کارشناسی ارشد 1398
پدیدآور: یاسمن خادمی شورمستی استاد راهنما: محمد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ یکرنگی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ استاد مشاور: حمید‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ بهره‌مند‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌
دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی
چکیده

هوش مصنوعی در سال‌های اخیر به عنوان پیشرفته‌ترین ساخته بشر با توسعه روزافزون خود، زندگی انسان را به نحوی به خود وابسته ساخته که قادر است فعالیت‌های گوناگونی را که تا به امروز تنها توسط انسان‌ها انجام می‌گرفت، عهده‌دار گردد. این سیستم‌ها که بنا به نظر غالب می‌توانند تفکر و عملکردی مشابه انسان داشته باشند، مسائل بحث‌برانگیزی را در حوزه علوم انسانی بویژه حقوق مطرح کرده‌اند. یکی از جنبه‌هایی که منجر به طرح مسائل حقوقی پیرامون هوش مصنوعی می‌شود، آن است که هوش مصنوعی به رغم خطاپذیری کمتر در عملکرد خود در مقایسه با انسان از ایراد آسیب، صدمه و ارتکاب اعمال مجرمانه مصون نیست؛ رفتارهایی که ارتکاب آن از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی مسئولیت کیفری آن‌ها را به دنبال دارد. از این رو، این پرسش در خصوص سیستم‌های هوشمند به وجود می‌آید که آیا هوش مصنوعی نیز به مانند اشخاص حقیقی و حقوقی می‌تواند بدلیل ارتکاب رفتارهای مغایر با مقررات کیفری، فارغ از مسئولیتی که ممکن است بر برنامه‌نویس، سازنده و کاربر این سیستم‌ها بار شود، شخصاً مسئولیت یافته و متحمل مجازات گردد؟ بنابر آنچه که در این پژوهش از رهگذر توصیف و تحلیل آرای گوناگون پیرامون ویژگی‌ها و توانایی‌های هوش مصنوعی، مبانی مسئولیت کیفری و اهداف مجازات حاصل گشت، می‌توان این چنین قائل بود که هوش مصنوعی قوی و نه فقط سیستم‌هایی که امروزه شاهد آن هستیم، با توجه به قابلیت‌هایی که دارد؛ مانند یادگیری ماشینی از اهلیت جزایی لازم برای مسئول شناخته شدن در حقوق کیفری برخوردار است. هوش مصنوعی الگوریتم‌هایی را داراست که موجب می‌گردد بتواند علاوه بر داده‌های کدگذاری شده اولیه، از محیط بیرونی اطلاعات و داده‌های جدیدی را دریافت کرده، با پردازش آن‌ها نسبت به موضوعات گوناگون آگاهی یابد و در نهایت بر اساس همین درک و آگاهی درکنار استفاده از تجربیات گذشته، از بین فرصت‌ها و گزینه‌هایی که در یک موقعیت، پیش رو دارد دست به انتخاب زده و اقدامی ارادی را در جهت هدفی که مدنظر دارد، انجام دهد؛ اقدامی که می‌تواند رفتاری مجرمانه تلقی شود و مسئولیت سیستم هوشمند را در پی داشته باشد. در نهایت نیز امکان کیفردهی به این سیستم‌ها با توجه به اهدافی که حقوق کیفری از اعمال مجازات در نظر دارد، از طریق بکارگیری اقداماتی نظیر توقف دائم و موقت فعالیت، تغییر برنامه و دوره مراقبت، منع یا الزام در انجام فعالیت معین، محدودیت‌های جغرافیایی و انتشار حکم محکومیت توجیه‌پذیر خواهد بود.