پیشنهاده کارشناسی ارشد 1401
پدیدآور: فاطمه حسن آبادی 
استاد راهنما: نرگس یزدی 
استاد راهنما: رضا مهدی زاده 
استاد مشاور: رضا مهدی زاده
دانشگاه هنر تهران، پردیس بین‌المللی فارابی

چکیده

بی گمان یکی از جشن های مهم پس از نوروز ومهرگان، جشن سده است که در دهم بهمن ماه برگزار میشود و ریشه ای بسیار ژرف در میان آریایی ها دارد.بر این اساس برخی منابع معتقدند این جشن به پیدایش آتش باز میگردد.در واقع آتش به عنوان یک عنصر مهم در میان آریایی ها و بعدها در آیین زرتشت ارزش والایی داشت و مورد احترام بود. این جشن همگانی بوده وبیانگر تعاون مردم در جمع آوری هیزم و برافروختن آتش بوده است. داستان وروایت های مخلفی از ریشه این جشن وجود دارد که این جشن به اساطیر مهمی در ایران باستان مانند پیدایش آتش به دست هوشنگ شاه، پیکار فریدون و ضحاک و... پیوند میدهد. کارل آبراهام پیرو فروید نیز تصریح میکند که اساطیر خاطره آداب و مراسمی هستند که در اجتماعات بدوی ،معمولی و رایج بوده اند،اما بعدها ممنوع و به تدریج سرکوفته شده و به صورت آرزوهای نگفتنی در ناخودآگاهی قوم باقی مانده اند و بدین گونه دو بینش مردم نگاری و نماد گرایی را در توجیه منشا قصه ها با یکدیگر وفق و آشتی میدهد.در واقع جشن سده به عنوان جشنی که روایتهای منصوب به آن اساطیر مهمی در تاریخ ایران باستان شامل میشده،می تواند زمینه مناسبی برای بازشناسی بخش سرکوب شده ناخودآگاه جمعی مردم ایران که حاصل فراموشی اساطیر کهن منطقه است فراهم میکند تا بستری برای بازگرداندن این جشن به زندگی مردم ایران در عصر حاضر باشد. تئاتر محیطی هنری جمعی و تعاملی است که ضمن بازتعریف فرایند ارتباطی با مخاطب، سعی در بهره گیری هرچه بیشتر محیط و تبدیل آن به فضای نمایشی دارد. در تئاتر محیطی نوعی آیین دسته جمعی در حال رخ دادن است. همچون آیین، رخدادها و وقایع غیرقابل پیشبینی اند، به خصوص در ارتباط متقابل بین مخاطب و اجراگر. ممکن است هدف و نتیجه تعیین شده تغییر کند و ناگهان رویداد جمعی متفاوت و غیرقابل پیشبینی شکل بگیرد. تئاتر محیطی با تکیه بر سه ویژگی/ رویکرد آیین مانندی، کثرت گرایی و مخاطره آمیز بودن اجرا، شناخته می شود. ما می خواهیم با طراحی تئاتر محیطی اجرا جشن سده از ورود تا خروج ،تماشاگران درگیر تجربه آیینی متفاوت کنیم به گونه ای که آنها ابتدا با وظیفه جمع آوری هیزم برای برافروختن آتش به نمایش ورود میکنند و سپس درگیر تجربه نمایشی در فضایی کوهستانی با آتشی بزرگ در وسط آن ،که بازیگران روایت های متعدد جشن سده به طور همزمان اجرا میکنند. ما در این پژوهش قصد داریم با شناخت و بررسی اساطیر و روایتهای منصوب به جشن سده و نحوه برگزاری آن، این جشن را با تکیه بر شیوه و ومولفه های تئاترهای محیطی و طراحی فضای محیطی خاص برای آن به طور مثال در پارک کوهستانی ،این رسم و جشن را به زندگی مردم به صورت فراگیر و ملی در عصر حاضر برگردانیم.