کارشناسی ارشد 1400
پدیدآور: شادی عبقری
استاد راهنما: رامتین شهبازی
دانشگاه سوره، دانشکده هنر

چکیده

هویت فردی و جمعی زنان با حضور در نقش‌های متفاوت، بستری مناسب برای کنش‌گری آن‌ها فراهم می‌کند. کنش‌گری بر اساس نقش و جایگاه اجتماعی، هویتی جدید برای زنان به ارمغان می‌آورد که میزان و نحوه‌ی مشارکت آن‌ها در خانواده و اجتماع را تعیین می‌کند و حضور عواملی همچون مذهب، سنت و آداب و رسوم در بستر فرهنگیِ جامعه بر نحوه‌ی شکل‌گیری کنش‌گری زنان در آن جامعه تاثیرگذار است. این پایان‌نامه در آثاری منتخب از داریوش مهرجویی (بانو، سارا، پری و لیلا) ملقب به فیلم‌های زنانه‌ی مهرجویی با روش توصیفی-تحلیلی از مفاهیمی چون هویت، نقش، جنسیت، تمایز بین خود و دیگری، مردسالاری و رویکردهای اجتماعی به هویت زن ایرانی در راستای پاسخ به سوالاتی همچون اهمیت نقش و جایگاه فردی و اجتماعی زن به عنوان یک کنش‌گر و چگونگی تاثیرات سپهر فرهنگی جامعه‌ی ایران در نحوه‌ی بازنمایی زنان در آثار سینمایی بهره جسته است و در پژوهش حاضر مواردی همچون نقش زن به مثابه کنش‌گر در جامعه‌ی دهه 70 ایران، کارکردهای نشانه‌شناسی فرهنگی بر اساس نظریه سپهرنشانه‌ای یوری لوتمان و نحوه‌ی کنش‌گری شخصیت‌های زنانه فیلم‌ها به عنوان مهم‌ترین اهداف این پژوهش در نمونه‌ فیلم‌های مطالعاتی از داریوش مهرجویی مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است. شایان ذکر است که زنان در فیلم‌های مورد تحلیل به تناسب موقعیت‌هایی دراماتیکی که در آن قرار می‌گیرند با انجام کنش‌های عینی، ذهنی و متقابل نمادین در جهت دستیابی به هویت فردی و جمعی، با برگزیدن نقش‌های متفاوت در بستر خانواده و اجتماع و ایجاد تمایزات بین خود و دیگری، هویت و جایگاه اجتماعی خود را به عنوان کنش‌گر تعیین می‌کنند و مهرجویی با بهره‌گیری از نشانه‌های فرهنگی و عناصر سینمایی همچون دیالوگ‌ها، روابط شخصیت‌ها، میزانسن، طراحی صحنه، رنگ و شیوه‌‌های مختلف کارگردانی نحوه‌ی کنش‌‌گری زنان ایرانی و هویت فردی و اجتماعی آن‌ها را در فیلم‌های مذکور بازنمایی می‌کند.