کارشناسی ارشد 1389
موضوع: ادبیات انگلیسی
پدیدآور: مرتضی میرزاده استاد راهنما: سالار منافی اناری استاد مشاور: حمیدرضا آیت‌اللهی
دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی
چکیده

الف. موضوع و طرح مسئله(اهمیت موضوع و هدف):هرمنوتیک دامنه وسیعی از تفکر در حوزه های گوناگون را در بر می گیرد. رابطه گسترده هرمنوتیک با دیگر شاخه های دانش بطور عمده بخاطر توجه آن به مباحث مربوط به زبان و تفسیر متون است. به دید برخی از اندیشمندان هرمنوتیک در مرکز توجهات تفکر معاصر قرار دارد به دلیل اینکه توجه خاصی به زبان و تفسیر متون دارد و برخی از حوزه های مطالعاتی نیز همچون نقد ادبی، نشانه شناسی، فلسفه زبان و الهیات بطور گسترده با زبان فهم متون سروکار دارند.تفکر در مورد متون مذهبی و نحوه فهم آنها یکی از دغدغه های دین شناسان و حتی شاید مترجمان این متون بوده است. اهمیت این موضوع پس از رنسانس و مطرح شدن دیدگاههای انتقادی در مورد متون مذهبی یهودیت و مسیحیت افزایش یافته است.مسئله این است که بهترین راه برای فهم متون دینی به ویژه قرآن کریم چیست؟ یا در حوزه مطالعات ترجمه مترجمان قرآن کریم چگونه می توانند مفاهیم این کتاب آسمانی را بدرستی بفهمند و آنها را ترجمه نمایند؟ همچنین باید پرسید آیا مترجمان قرآن کریم از نظریات هرمنوتیکی معاصر به هنگام ترجمه این کتاب ‌آسمانی استفاده می کنند یا خیر؟ و آیا اصلا این نظریات در این حوزه سودمند می باشند یا خیر؟ب. مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: کلمه هرمنوتیک Hermeneutic از فعل یونانی Hermeneuein مشتق شده است که به معنای بیان کردن، تبیین کردن، ترجمه یا تفسیر کردن است. برخی هرمنوتیک را این چنین تعریف کرده اند: "نظریه و عمل تفسیر". البته شاید بتوان گفت عملا امکان ندارد تعریف جامعی از هرمنوتیک ارائه کرد که همه گرایشهای هرمنوتیکی را پوشش دهد زیرا نگاههای متفاوت که درباره رسالت، هدف و کارکرد هرمنوتیک وجود دارد گاه کاملا متباین و غیر قابل جمعند. در این تحقیق در ابتدا به برخی از تعاریف مختلف ارائه شده از هرمنوتیک اشاره شده است . سپس روند تاریخی هرمنوتیک و دیدگاههای مختلف صاحب نظران این حوزه در طول تاریخ بیان شده است. هرمنوتیک در ابتدا بدنبال یافتن روش تفسیر بود اما بعدها با ظهور هیدگر و شاگردش گادامر هرمنوتیک رویکردی فلسفی و نسبی گرایانه به خود گرفت. اما باید توجه داشت که دامنه هرمنوتیک را به این رویکرد محدود نکنیم. در دوران معاصر صاحب نظرانی چون امیلیو بتی و اریک هرش برخلاف هیدگر و گادامر از عینیت گرایی در حوزه هرمنوتیک دفاع می کنند. همچنین در حوزه علوم دینی ما مباحث زیادی وجود دارند که با مباحث هرمنوتیکی و تفسیر متون ارتباط دارند.چهارچوب نظری این تحقیق بر مبنای چهار قانون هرمنوتیکی امیلیو بتی (1968- 1890) است که عبارتند از: 1. اصل استقلال هرمنوتیکی موضوع یا قانون ماندگاری معیارهای هرمنوتیکی2. اصل تمامیت یا قانون سازگاری معنا 3. قانون فعلیت فهم 4. قانون مطابقت هرمنوتیکی معنا یا هماهنگ سازیدر این تحقیق محقق سعی داشته است به دو سوال زیر پاسخ دهد:1.آیا مترجمان قرآن کریم به هنگام ترجمه این کتاب مقدس چهار قانون هرمنوتیکی امیلیو بتی را رعایت کرده اند یا خیر؟2.اگر بلی، رویکرد آنها چه بوده است؟در این تحقیق این فرضیه مورد آزمایش قرار گرفت : "مترجمان قرآن کریم چهار قانون هرمنوتیکی امیلیو بتی را به هنگام ترجمه این کتاب مقدس رعایت کرده اند".پ. روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعه مورد تحقیق، نمونه گیری و روشهای نمونه گیری، ابزار اندازه گیری، نحوه اجرای آن، شیوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها: محقق برای انجام این تحقیق سه ترجمه از سوره مبارکه نور به زبان انگلیسی را به عنوان پیکره انتخاب کرده است. این سه ترجمه متعلق به آرتور جی.آربری، سید علی قلی قرائی و خانم طاهره صفارزاده است. محقق با بهره گیری از تفسیر نمونه آیت ا.. مکارم شیرازی به بررسی این سه ترجمه و تطبیق آنها با متن اصلی پرداخته و و در عین حال آنها را از منظر چهار قانون هرمنوتیکی امیلیو بتی مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. مثالهایی از این موارد در فصل چهارم به تفصیل مورد بررسی قرار داده شده اند و دیگر مثالها در قسمت جداول گنجانده شده اند.ت. یافته های تحقیق:تجزیه و تحلیل هرمنوتیکی سه ترجمه مورد نظر از سوره مبارکه نور موارد جالبی را در مورد ترجمه های قرآن کریم آشکار ساخت.در حین بررسی این ترجمه ها محقق با اشتباهاتی در آنها مواجه شد که ناشی از فهم نادرست متن اصلی و نیز دقت ناکافی در انتقال معنای آن به زبان انگلیسی بودند. ث. نتیجه گیری و پیشنهادات:نتایج این تحقیق فرضیه آن را تأیید نکردند. چندین مورد در هر سه ترجمه مورد بحث وجود دارد که بر خلاف فرضیه محقق در آنها چهار قانون هرمنوتیکی امیلیو بتی بطور کامل رعایت نشده اند. بنابراین پاسخ اولین سوال تحقیق منفی می باشد. با منفی شدن پاسخ سوال اول دومین سوال تحقیق جوابی نخواهد داشت.باید توجه داشت که علی رغم رعایت نشدن قوانین هرمنوتیکی بتی در سه ترجمه مذبور هدف هر سه مترجم انتخاب شده در این تحقیق تمرکز بر متن اصلی و قصد پروردگار متعال بوده است. این امر نشان می دهد که رویکرد مترجمان در ترجمه قرآن کریم مولف محور بوده است و نه مفسر محور و نسبی. نکته دیگر اینکه اهمیت ترجمه قرآن کریم نباید سبب شود مترجمان از ترجمه این کتاب آسمانی خودداری کنند بلکه باید آنها را ترغیب کند تا ترجمه های بهتری از این کتاب ارائه کرده و محتوالی متعالی آن را در سراسر دنیا منتشر سازند. در این میان نباید از یک نکته اساسی غافل بود و آن اینکه عقاید اسلامی و مباحث هرمنوتیکی ارائه شده در خلال علوم اسلامی می توانند پایه و اساسی برای ارائه نظریه هرمنوتیکی جامعی باشد که فهم صحیح متون دینی به ویژه قرآن کریم را تضمین نماید و نیاز حیاتی ما به این امر را برطرف سازند.برخی دیگر از حوزه هایی که می توان در مورد آنها تحقیق کرد عبارتند از:مطالعه و بررسی دیگر نظریات هرمنوتیکی و ترجمه قرآن کریم، تحلیل و بررسی نظریات هرمنوتیکی معاصر و کاربرد آنها در ترجمه متون دینی و به ویژه قرآن کریم، و تحقیق در زمینه ارتباط ترجمه و هرمنوتیک.