ممکن است عجیب به نظر برسد، اما ویروس‌های رایانه‌ای از شگفتی‌های عصر اطلاعات هستند. ویروس‌ها به ما نشان می‌دهند که چقدر آسیب‌پذیر هستیم. ویروسی که بخوبی طراحی شده باشد، می‌تواند اثر تخریب‌کننده‌ای داشته باشد، باعث اختلال‌های شدید شود و خسارت‌های زیادی بر جا بگذارد. از طرف دیگر، آنها پیشرفت انسان‌ها و مرتبط بودنشان با یکدیگر را به ما نشان می‌دهند. در این مقاله به بررسی انواع ویروس‌ها می‌پردازیم و منشأ آنها و تا حدودی طرز کار آنها را توضیح می‌دهیم.
کارشناسان برآورد می‌کنند که ژانویه‌ 2004، کرم مای دوم (Mydoom worm) حدود 250 هزار رایانه را طی یک روز آلوده کرد. مارس 1999، ویروس ملیسا (Melissa virus) به قدری قدرتمند بود که مایکروسافت و تعداد دیگری از شرکت‌های بزرگ را وادار کرد تا سیستم‌های پست الکترونیک خود را خاموش کنند تا زمانی که بتوانند آن ویروس را محصور کنند. سال 2000، ویروس آی لاو یو (I LOVE YOU virus) اثر مخرب مشابهی را در پی داشت. ژانویه 2007، کرمی‌به نام استورم (Storm) ظاهر شد که در اکتبر همان سال، کارشناسان برآورد کردند که بیش از 50 میلیون رایانه را آلوده کرد. این رقم بسیار چشمگیری است وقتی در نظر می‌گیرید که بسیاری از ویروس‌ها به طور شگفت‌انگیزی ساده هستند.
هنگامی‌که به اخبار گوش می‌دهید، مطالب زیادی در مورد انواع مختلف آلودگی‌های الکترونیک می‌شنوید. رایج‌ترین آنها عبارتند از:

ویروس‌ها: ویروس یک قطعه نرم‌افزار کوچک است که روی برنامه‌های دیگر اجرا می‌شود. مثلا یک ویروس ممکن است خود را به برنامه‌ای مانند صفحه‌ گسترده متصل کند و هر بار که برنامه‌ صفحه‌ گسترده اجرا می‌شود، آن ویروس هم اجرا می‌شود و این فرصت را پیدا می‌کند تا با اتصال به برنامه‌ دیگری تکثیر شود یا به رایانه آسیب برساند.
ویروس‌های پست الکترونیکی: ویروس پست الکترونیک به صورت یک ضمیمه در پیام‌ها فرستاده می‌شود و معمولا با ارسال‌کردن خود به طور خودکار به چند نفر در فهرست نشانی‌های الکترونیک، خود را تکثیر می‌کند. بعضی از ویروس‌های پست الکترونیک حتی به 2 بار کلیک هم نیاز ندارند. زمانی که شما پیام آلوده را در قاب پیش‌نمایش نرم‌افزار ایمیل خود می‌بینید، آنها کار خود را آغاز می‌کنند.
اسب‌های تروجان: اسب تروجان در حقیقت یک برنامه‌ رایانه‌ای است. این برنامه اظهار می‌کند که یک عمل را انجام می‌دهد (ممکن است تظاهر کند که یک بازی باشد)، اما در عوض هنگامی که آن را اجرا می‌کنید به رایانه‌ شما آسیب وارد می‌کند (امکان دارد دیسک سخت رایانه را پاک کند). اسب‌های تروجان به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند به صورت خودکار تکثیر شوند.
کرم‌ها: کرم، قطعه‌ کوچکی از نرم‌افزار است که از شبکه‌های رایانه‌ای و حفره‌های امنیتی برای تکثیر خود استفاده می‌کند. یک کپی از کرم، شبکه را برای دستگاه دیگری که حفره امنیتی مخصوصی دارد، بررسی می‌کند. این کرم با استفاده از حفره‌ امنیتی، خود را در دستگاه جدید کپی کرده سپس از آنجا شروع به تکثیر خود می‌کند.

منشأ ویروس‌ها
ویروس‌های رایانه‌ای را به این علت ویروس می‌نامند که دارای بعضی از ویژگی‌های ویروس‌های زیستی هستند. ویروس رایانه‌ای از رایانه‌ای به رایانه‌ دیگر انتقال می‌یابد همانند ویروس زیستی که از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شود.
برخلاف سلول، یک ویروس به‌تنهایی هیچ راهی برای تکثیر خود ندارد. در عوض، ویروس زیستی باید DNA خود را درون یک سلول تزریق کند. سپس آن DNA ویروسی از دستگاه موجود در سلول برای تکثیر خود استفاده می‌کند. در برخی موارد، سلول آنقدر پر از اجزای ویروسی می‌شود که از هم پاشیده شده و آن ویروس را آزاد می‌کند. در موارد دیگر، اجزای سلول جدید یکی پس از دیگری از سلول جوانه می‌زنند و آن سلول زنده می‌ماند.
ویروس رایانه‌ای دارای برخی از این ویژگی‌هاست. این ویروس برای شروع کار خود، به یک برنامه یا سند متصل می‌شود و هنگامی که آن برنامه اجرا می‌شود، ویروس می‌تواند برنامه‌ها یا سندهای دیگر را هم آلوده کند. بدون شک شباهت‌های بین ویروس‌های رایانه‌ای و زیستی کمی‌ اغراق‌آمیز است، اما شباهت‌ها به اندازه‌ای هست که عنوان ویروس روی آن بماند.
انسان‌ها ویروس‌های رایانه‌ای را می‌نویسند. برای این کار باید کدهایی را بنویسند و برای آن که مطمئن شوند بخوبی کار می‌کند و منتشر می‌شود، آن را آزمایش سپس منتشر می‌کنند. آنها همچنین مراحل حمله‌ ویروس را طراحی می‌کنند که ممکن است پیغامی ‌احمقانه یا خرابی دیسک سخت را در بر داشته باشد. چرا آنها این کار را می‌کنند؟
حداقل 3 دلیل برای این کار وجود دارد. اولین دلیل همان خصوصیات روحی است که خرابکارها را تحریک می‌کند. چرا یک شخص دوست دارد شیشه‌ ماشین دیگران را بشکند، روی ساختمان‌ها شکل‌های گوناگون بکشد یا جنگلی زیبا را به آتش بکشد. برای بعضی انسان‌ها این کارها هیجان‌آور است. اگر این گونه افراد از برنامه‌نویسی رایانه شناخت داشته باشند ممکن است انرژی خود را صرف ساختن ویروس‌های مخرب کنند.
دلیل دوم مربوط به هیجان تماشای انفجار اشیا می‌شود. بعضی از افراد علاقه‌ شدیدی به انفجار و متلاشی‌شدن ماشین‌ها دارند. ساختن یک ویروس شباهت کمی‌به ساخت باروت و بمب دارد! به این صورت که بمبی درون یک رایانه می‌سازد و هرچه رایانه‌های بیشتری را آلوده کند، انفجار آن هیجان بیشتری خواهد داشت.
سومین دلیل آن شامل هیجان انجام آن کار می‌شود. اگر شما برنامه‌نویس هستید که متوجه یک حفره‌ امنیتی می‌شود که می‌توان از آن استفاده کرد، در واقع تحریک می‌شوید قبل از این که شخص دیگری این کار را انجام دهد، از آن حفره بهره ببرید.
تخریب همه چیز در دیسک سخت یک فرد آسیبی جدی است. وادارکردن یک شرکت بزرگ به هزینه‌کردن هزاران ساعت برای پاکسازی کامل در پی حمله‌ یک ویروس، آسیبی جدی به شمار می‌رود. حتی یک پیغام احمقانه آسیبی جدی است برای این که یک نفر باید وقتش را تلف کند تا از دست آن پیغام‌ها خلاص شود. به همین دلیل، دستگاه قضایی درصدد است تا مجازات‌های سخت‌تری برای افرادی که این ویروس‌ها را می‌سازند اعمال کند.
در این مقاله تا حدودی با ویروس‌ها آشنا شدیم و دریافتیم که آنها از کجا می‌آیند و چگونه کار می‌کنند. در مقاله‌های بعد راجع به تاریخچه ویروس‌ها و تحول آنها تا ویروس‌های امروزی بحث می‌کنیم و با جزئیات بیشتر آنها را تحت بررسی قرار می‌دهیم. در آخر به شما خواهیم گفت که چگونه می‌توانید خود را در مقابل آنها محافظت کنید تا سیستمی‌ سالم و پاک داشته باشید.

منبع: / روزنامه / جام جم ۱۳۹۰/۹/۲۰
نویسنده : مهسا زارعی‌‌‌فر