رئیس پلیس آگاهی ناجا، هفته گذشته از جرایم چشمگیر رایانه‌ای خبر داد و آن را از پیامدهای طبیعی استفاده روزافزون از فناوری‌های نوین در رایانه و ارتباطات دانست. وی در این راستا به بررسی و تصمیم ناجا برای تشکیل پلیس ویژه مبارزه با جرایم رایانه‌ای و اینترنتی اشاره و عنوان کرد:
«رکود اقتصادی در جهان به ویژه در بازار دبی باعث شده برخی از فعالان آن بخش به روش‌هایی ناسالم برای کسب درآمد در داخل کشور روی آورند، این دسته اقدام به تشکیل شرکت‌های صوری و ناشناخته با تبلیغات واهی و عنوان کردن تبلیغاتی از قبیل لیزینگ خودرو، سرمایه‌گذاری در دبی و غیره کرده و با وعده‌های مبالغه‌آمیز مبادرت به کلاهبرداری‌های میلیاردی می‌کنند که این مسئله هوشیاری هرچه بیشتر مردم را در مواجهه با این شرکت‌ها می‌طلبد.» و قاعدتاً لازم به گفتن نیست که در اینگونه جرایم اکنون رایانه و اینترنت نقشی اساسی را بازی می‌کند. از یاد نبریم سایت‌هایی را که پیش از نوروز 88 از طریق اینترنت به بهانه رزرو و فروش بلیت، با عناوین تقلبی اقدام به کلاهبرداری کردند و جالب آنکه چون مبلغ کلاهبرداری شده برای هر متقاضی بلیت پائین بود عملاً برای کسی انگیزه شکایت باقی نمی‌ماند اما وقتی چنین اقداماتی را در محدوده‌ای وسیع ببینیم، متوجه می‌شویم رقم نهایی که می‌تواند به جیب یک کلاهبردار برود، چقدر است. به هرحال آرسن‌لوپن‌های حقه باز همه جا در کمین نشسته‌اند به ویژه در گوشه و کنار شهر بی‌در و پیکری به نام اینترنت پس کلاه تان را سفت بچسبید و مراقب باشید که باد آن را از سرتان برندارد اگرچه جرایم این شهر تنها محدود به کلاهبرداری‌های مالی نیست.
گزارش تحقیقی که رویترز در سال 2006 منتشر کرد نشان می‌دهد تلاش سارقان اینترنتی برای فریفتن مردم و گرفتن مشخصات حساب‌های بانکی آنها در حال افزایش است. تعداد این پیام‌ها تنها در 6 ماهه نخست آن 157 هزار درخواست برای گرفتن مشخصات بانکی بوده است: «صندلی مورد دلخواه خود را برای سفری آرام روی مانیتور منزل تان تیک بزنید.» شما با خود فکر می‌کنید عجب! چقدر دنیای دیجیتال زندگی را برای ما آسان کرده است. دیگر نیازی به مرخصی گرفتن و طی مسیری طولانی برای گرفتن بلیت ندارم. شب همان‌طور که دارم چایی‌ام را سر می‌کشم و با همسرم درباره پیشرفت‌های انفورماتیکی جهان امروز حرف می‌زنم، می‌توانم صندلی‌های مورد دلخواه را در اتوبوس، قطار یا هواپیما انتخاب کنم، بعد صفحه‌ای دیگر باز می‌شود که در آن باید شماره عابر بانک و رمز آن را وارد کنم تا بتوانم بهای بلیت‌ها را بپردازم و در نهایت ایمیلم را هم وارد می‌کنم تا رسید پول و بلیت را برایم از طریق پست الکترونیکی بفرستند. از این بهتر چه می‌شود!
بنا به گزارش یاد شده: «مطابق گزارش سالانه خطرات امنیتی که شرکت سیمانتک، (فروشنده نرم‌افزارهای امنیتی) هر سال منتشر می‌کند، هر پیام اینترنتی می‌تواند هم‌زمان به هزاران یا صدها هزار مصرف کننده اینترنت ارسال شود. جرایم ساخت یافته به عنوان یکی از انواع جالب توجه دستبردهای اینترنتی وجود دارند که کاربران خانگی را که کار خود را با لینک‌های ضعیف و کم بیننده شروع می‌کنند، مورد هدف قرار می‌دهند. در یکی از روش‌های معمول، سارقان اینترنتی با ارسال الکترونامه‌ای در لباس سازمان‌های مالی یا حقوقی از اشخاص می‌خواهند که اطلاعات مربوط به حساب‌های مالی خود مانند کلمه عبور یا شماره رمز را برای سازمان مورد نظر ارسال کنند. دریافت کننده الکترونامه که گمان می‌کند این نامه را از سازمان مالی شناخته شده خود دریافت کرده است، با ارسال نامه به آدرس خواسته شده، اطلاعات مالی خود را در اختیار سارق اینترنتی قرار می‌دهد.
یکی دیگر از روش‌هایی که در شش ماهه نخست سال جاری در میان سارقان اینترنتی شایع شده است، استفاده از ابزارهایی است که شرکت‌های تأمین کننده خدمات و نرم‌افزارهای کامپیوتری تولید می‌کنند و به سارقان کمک می‌کند تا از فیلترهای هرزنامه عبور کنند و به این وسیله خود را غیر مجرم نشان دهند.»
امروزه جرایم سایبری به حدی رو به افزایش است که سازمان‌های بین‌المللی و منطقه ای، شورای حکام، پارلمان اروپا و... را بشدت درگیر کرده است، تا آنجا که سازمان ملل از کنگره هفتم به بعد به طور مرتب قطعنامه‌ای را در خصوص این جرایم و راهکارهای قانونی پیشگیری و مجازات آن داشته است.
جرایم سایبری از دید حقوقدانان به سه بخش عمده تقسیم می‌شود که در نوع اول شکل جرم سنتی است، اما به واسطه رایانه و اینترنت به انجام می‌رسد، مثل کلاهبرداری و تخریب. در نوع دوم جرم‌ها مربوط به محتوا هستند مثل درج مطالب، اصوات و یا تصاویر مستهجن، وارد کردن ویروس در شبکه اینترنت و...
نوع سوم از جرایم سایبری نیز به شکل تخصصی تنها در فضای مجازی قابل تصور خواهد بود مانند جرایم تجارت الکترونیک.
کارشناسان می‌گویند زنان کمتر به تنهایی مرتکب جرم می‌شوند و اغلب نقش معاون را بازی می‌کنند، آنها به دلیل ویژگی‌های زنانه از تکرار جرم هراس دارند، اما دقیقاً به همین دلایل شیوه‌هایی را برای وقوع جرم انتخاب می‌کنند که کشف آنها سخت‌تر است، جرایم زنانه کمتر خرابکارانه است و ویژگی رؤیت پذیری کمتری در بزهکاریشان به چشم می‌آید که این خصیصه به «جرایم آپارتمانی» شهرت یافته است.
از سوی دیگر فضای اینترنت این امکان را فراهم می‌کند که وقوع جرم آپارتمانی شدت گیرد و قاعدتاً زنان بیش از مردان در معرض خطر قرار خواهند گرفت. به علاوه این تنها بزهکاری نیست که زنان را تهدید می‌کند، چرا که «بزه دیدگی» نیز سویه مهم موضوع بوده و هر لحظه در کمین کاربران زن نشسته است.
کارشناسان دسته‌بندی‌های مختلفی را برای جرایم رایانه‌ای و اینترنتی ذکر کرده‌اند که بسیاری از این موارد جنبه بین‌المللی دارد و به همین ترتیب مبارزه و برخورد قانونی با مجرمین آن نیز در سطحی جهانی قابل پیگیری است. در یکی از این دسته‌بندی‌ها می‌خوانیم:
«مهمترین جرایم اینترنتی و رایانه‌ای عبارتند از جرایم علیه حرمت و آبروی اشخاص، جرم قرار دادن و تثبیت یک پیام غیرقانونی بر روی اینترنت، ارائه اطلاعات، اظهارات یا بیانات گول زننده، جرایم علیه زندگی خصوصی اشخاص، جرایم علیه حق مالکیت معنوی اشخاص، دسترسی متقلبانه به سیستم اطلاعات ذخیره شده، جرایم علیه عملکرد سیستم اینترنت، جرایم علیه اخلاق عمومی کودکان و نوجوانان.»
و همین طور در دسته‌بندی دیگری: «جرایم علیه محرمانه بودن و تمامیت و در دسترس بودن داده‌ها، جرایم علیه سیستم‌های رایانه‌ای و اینترنتی مانند اخلال در سیستم‌ها، جرایم علیه اموال مانند کلاهبرداری اینترنتی، جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی مانند توهین به مقدسات و اصول کلی یک کشور، جرایم علیه مالکیت فکری و جرایم علیه محتوی مانند پرنوگرافی تصاویر و فیلم‌های مستهجن.»
مینا مقبلی کارشناس مسائل اجتماعی در این باره می‌گوید: «جرایم رایانه‌ای و اینترنتی طیف وسیعی از جرم‌ها را با انگیزه و تأثیرات مختلف در بر می‌گیرد. از سرقت اطلاعات گرفته تا سرقت اموال و یا هتک حرمت‌ها و در بدترین شکل آن به مخاطره‌انداختن امنیت ملی که این موارد در همه جوامع جرم شناخته شده و به نسبت هر جرم و جامعه‌ای که جرم در آن اتفاق می‌افتد با آن برخورد می‌شود.»
وی در ادامه عنوان می‌کند: «قاعدتاً پدیده رایانه و اینترنت پدیده‌های مدرن و جدیدی هستند بنابراین هم این ظرفیت را دارند که روز به روز به اشکال ناهنجاری و جرم‌هایی که در این فضا اتفاق می‌افتد، افزوده شود و هم این‌که معمولاً به دلیل شتابی که در تحول آن وجود دارد قوانین گاه دیرتر پایه‌ریزی می‌شوند. می‌خواهم بگویم قوانین و شیوه‌های مبارزه با جرم اینترنتی معمولاً عقب‌تر از خود جرم است و همین موضوع هم باعث می‌شود تا حدودی خلافکاران فرصت پیدا کنند و شیوه‌های نویی را برای رسیدن به مقاصد خود بیابند.»
زنان و کودکان اغلب قربانیان اصلی بزه‌دیدگی اینترنتی و رایانه‌ای هستند. غلامرضا سعیدی کارشناس رسانه در این زمینه اعتقاد دارد: «اساساً رایانه و بویژه اینترنت در برخورد اول هویت و شخصیت فرد را می‌تواند دگرگون کند و این موضوع متعلق به زنان یا مردان نیست. ما چنین وضعیتی را هویت کدر تعریف می‌کنیم یعنی مدت زمانی که شخص تعاریف پیشین ارتباط و نیز شناخت از خود را از دست داده و تعاریف تازه را هنوز جایگزین نکرده است. این وضعیت آشفته باید به آرامی طی شود و فرد بتواند پس از عبور از آن شرایط بحرانی دوباره همه چیز را از نو تعریف و برای آن ضابطه‌های خاص بچیند. این شرایط بهترین شرایط برای بزه‌دیدگی است. فرض کنید فردی را یکباره به شهری بزرگ ببریم و آنجا رهایش کنیم. قاعدتاً در آن وضعیت با مشکلات بی‌شماری روبه رو خواهد بود.»
وی در ادامه عنوان می‌کند: «باید به کودکان بیاموزیم که چطور با اینترنت برخورد کنند. می‌توانید برای آنها نقشه یک شهر را نشان دهید و به فرض بگویید که وقتی آدم وارد چنین شهری می‌شود باید بداند که به دنبال آدرس خودش بگردد نه این‌که با هیچ هدفی شروع به خیابانگردی کند و به هر خانه‌ای که رسید در بزند. اغلب بچه‌ها تصور درستی از اینترنت ندارند و فکر می‌کنند کلیت اینترنت جایی است که می‌شود وارد فضای آن شد و به هر جا سرک کشید. مسئله بعدی این است که بدانیم رایانه در منزل یک وسیله شخصی نیست که آن را به اتاق خواب یا اتاق کودک ببریم. رایانه یک وسیله عمومی است و به همین دلیل هم باید جلوی چشم همه و مثلاً در هال باشد.
درباره زنان هم می‌توانم بگویم که تحقیقات نشان می‌دهد بزهکاران به دو دلیل زنان را در اینترنت هدف قرار می‌دهند؛ یا خود زنان هدف هستند و یا قرار است با روش‌های های مختلفی از آنها به عنوان معاون جرم استفاده شود.» و...

منبع: / روزنامه / ایران ۱۳۸۸/۰۵/۱۸