روزنامه شرق، دوشنبه ۱۷ آذر ۱۳۸۲ - ۱۴ شوال ۱۴۲۴ - ۸ دسامبر ۲۰۰۳

ترجمه: زینب همتی: او امپراتور مقدونیه بود، امپراتوری ایران را درهم شکست و هندوستان را تسخیر کرد. اما ویروس غرب نیل و یک عفونت ساده، سرانجام اسکندر کبیر را از تخت پادشاهی به زیر کشید.
فرمانده مشهور و افسانه ای یونان در سال ۳۲۳ قبل از میلاد مسیح در شهر بین النهرین بابل، نزدیک جایی که امروز بغداد نامیده می شود، غفلتاً و یکهو بیمار شده و مرگ به دوران امپراتوری او پایان بخشید. مرگ ناگهانی امپراتوری یونان و آن هم در سن ۳۲ سالگی برای سالیان سال، مورخین را گیج و سردرگم کرده بود. طول مدت دوران بیماری او که نزدیک به دو هفته طول کشید باعث شد که دلایل مختلفی برای مرگ او در نظر گرفته شده یا پیشنهاد داده شود. از جمله این دلایل می توان به مسمومیت، آنفولانزا و تب تیفوئید اشاره کرد.
در حال حاضر، اپیدمیولوژیست جان مار (J.Marr) از دپارتمان بهداشت ویرجینیا در ریچموند و کارشناس بیماری های عفونی چارلز کلیشر (C.Calisher) از دانشگاه ایالتی کلرادو در فورت کالینز، علت مرگ اسکندر کبیر را چیز جدیدی پیشنهاد داده اند: ویروس غرب نیل.
در حال حاضر ویروس غرب نیل در تمام آفریقا، غرب آسیا و خاورمیانه یافت می شود. در حالی که در سال ۱۹۹۹، این ویروس به طور اتفاقی به ایالات متحده راه یافت و امروزه می بینیم که این ویروس در حال کسب شهرت جهانی ای است که تاکنون هیچ ویروسی بدان دست نیافته است. پرندگان و تعدادی از حیوانات از جمله ناقلین ویروس غرب نیل به شمار می روند. این ویروس از طریق پشه به انسان انتقال می یابد.
تنها شاهدی که مار و کلیشر در اثبات ادعای خود دارند دست نوشته یک مورخ یونانی به نام پلوتارک (Plutarch) است. طبق ادعای پلوتارک: «اسکندر قبل از رسیدن به دروازه های شهر بابل با تعداد زیادی کلاغ روبه رو شد که مرتباً در حال بال زدن بودند و با نوک هایشان به یکدیگر ضربه وارد می کردند. تعدادی از آنها هم روی زمین افتاده و در حال جان دادن بودند.»
این پژوهشگران معتقدند علت مرگ کلاغ ها می توانسته ناشی از آلودگی به ویروس غرب نیل بوده باشد. کلاغ ها، خانواده ای از پرندگان هستند که در مقابل پاتوژن ها آسیب پذیر بوده و مستعد ابتلا به بسیاری از بیماری ها هستند _ اعضای همین خانواده مسئول گسترش ویروس غرب نیل در سرتاسر ایالات متحده آمریکا است.مار و کلیشر، نظر خود را با استفاده از یک برنامه تشخیص آن لاین که Gideon (شبکه جهانی همه گیرشناسی و بیماری های عفونی) نامیده می شود آزمایش کردند.پس از وارد کردن علائم بیماری اسکندر به این برنامه کامپیوتری _ عفونت دستگاه تنفس، بیماری کبد و کهیر و بثورات جلدی _ به علاوه ارتباط با پرندگان، جواب کامپیوتر، ۱۰۰ درصد ویروس غرب نیل بود.
توماس مدر (T.Mather)، اپیدمیولوژیست دانشگاه جزیره رود در کینگستون، در مورد جواب این پکیج کامپیوتری می گوید: «این جواب تقریباً قانع کننده است.» او در ادامه می گوید: «اما ویروس غرب نیل بیشتر افراد سالخورده و افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند را از پای در می آورد.
اگر اسکندر کبیر به واقع بزرگ و قدرتمند بوده باشد غیرممکن است با این بیماری سر به نیست شده باشد.»
سرگذشت اسکندر مقدونی
اسکندر کبیر _ که بیشتر به اسکندر مقدونی سوم معروف است _ قبل از شکست معروف امپراتوری های ایران، سوریه و مصر در آسیای صغیر توانست طی دوران پادشاهی اش بر تمامی دشمنانش چیره شود. او سرانجام موفق به تشکیل امپراتوری ای شد که از غرب تا یونان، از شرق تا هندوستان و از شمال تا رودخانه دانوب گسترش یافته بود.کلیشر معتقد است که گذشته اسکندر نمی تواند در تشخیص بیماری او تاثیری داشته باشد.
اما امروزه در موردی بسیاری از بیماری ها، آگاهی از گذشته بیمار بسیار حائز اهمیت است. به عنوان مثال برای بسیاری از پزشکان مهم است که بدانند آیا بیمار آنها یا اجداد او در گذشته با حیوانات در تماس بوده اند یا خیر؟
Nature, Nov. 2003