خواب در سراسر نیم کره های مغز منتشر می شود. این پدیده بطور ناگهانی صورت نمی گیرد و کانونهای فعال و بیدار در مغز باقی می مانند که باعث ایجاد حالتی بین خواب و بیداری می شود و همین نقاط بیدار است که ار تباطی بین فرد و هیپنوتیزم کننده ایجاد می کند در این نظریه شخص هیپنوتیزم شونده مانند کسی است که بطور طبیعی به خواب رفته ولی به دلیل وجود نقاط بیدار در مغز، سخنان عامل را می فهمد و نسبت به تحریکات و جریانات خارجی، بی توجه است.
نظریات نوین در ارتباط با هیپنوتیزم

نظریات یاد شده هر کدام بخشی از واقعیات خواب هیپنوز را بیان می کنند و به تنهایی ماهیت آنرا نمی توانند مشخص نمایند.با تلفیق چند روش با هم می توان افراد را به خوابهای عمیق هیپنوز برد تا جایی که روح از تن جدا شود.
(فرافکنی)

برخی سوژه ها حتی به کمک تلفیق نظریاتی هم به خواب هیپنوز نمی روند. اما بعد از چند جلسه، مقاومت سوژه شکسته شده و حالت خواب عمیق در سوژه ایجاد می شود.