پیشنهاده کارشناسی ارشد 1397
پدیدآور: شیما احمدی
استاد راهنما: حامد نیکونهاد
دانشگاه قم، دانشکده حقوق
چکیده

مساله‌ی حضور زنان در ورزشگاه‌ها مدتی است که مورد بحث و بررسی قرار دارد و نظرات موافقان و مخالفان زیادی را معطوف به خود کرده است. جدی‌تر شدن مطالبه‌ی این مساله سال‌ها‌‌ی گذشته از سوی فعالان حقوق زنان، موجب شد ریاست جمهوری وقت، طی نامه‌ا‌‌ی در چهارم اردیبهشت سال 1385 خطاب به ریاست سازمان تربیت بدنی چنین دستور دهد:" با برنامه ریزی صحیح و مقتضی شئئون بانوان، بخشی از مرغوب‌ترین مکان‌های تماشاگران در ورزش-هایی که مسابقات فوتبال ملی و مهم برگزار می شود، به طور ویژه به بانوان و خانواده‌ها اختصاص یابد." این نامه مخالفت صریح برخی علما و مراجع را در پی داشت و باعث صرف نظر کردن ریاست جمهوری از طرح آن شد. باری دیگر در دولت یازدهم پس از تدوین آیین نامه‌ای از سوی وزارت ورزش و جوانان، برای حضور زنان در ورزشگاه‌ها، نظر مراجع عظام تقلید در این زمینه خواسته شد. مراجع تقلید مخالفت صریح خورد را اعلام نموده و دلایلی بیان داشتند که عمدتا جنبه‌ی فقهی داشته و ریشه‌ی آن به برداشت‌های دینی در ارتباط با احکام زنان برمی‌گشت. احکامی چون ممنوعیت خروج زنان از منزل، ممنوعیت اختلاط با مردها، ممنوعیت نگاه به بدن نیمه‌عریان ورزشکاران. علاوه بر این، جو حاکم بر فضای ورزشگاه‌ها را مناسب حضور زنان نمی‌دانستند و این‌که تماشای ورزش‌های خشن مردانه بر روح زنان تاثیر منفی خواهد داشت. در مجموع به نقل از تابش کوثر ، با استناد به احکام و استنباط از آن، مراجع حضور زنان در ورزشگاه‌ها را خلاف موازین شرعی اعلام نمودند. در مقابل به نقل از ایسنا ، موافقان به حق آزادی رفت و آمد استناد می‌کنند که از جمله حقوق طبیعی شناخته می-شود و از ابتدایی‌ترین حقوق در جوامع دموکراتیک به‌شمار می‌آید. اصل 20 قانون اساسی که بیان می‌دارد: «همه‌ی افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه‌ی حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند.» همچنین به گزارش خبرگزاری برنا ، دستیار ویژه‌ی رئیس‌جمهور در امور زنان، خانم شهیندخت مولاوردی با استناد به ماده‌ی 89 منشور حقوق شهروندی، دسترسی به امکانات ورزشی را حق همه ی شهروندان به ویژه زنان عنوان کردند. طبق این مستندات نمی‌توان حق زنان که ورود به ورزشگاه‌ها از جمله همین حقوق است را نادیده گرفت . علاوه بر این، حضور تماشاچیان زن خارجی در ورزشگاه‌ها در مقابل ممنوعیت حضور زنان ایرانی را می‌توان مصداق بند 9 اصل 3 قانون اساسی دانست که بر اساس این اصل، دولت موظف است برای رفع هرگونه تبعیض ناروا، اقدام نماید. از دیگر دلایل موافقان، استناد به قاعده‌ی فقهی اباحه است. بر اساس این قاعده که مورد پذیرش اکثریت علمای شیعه نیز قرار دارد: «ارتکاب عملی که دلیلی برای ممنوعیت آن وجود ندارد، مجاز است.» موافقان ورود زنان به ورزشگاه‌ها با جمع این دلایل که حول محور مبانی حقوق اساسی از جمله حق و آزادی رفت و آمد قرار دارد، ورود زنان به ورزشگاه‌ها را فاقد هرگونه ممنوعیتی دانسته وآن را مجاز می‌شمارند. سؤال اصلی: موضع موازین حقوق بشر و حقوق اساسی ایران در خصوص حق تردد و حضور زنان در اماکن ورزشی به عنوان تماشاگر و محدودیت‌های آن چگونه است؟ سؤال فرعی: نظر مخالفان ورود زنان به ورزشگاه ها مبتنی بر چه دلایلی است؟ دیدگاهی که ورود زنان به ورزشگاه‌ها را مجاز می‌داند مبتنی بر چه دلایلی است؟ از منظر موازین حقوق بشر و حقوق اساسی ایران، چه محدودیت‌های حقوقی بر حق حضور زنان در اماکن عمومی وجود دارد؟ با توجه به اینکه در زمینه‌ی ورود زنان به ورزشگاه ها یک دیدگاه عرفی نیز وجود دارد، آیا تصمیم گیری در این زمینه بر اساس عرف، از منظر شرع و حقوق اساسی قابل پذیرش است؟