نویسنده: امیردیوانی
گازهای اکسیژن ، ازت و منواکسید کربن عمدتا هنگام فروبردن غذا وارد معده می شوند ودرسراسردستگاه گوارش تولید ناراحتی می کنند. سیگاری ها ،کسانی که آدامس می جوند، افرادی که تند تند غذا می خورند ، آنانی که دندان های نامرتب یا بینی گرفته دارند واشخاصی که نوشابه های گازدار مصرف می کنند ، بیش ا زدیگران با این مشکل رو به رو می شوند بعضی ازمواد غذایی مانند انواع لوبیا، کلم و... نیزتولید گاز می کنند ،زیرابدن به حد کافی آنزیم برای هضم آنها ندارد . شیرهم دربعضی افراد مشکل ایجاد می کند . اضطراب هم به این کارکمک می کند . خودداری ازخوردن چربی، مصرف نکردن داروهایی که بدون نسخه هم به فروش می رسند وحرف نزدن هنگام صرف غذا می تواند ازبروز این قبیل ناراحتی ها جلوگیری ویا آنها را درمان کند.
تولید گاز درانسان ، امری طبیعی است .جمع شدن بیش ازاندازه گاز درمجرای روده یا نفخ یک عارضه قدیمی وهمگانی است که بکا رگیری چند روش درمانی طبیعی مثل مصرف نعناع فلفلی را می طلبد . گیاهانی این چنین به دفع گازکمک می کنند ومعمولا درزمره آن گونه مواد غذایی هستند که شخص را به آروغ زدن وا می دارند. دکتر مایکل لویت ، استاد دانشگاه مینه سوتا ، که به خاطر پژوهش هایش درباره نفخ شهرت دارد ، معتقد است « گاز خیلی ناراحت کننده وگاهی دردناک است .ولی ندرتا نشانه یک بیماری شدید شمرده می شود به هرحال اگرگاز نگرانتان می سازد، بهترین راهکار رهایی ازآن پرهیز غذایی است وبس »
مقدار بادشکم هرکس با دیگری فرق دارد . معروف ترین تولید کننده گازمعمولی درانسان که عبارتند از : موادقندی ،« اولیگو ساکارید » بویژه « رافینوز» که به وفور درلوبیا وخیلی کم درسایر سبزی ها وجود دارند مواد یادشده به مقدارزیاد وارد روده بزرگ می شوند زیرا انسان فاقد آنزیم موسوم به « آلفا – گالا کتوسیداز » است تا آنها را خوب هضم کند. برطبق مطالعه ای که صورت گرفته ، معلوم شده است که خوردن لوبیای پخته سبب می گردد که دفع گازروزانه بیش ازدوازده بارصورت گیرد.
لاکتوز که همان قند شیراست یکی دیگر ازعوامل تولید گاز دربسیاری ازاشخاصی شمرده می شود که ازلحاظ آنزیم « لاکتاز» دچار نارسایی اند ،وجود این گونه آنزیم برای هضم قندشیر ضرورت دارد، تصور می رود که چنین کسانی نمی توانند لاکتوز را تحمل کنند.
الیاف گیاهی حل شدنی همانند سبوس جو دوسر ( یولاف ) وژلاتین گیاهی (پکتین ) سیب نیزغالبا داخل روده بزرگ وخوراک باکتری های تولید کننده گاز می شوند برپایه آزمایشی که انجام پذیرفت ،ثابت گشت که براثر نوشیدن یک ویک چهاردهم لیترآب سیب تعداد گازهای دفعی افراد تحت آزمایش چهار برابر شده است.مقادیر ناچیز نشاسته که ازمعده وروده کوچک دست نخورده بیرون می آیند، غذای باکتری های روده بزرگ می گردند، به دیگر سخن اصولا تمام مواد نشاسته ای مثل گندم ،جو دوسر ، سیب زمینی ، ذرت وحتی نان معمولی وپستا که ازآرد سفید به عمل می آید ،ممکن است گاهی گازدار باشند این عقیده مربوط به دکتر « جان بند » یکی دیگر از پژوهندگان نفخ شکم دردانشگاه مینه سوتا ، است. به باور وی دربین ئیدرات کربن ها تنها برنج را می توان نام برد که احتمال تولید گازش خیلی ضعیف است .گازهای منو اکسید کربن ،اکسیژن وازت عمدتا هنگام بلع غذا وارد معده می شوند وتولید ناراحتی می کنند.افرادی که سیگاری هستند ، آدامس می جوند،تند تند غذا می خورند. دندان های نامرتب یا بینی گرفته دارند واز نوشابه های گازدار مصرف می کنند ، بیش ازدیگران به گازمعده دچار می شوند .
فرآورده های شیریِ، بیشترین عامل تولید گاز هستند.
اگر بدنبال یافتن عوامل تولید گاز هستید ،توجه خود را به شیر وفرآورده های لبنی معطوف دارید .( البته به استثنای ماست ) دکتر لویت می گوید : با نهایت تعجب باید اذعان داشت که مواد غذایی شیری مانند انواع لوبیا ، نخستین علت ایجاد گازند .دلیلش ساده است وآن اینکه میزان تحمل لاکتوز درافراد متفاوت است ،امکان دارد که تحمل انسان دربرابر ماده مورد بحث خفیف یاشدید باشد و حتی خودش نداند اما یک نشانه اش عبارت است ازتولید گاز فراوان بعد ازنوشیدن شیرویا خوردن پاره ای فرآورده های لبنی ، ماست ،ازاین بابت مستثنی است وآزمایش پزشک نامبرده ثابت کرده که ماست ، گازبه وجود نمی آورد .
هرچند وضعیت جسمانی افراد با همدیگر فرق دارد ، با ا ین حال به نقل ازنشریه « تغذیه زیست بومی »
آن دسته ازمواد غذایی را که ازاین لحاظ موثرند ، نام می بریم :
مواد غذایی فوق العاده گازدار
کلم بروکلی ، کلم فندوقی،( کلم بروکسل یا کلم دگمه ) ، کلم پیچ ،گل کلم ، لوبیا خشک ،نخود ،شیر وفرآورده هایش ( درمورد کسانی که ازحیث هضم قند طبیعی شیردچار اشکال هستند ) پیاز ،شلغم روغنی ، ( منداب ) ،لوبیای روغنی ( سویا ) ،شلغم ( معمولی)
مواد غذایی تقریبا گازدار
سیب، موز ،نان وفرآورده هایش ( شامل نان شیرینی حلقوی ) هویج ،کرفس ،بادنجان مواد غذایی که گاز بسیاراندکی دارند تخم مرغ،ماهی ،گوشت (قرمز ) ،گوشت مرغ وبرنج .
چند روش درمانی
همگان سیروزنجبیل راداروی ضدنفخ وبادشکم می دانند . اخیرا پژوهشگران دانشگاه « پنت » درهندوستان تاثیر وسودمندی آنها را تایید کرده اند . بعد ازآنکه محققان دریافتند نخود سبزعامل اصلی پیدایش گاز درجانوران تحت آزمایش است ، اندکی سیریا زنجبیل ،یعنی مقداری را که معمولا درآشپزی مصرف می شود ،به نخود اضافه کردند تا ببینند چه روی می دهد ، به راستی ثابت شد که این دو گیاه دارویی ضدگاز ،تقریبا تمام قدرت تولید گاز راازنخود سلب می کنند.پژوهندگان اظهار نظرکردند که افزودن ادویه به بقولات ( حبوبات ) وسبزی ها راه ورسم پسندیده ای است.
شیوه خنثی سازی گاز لوبیا
پژوهشگران وزارت کشاورزی ایالات متحده که با به کارگیری روش خاص « پوست کندن و خیس کردن » 9 نوع لوبیا را پخته بودند ، معتقدند که خیساندن باعث می شود که عامل نفخ درآنها از بین برود . چنین لوبیا هایی حدود پنجاه درصد قدرت گازخود را ازدست می دهند طبق نظرکارشناسان این وزارت طرز ازبین بردن گاز درلوبیا این گونه است:
ابتدا لوبیا را آبکشی کنید بعد آن راد رآب جوش بریزید وبه مدت سه دقیقه داخل ظرف دربسته ای بجوشانید .بگذارید دوساعت بماند. سپس آب آن را خالی کنید وآبی بادمای معمولی روی آن بریزید ،به طوری که دقیقا روی لوبیا ها رابگیرد . بعد ازگذشت دوساعت ، این آب را هم خالی کنید . دوباره آب بریزید وبگذارید تمام مدت شب خیس بخورد.
دوباره با آب معمولی آب کشی کنید . پژوهندگان براین باورند که آبکشی باید پنج بارتکرار شود ، ولی یک یا دومرتبه نیزکافی است . بعد آب روی آن بریزید وبگذارید به مدت 75 تا 90 دقیقه بپزد . توجه :همچنین فرآورده های موسوم به « بی انو » را می توان برای کاهش گازمواد غذایی گازدار به آنها افزود.
توصیه های غذایی برای ازمیان بردن گازهای معده وروده
- اگر زیاد گاز تولید می کنید بدانید که بدنتان نمی تواند قند شیر ( لاکتوز) ناشی ازشیر وفرآورده هایش راتحمل کند.
- ازمصرف سوربیتول که ماده ای کم کالری ، شیرین کننده وگازسازاست بپرهیزید
- درغذاهای روزانه خود دقت کنید تا ببینید کدام یک ازآنها به پیدایش گازمی انجامد.
- آن دسته ازروش های آشپزی را که به وجود آمدن گاز از لوبیا را به حداقل می رساند به کار گیرید.
- سیروزنجبیل را به غذاهای گازدار بیفزایید
- چنانچه گرفتاری حاصل ازازدیادگازتحمل ناپذیر است ، ازخوردن غذاهایی که می دانید باعث تجمع گازدرمعده وروده می شود ، دوری گزینید.