دکتر مهدی بیانی (۱۲۸۵-۱۳۴۶)، یکی از چهره‌های برجسته در حوزه فرهنگ و کتابداری ایران، نخستین رئیس کتابخانه ملی ایران، کارشناس برجسته نسخه‌های خطی، نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه تهران بود. او با تلاش‌های بی‌وقفه خود در زمینه گردآوری و حفظ میراث مکتوب ایران، نقشی ماندگار در تاریخ فرهنگ و کتابداری کشور ایفا کرد.

زندگی و تحصیلات

تولد و کودکی:
دکتر مهدی بیانی در سال ۱۲۸۵ در شهر همدان متولد شد. در دوسالگی به همراه خانواده به تهران نقل مکان کرد.

تحصیلات:

• دوره متوسطه: تحصیلات متوسطه خود را در دارالفنون به پایان رساند.
• لیسانس: دانشنامه لیسانس علوم ادبی و فلسفی را از دانشسرای عالی دریافت کرد.
• دکتری: در سال ۱۳۲۴، دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه تهران با موفقیت به پایان رساند.

فعالیت‌های حرفه‌ای و فرهنگی

تأسیس و مدیریت کتابخانه ملی ایران:

• در سال ۱۳۱۳، دکتر بیانی به مدیریت کتابخانه عمومی معارف منصوب شد.
• او با گردآوری کتاب‌ها از کتابخانه سلطنتی و کتابخانه معارف، نقش مهمی در بنیان‌گذاری کتابخانه ملی ایران ایفا کرد.
• در سال ۱۳۱۶، با تأسیس کتابخانه ملی ایران، دکتر بیانی به‌عنوان نخستین رئیس این کتابخانه منصوب شد و تا سال‌ها در این سمت باقی ماند.

کارشناس نسخه‌های خطی:

• دکتر بیانی به دلیل تبحر در شناخت خطوط و نسخه‌های خطی، به‌عنوان کارشناس نسخه‌های خطی و چاپی با کتابخانه‌های مهمی از جمله:
  • کتابخانه ملی ایران
  • کتابخانه مجلس شورای ملی
  • کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران
    همکاری داشت.

تدریس و پژوهش:

• دکتر بیانی به‌عنوان استاد در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت و در زمینه‌های مرتبط با نسخه‌های خطی و خوشنویسی پژوهش‌های ارزشمندی انجام داد.

آثار و دستاوردها

کتاب‌ها:

• احوال و آثار خوشنویسان:
  این کتاب که در ۴ مجلد منتشر شده، یکی از آثار پژوهشی ارزشمند دکتر بیانی است. این اثر به معرفی زندگی‌نامه و آثار خوشنویسان ایرانی می‌پردازد و همچنان به‌عنوان منبعی معتبر در این حوزه شناخته می‌شود.

سایر فعالیت‌ها:

• دکتر بیانی در کنار فعالیت‌های کتابداری، در زمینه خوشنویسی نیز مهارت داشت و به‌عنوان یکی از پژوهشگران برجسته این حوزه شناخته می‌شد.

ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی

دکتر بیانی به‌عنوان فردی فرهیخته، متعهد و دقیق شناخته می‌شد. او در تمام دوران فعالیت خود، با علاقه و پشتکار به حفظ و گسترش میراث مکتوب ایران پرداخت و در این راه، الگویی برای نسل‌های آینده شد.

درگذشت

دکتر مهدی بیانی در تاریخ ۱۷ بهمن ۱۳۴۶، در سن ۶۱ سالگی، دار فانی را وداع گفت. یاد و نام او به‌عنوان یکی از پیشگامان عرصه فرهنگ و کتابداری ایران برای همیشه در تاریخ ماندگار خواهد بود.

جمع‌بندی

دکتر مهدی بیانی، با تلاش‌های بی‌وقفه خود در زمینه کتابداری، نسخه‌شناسی و خوشنویسی، نقشی ماندگار در تاریخ فرهنگ ایران ایفا کرد. او نه‌تنها نخستین رئیس کتابخانه ملی ایران بود، بلکه با آثار پژوهشی ارزشمند خود، همچون کتاب احوال و آثار خوشنویسان، میراثی گران‌بها برای آیندگان به جا گذاشت.