پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1401
پدیدآور: فرزانه رحیمی جعفری 
استاد راهنما: اصغر محمدمرادی
 استاد راهنما: حسین راعی
دانشگاه علم و صنعت ایران، پردیس دانشگاهی - دانشکده معماری و شهرسازی
چکیده

بناهای بین‌راهی در دوره‌های مختلف تاریخی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند. این امر منجر به تنوع در ساخت این عناصر و کارکرد آن‌ها شده‌است. کاروانسراها از جمله بناهایی هستند که در مسیر راه‌های تجاری و مذهبی به‌منظور پذیرایی از کاروان‌ها و امنیت راه‌ها ساخته می‌شدند. کاروانسرای طرلاب قم، در مسیر جاده تاریخی قم به سلطان آباد به‌دلیل پذیرایی از کاروان‌های زیارتی قم و کربلا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است و تا دوره پهلوی با تغییر کارکرد به مسکونی به فعالیت خود ادامه‌داده است اما هم‌اکنون در معرض نابودی است و عرصه و حریم آن مورد دخل و تصرف قرارگرفته است. شناخت این اثر می‌تواند اهمیت تاریخی و میزان تأثیرگذاری آن در معماری منطقه را هویدا کند و با توجه به ‌روند رو به رشد تغییرات، موجب تصمیم‌گیری مطلوب دست‌اندرکاران شود. هدف از این پژوهش معرفی کاروانسرای تاریخی طرلاب، به عنوان یک الگو از کاروانسراهای قرون اولیه هجری(پیش از دوره صفوی)، همچنین شناخت تغییرات و ساخت‌وسازهای صورت گرفته در عرصه و حریم این بنا و در نهایت ارائه چارچوب نظری متناسب با پتانسیل‌ها و محدودیت‌های اثر تاریخی و ارائه طرح مرمت و احیا است.