پدیدۀ کودکان کار، یکی از آسیب‌های اجتماعی است که بروز و گسترش آن معلولی از عوامل گوناگون و در هم پیچیده اجتماعی و اقتصادی است و از طرفی خود، مولد آسیب‌های اجتماعی دیگر نیز به شمار می‌رود.
عوامل جامعه‌شناختی پدیدۀ کودکان کار
بر اساس مطالعات جامعه‌شناختی، عوامل زیر از جمله مهم‌ترین عوامل جامعه‌شناختی پدیدۀ کودکان کار هستند:

فقر و نابرابری اقتصادی: فقر و نابرابری اقتصادی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر پدیدۀ کودکان کار است. خانواده‌های فقیر برای تأمین معیشت خود و فرزندانشان، مجبور به فرستادن کودکانشان به کار می‌شوند.
بیکاری و عدم اشتغال پایدار: بیکاری و عدم اشتغال پایدار والدین نیز از عوامل مؤثر بر پدیدۀ کودکان کار است. در این شرایط، کودکان برای کمک به تأمین هزینه‌های خانواده، مجبور به کار می‌شوند.
تبعیض و نابرابری جنسیتی: تبعیض و نابرابری جنسیتی نیز از عوامل مؤثر بر پدیدۀ کودکان کار است. در بسیاری از جوامع، دختران به دلیل تبعیض جنسیتی، از تحصیل محروم می‌شوند و مجبور به کار می‌شوند.
مهاجرت و حاشیه‌نشینی: مهاجرت و حاشیه‌نشینی نیز از عوامل مؤثر بر پدیدۀ کودکان کار است. کودکان مهاجر و حاشیه‌نشین، به دلیل عدم دسترسی به امکانات و فرصت‌های کافی، مجبور به کار می‌شوند.
آسیب‌های اجتماعی: آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، طلاق، خشونت خانگی و جنگ نیز از عوامل مؤثر بر پدیدۀ کودکان کار هستند. این آسیب‌ها باعث می‌شوند که خانواده‌ها نتوانند از کودکان خود مراقبت کنند و کودکان مجبور به کار شوند.

پیامدهای پدیدۀ کودکان کار
پدیدۀ کودکان کار، پیامدهای منفی متعددی برای جامعه دارد. از جمله پیامدهای این پدیده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نقض حقوق کودکان: کار کودکان، نقض آشکار حقوق کودکان است. کودکان حق دارند که در دوران کودکی خود از تحصیل، تفریح و بازی لذت ببرند و مجبور به کار نباشند.
تداوم چرخه فقر: کار کودکان، چرخه فقر را در جامعه تداوم می‌بخشد. کودکان کار، به دلیل عدم دسترسی به تحصیل و آموزش، در آینده نیز نمی‌توانند شغل مناسبی بیابند و وارد چرخه فقر می‌شوند.
افزایش آسیب‌های اجتماعی: کار کودکان، باعث افزایش آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، طلاق، خشونت خانگی و جرم می‌شود. کودکان کار، به دلیل شرایط سخت کار، در معرض آسیب‌های اجتماعی متعددی قرار دارند.

راهکارهای مقابله با پدیدۀ کودکان کار
برای مقابله با پدیدۀ کودکان کار، باید از عوامل مؤثر بر این پدیده، جلوگیری یا کاهش داد. از جمله راهکارهای مقابله با این پدیده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کاهش فقر و نابرابری اقتصادی: یکی از راهکارهای مهم مقابله با پدیدۀ کودکان کار، کاهش فقر و نابرابری اقتصادی است. این امر می‌تواند از طریق ایجاد اشتغال پایدار، افزایش دستمزدها و توزیع عادلانه ثروت، محقق شود.
ایجاد اشتغال پایدار: ایجاد اشتغال پایدار برای والدین، یکی دیگر از راهکارهای مقابله با پدیدۀ کودکان کار است. این امر می‌تواند از طریق ایجاد مشاغل کوچک و خانگی، توسعه صنایع دستی و کشاورزی، و حمایت از کارآفرینان، محقق شود.
آموزش و توانمندسازی خانواده‌ها: آموزش و توانمندسازی خانواده‌ها، در زمینه‌هایی مانند فرزندپروری، مدیریت مالی و اشتغال، می‌تواند به کاهش پدیدۀ کودکان کار کمک کند.
حمایت از کودکان کار: حمایت از کودکان کار، از طریق ارائه خدمات آموزشی، بهداشتی و درمانی، می‌تواند به بهبود وضعیت این کودکان کمک کند.

نتیجه‌گیری
پدیدۀ کودکان کار، یکی از آسیب‌های اجتماعی جدی است که مقابله با آن، نیازمند تلاش و همکاری همه‌جانبه است. برای مقابله با این پدیده، باید از عوامل مؤثر بر آن، جلوگیری یا کاهش داد. این امر می‌تواند از طریق کاهش فقر و نابرابری اقتصادی، ایجاد اشتغال پایدار، آموزش و توانمندسازی خانواده‌ها، و حمایت از کودکان کار، محقق شود.