خواب برای کودک همانند تغذیه لازم و ضروری است، بسیاری از کودکان برای به خواب رفتن مشکل دارند و به موقع نمی خوابند، در کودکان معمولا بی خوابی اوایل شب اتفاق می افتد و به اصطلاح به آن بی خوابی شبانه گفته می شود. احتیاج به خواب در انسانها در سنین مختلف متفاوت است، به عنوان مثال به طور متوسط یک کودک دوازده ساله به نه ساعت خواب و یک کودک چهار ساله به یازده و نیم ساعت خواب احتیاج دارد، البته این مسئله بین کودکان با هم در یک سن فرق می کند. کودکی که شبها با آرامش و به حد کافی خوابیده ، روز بعد به موقع از خواب بیدار می شود و ا گر به حد کافی نخوابد، صبح روز بعد به علت کافی نبودن مقدار خواب بهانه گیر و کج رفتار می شود و کمتر شاد به نظر می رسد و انرژی کمتری دارد در بچه های بزرگتر، به اندازه نبودن خواب شب آنها را خسته، کند و حساس می کند و نمی توانند بر روی درس تمرکز کنند. والدین در خواباندن کودک نقش مهمی را ایفا می کنند، حتی عده ای از کودکان تا زمانی که یکی از والدین خصوصا مادر در کنارشان نباشد به خواب فرو نمی روند. عواملی که سبب دیر به خواب رفتن در کودکان می شود ممکن است دلایل متعددی داشته باشد. وقتی می بینید کودک شما در به خواب رفتن مشکل دارد بهتر است به موارد زیر توجه کنید:
۱- آیا ساعتی مشخص و منظمی برای رفتن کودک به تخت وجود دارد؟
۲- آیا کودک در تخت خود احساس خوبی دارد (به عنوان مثال: محیط اتاق خواب برایش مطبوع است؟ خیلی روشن یا تاریک نیست؟ زیاد گرم یا سرد نیست؟ آیا تخت مرتب شده و یا تشک خوبی دارد؟ )
۳- آیا بچه های متعدد در یک اتاق می خوابند و همدیگر را بیدار نگه می دارند؟
۴- آیا کودک شما در طول روز مسائلی داشته که فکرش را به طور مداوم مشغول می دارد و وی را هیجان زده می کند و باعث اخلال در خواب می شود ؟ (مثال: هیجانات ، دعوا و در گیری ، فیلمهای مهیج و یا تولد بچه دیگر )
۵- آیا ممکن است سر و صدا زیاد باشد و مانع خواب کودک شود؟
۶- آیا مهمان آمده و کودک تمایل دارد ترجیحا بیدار بماند؟
۷- آیا کودک در اتاق وقتی تنها است احساس ترس می کند؟
در کل دلایل متفاوتی می تواند باعث نرفتن به موقع کودک به طرف تخت خود شود.
واقعیت این است که برای خوابی راحت داشتن در شب برای کودک تنها یک روش وجود ندارد، راه حلها و توصیه های گوناگونی در این زمینه وجود دارد که چکیده ای از آنها به شرح زیر است:
۱. برای کودکتان زمان خواب با مشورت با خودش تعیین کنید و وقتی به زمان خواب وی نزدیک است به کودک باید حتما فرا رسیدن زمان خواب را یاد آوری کنید، آنها به برخورد قاطع شما و یک قرار ثابت برای خواب نیاز دارند.
۲. سعی کنید برو به اتاق خوابت مثل یک عمل تنبیهی به نظر نرسد و به جای آن می توانید به کودک بگویید که لازم نیست بخوابی بلکه باید در تخت خودت استراحت کنی ، وقتی جنبه اجبار برای خواب از بین برود احساس آرامش و خواب خود به خود به وجود می آید.
۳. تشویق کودک با صحبت و با عمل، به این صورت که هر شب به وقت شناسی و در رختخواب رفتن وی جایزه بدهید. جایزه می تواند یک خوراکی ویژه قبل از خواب مثل یک لیوان شیر یا خوراکی که کودک دوست دارد باشد و یا به عنوان تشویق یک لباس خواب نو و قشنگ به او هدیه بدهید .
۴. می توانید قبل از خواب با یک عمل مطبوع مثل : قصه گفتن و یا گوش کردن به نوار قصه و یا لالایی روزش را به پایان برسانید همین طور حمام کردن و ماساژ قبل از خواب و یا تکان دادن کودکان کوچکتر به آرامی، مفید خواهد بود.
۵. سعی کنید هنگام خواب ، کودک لباس خواب راحتی بپوشد و اتاق خواب کودک تهویه خوبی داشته باشد و لحافهای سنگین را برای او نگذارید. توجه کنید کودک شما یک محل خواب مطبوع داشته باشد که خوب به نظر برسد مثل: یک اتاق شخصی و یا تخت شخصی.
۶. فعالیتهای بدنی کودک مانند: بازی کردن در پارک، برنامه های ورزشی و ... را در طول روز افزایش دهید. البته باید این بازیها تا غروب ادامه داشته باشد و بتدریج فعالیت کودک را از زمان غروب به بعد کاهش داده و به جای بازیهای پر تحرک ، فعالیتهایی مثل: مطالعه کردن و شنیدن قصه و یا تماشای تلویزیون را جایگزین کرد، باید سعی کرد قبل از خواب بازیهای هیجان انگیز مثل: بازیهای کامپیوتری انجام ندهند و یا فیلمهای هیجان انگیز نبیند.
۷. اگر کودک در شب سخت به خواب می رود به او اجازه خوابیدن در طول روز را ندهید.
۸. به خاطر داشته باشید مصرف شبانه برخی از مواد غذایی مانند : چای و یا نوشابه ، خواب کودک را کاهش می دهد.
۹. اگر کودک شما در اتاق خواب خودش می ترسد خیلی مهم است که شما ترس او را جدی بگیرید ، کودک را آرام کنید و سعی کنید با هم پی به علت ترس ببرید . به کودک این فرصت را بدهید که در مورد مشکل احتمالی و هیجانات یا چیزهای جالبی که در روز برایش اتفاق افتاده با شما صحبت کند ، حتی کودک می تواند وقتی در تخت خود دراز کشید از زبان خودش داستانی برای شما بگویید و در مورد این داستان با او صحبت کنید و مطمئن شوید که تخیلات در ذهن او نماند. این مسئله کمک می کند که کودک با آرامش بیشتری به خواب فرو رود.