روانشناسی محیطی شاخه ای از روانشناسی است که به مطالعه ارتباط بین انسان و محیط پیرامون او می پردازد. این شاخه به طور خاص بر چگونگی تأثیر محیط بر رفتار، ادراک و احساسات انسان تمرکز دارد.
فضای معماری و فضای آموزشی دو محیط مهم در زندگی انسان هستند که تأثیر قابل توجهی بر او می گذارند. روانشناسی محیطی می تواند به معماران و طراحان آموزشی کمک کند تا فضاهایی طراحی کنند که برای کاربران مطلوب و کارآمد باشند.
در ادامه به برخی از ویژگی های روانشناسی محیطی که بر فضای معماری و فضای آموزشی تأثیر می گذارند، اشاره می کنیم:
ارتباط بین ادراک و رفتار
ادراک انسان از محیط پیرامون او بر رفتار او تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، یک فضای معماری که احساس امنیت و آرامش را القا می کند، می تواند باعث شود که افراد در آن احساس راحتی بیشتری داشته باشند و رفتارهای مثبت تری از خود نشان دهند.
در فضای آموزشی، ادراک دانش آموزان از محیط کلاس درس می تواند بر یادگیری و عملکرد آنها تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، یک کلاس درس که روشن و مرتب باشد، می تواند باعث شود که دانش آموزان احساس راحتی بیشتری داشته باشند و تمرکز بیشتری داشته باشند.
عوامل فیزیکی محیط
عوامل فیزیکی محیط مانند نور، صدا، دما و رنگ می توانند تأثیر قابل توجهی بر رفتار انسان داشته باشند. به عنوان مثال، نور مناسب می تواند باعث افزایش هوشیاری و عملکرد شود. صدای زیاد می تواند باعث استرس و خستگی شود. دمای مناسب می تواند باعث افزایش راحتی و رضایت شود. رنگ می تواند تأثیرات روانی مختلفی بر افراد داشته باشد.
در فضای معماری، عوامل فیزیکی محیط می توانند بر احساس راحتی، امنیت و زیبایی شناسی محیط تأثیر بگذارند. در فضای آموزشی، عوامل فیزیکی محیط می توانند بر یادگیری، عملکرد و انگیزه دانش آموزان تأثیر بگذارند.
عوامل اجتماعی محیط
عوامل اجتماعی محیط مانند اندازه و تراکم جمعیت، حضور سایر افراد و تعاملات اجتماعی می توانند تأثیر قابل توجهی بر رفتار انسان داشته باشند. به عنوان مثال، یک فضای معماری که شلوغ و پر سر و صدا باشد، می تواند باعث افزایش استرس و کاهش عملکرد شود. حضور افراد دیگر می تواند باعث افزایش احساس امنیت و حمایت اجتماعی شود. تعاملات اجتماعی مثبت می تواند باعث افزایش انگیزه و احساس خوشبختی شود.
در فضای آموزشی، عوامل اجتماعی محیط می توانند بر تعاملات دانش آموزان با یکدیگر و با معلمان تأثیر بگذارند.
طراحی فضای معماری و فضای آموزشی بر اساس اصول روانشناسی محیطی
درک اصول روانشناسی محیطی می تواند به معماران و طراحان آموزشی کمک کند تا فضاهایی طراحی کنند که برای کاربران مطلوب و کارآمد باشند. برخی از اصول کلیدی روانشناسی محیطی که در طراحی فضای معماری و فضای آموزشی باید مورد توجه قرار گیرند، عبارتند از:

ایجاد احساس امنیت و آرامش
تسهیل تعاملات اجتماعی
ترغیب به یادگیری و فعالیت
ایجاد احساس زیبایی شناسی

معماران و طراحان آموزشی می توانند با در نظر گرفتن این اصول، فضاهایی طراحی کنند که برای کاربران مفید و لذت بخش باشند.