منبع:کتاب،انقلاب اسلامی و انقلاب های جهانی
الف - حاکمیت گروه های انقلابی

در چین بر خلاف کشورهای فرانسه و روسیه پس از پیروزی انقلاب، انقلابیون واقعی یا رادیکال ها که همان کمونیست ها به رهبری مائو بودند قدرت را به دست گرفتند. علت این که لیبرال ها در این کشور نتوانستند قدرت را به دست گیرند این بود که انقلاب علیه خود آن ها و حکومت شان بود. ملی گرایان چین به رهبری «سون یات سن» و «چیان کای چک» که گرایش های لیبرالی داشتند پس از انقلاب 1911 میلادی قدرت را به دست گرفتند. آن ها هر چند توانستند اصلاحات محدودی از قبیل صنعتی کردن کشور، حمل و نقل، ارتباطات، آموزش و رفاه عمومی انجام دهند، ولی همین اصلاحات جزیی و اندک هم بیشتر در شهرها صورت گرفت که فقط اندکی از جمعیت چین در آن ها زندگی می کرد و نه تنها هیچ گونه پیشرفتی در وضع دهقانان که بیشترین مقدار جمعیت چین را تشکیل می دادند، صورت نگرفت بلکه وضع آن ها روز به روز بدتر می شد. به همین جهت، حزب کمونیست با تکیه بر آن ها حکومت ملی گرایان لیبرال را سرنگون کرده و خودش قدرت را به دست گرفت.(1) لذا لیبرال ها پس از انقلاب نمی توانستند جایگاهی داشته باشند چه برسد به این که قدرت را در دست گیرند.
ب – تحولات مهم بعد از انقلاب و سرانجام آن

در روز اول اکتبر 1949 م هنگامی که مائو در میدان «تیان آن مِن» «دروازه صلح آسمانی» پکن در مقابل جمعیت انبوه تشکیل جمهوری خلق چین را اعلام کرد،(2) او و همکارانش با مشکلات زیادی روبه رو بودند. مقام های انقلابی به رهبری مائو برای فایق آمدن بر انبوه مشکلاتِ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی از یک سو و بهبود وضعیت کشاورزان آن کشور که در طی دوران مبارزه با رژیم گذشته و در جنگ های طولانی علیه مالکین بزرگ به آن ها قول مساعد داده بودند از سوی دیگر، نیاز به تحولات مهم در جامعه داشتند. به همین دلیل آن ها پس از پیروزی، تشکیل جلسه داده، ضمن بررسی کلی اوضاع کشور، محورهای اصلی سیاست های داخلی و خارجی خود را مشخص کردند. از جمله اقدام های مهم اولیه ان ها، اصلاحات ارضی و تقسیم زمین بین روستاییان، ایجاد تعاونی های روستایی، تشکیل کمون های روستایی، در اختیار گرفتن صنایع و بازرگانی کشور، مبارزه علیه حیف و میل، فساد و بوروکراسی بلایای سه گانه» و بلایای پنج گانه(3) بود. هم چنین برنامه ریزی برای انقلاب صنعتی در طی برنامه ی پنج ساله ی اول(4)، برنامه ی جهش بزرگ به پیش، تشکیل کمون های خلق(5) «زندگی و اقتصاد اشتراکی برای مردم» و سرانجام مهم تر از همه، بسیج بزرگ توده ای که در سال 1962 میلادی آغاز شد و سپس تبدیل آن به انقلاب بزرگ فرهنگی در سال 1965 م از مهم ترین تحولات و حوادث زمان مائو بود که منجر به تغییر ساختار اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در آن کشور گردید.(6)
سرانجام مائو در سال 1976 میلادی درگذشت و پس از مدتی مائو زدایی آغاز شد. پس از مرگ مائو تا به امروز چین از نظر سیاست های داخلی و خارجی دچار تغییر و تحولات مهمی شده و به پیشرفت های زیادی نیز نایل گردیده است. چین امروزه نیز هم چنان به ایدئولوژی کمونیزم وفادار مانده است.
پی نوشت ها:

1. قدرت های جهانی در قرن بیستم و چین، ص 258 – 259؛ و کیورماز، ترجمه ی جمشید نبوی، ص 21 – 32.
2 . افسانه و حقیقت درباره ی مائو، بامداد، ص 116.
3 . این بلایا شامل رشوه، فرار از مالیات، دزدی اموال دولتی، تقلب در قرار دادهای دولتی و سرقت اطلاعات اقتصادی بودند.
4 . انقلاب چین، شاهنده، ص 57 – 68.
5 . همان، ص 85 – 95.
6 . انقلاب فرهنگی چین، سید علی محمودی، ص 21 – 100، «اقتباس».