مقدمه:
مسیریاب‌های اینترنتی، به‌عنوان یکی از دستاوردهای فناوری‌های نوین، به ابزاری ضروری برای زندگی شهری تبدیل شده‌اند. این ابزارها نه‌تنها به کاربران کمک می‌کنند تا سریع‌ترین و کوتاه‌ترین مسیرها را پیدا کنند، بلکه تأثیرات مثبت اجتماعی و شهری نیز به همراه دارند. مقاله حسین خلیلی صفا در سایت زومیت با عنوان “مسیریاب‌های اینترنتی؛ ابزارهایی با منافع اجتماعی هستند” به بررسی این تأثیرات پرداخته و نشان می‌دهد که استفاده از مسیریاب‌ها دیگر یک انتخاب شخصی نیست، بلکه یک رفتار مسئولانه اجتماعی است.

تأثیرات مثبت مسیریاب‌ها بر زندگی شهری:

۱. کاهش ترافیک شهری:

مسیریاب‌ها با استفاده از داده‌های ترافیکی لحظه‌ای، مسیرهای کم‌ترافیک‌تر را به کاربران پیشنهاد می‌دهند. این امر باعث می‌شود خودروها به‌جای تجمع در مسیرهای پرترافیک، در خیابان‌های مختلف توزیع شوند. این توزیع بهتر ترافیک، نه‌تنها به رانندگان کمک می‌کند سریع‌تر به مقصد برسند، بلکه از ایجاد گره‌های ترافیکی بزرگ جلوگیری می‌کند.

۲. کاهش تخلفات رانندگی و جریمه‌ها:

• هشدارهای سرعت و دوربین‌های کنترل: مسیریاب‌ها با اعلام موقعیت دوربین‌های کنترل سرعت و پلیس، به رانندگان کمک می‌کنند تا سرعت مجاز را رعایت کنند. این ویژگی به بهبود کیفیت رانندگی و کاهش تخلفات کمک می‌کند.
• اطلاع‌رسانی درباره تصادفات و ترافیک ناگهانی: کاربران می‌توانند تصادفات و ترافیک‌های غیرمنتظره را گزارش دهند و به سایر رانندگان کمک کنند تا از مسیرهای جایگزین استفاده کنند.

۳. تولید داده‌های ترافیکی برای مدیریت شهری:

مسیریاب‌ها با جمع‌آوری داده‌های ترافیکی از کاربران، اطلاعات دقیقی از وضعیت ترافیک شهری ارائه می‌دهند. این داده‌ها برای:

• شهرداری‌ها: جهت برنامه‌ریزی ترافیک و بهبود معابر شهری.
• خودروهای امدادی: مانند آمبولانس‌ها و آتش‌نشانی‌ها، برای انتخاب سریع‌ترین مسیر به محل حادثه.
  بسیار حیاتی هستند.

۴. به‌روزرسانی و اصلاح نقشه‌ها:

کاربران مسیریاب‌ها می‌توانند مغایرت‌های نقشه‌ها را گزارش دهند و به به‌روزرسانی آن‌ها کمک کنند. برخی از مسیریاب‌ها ابزارهایی برای ویرایش نقشه‌ها در اختیار کاربران قرار می‌دهند تا اطلاعاتی مانند معابر جدید، موقعیت ساختمان‌ها و تغییرات دیگر را اعمال کنند.

مقایسه مسیریاب‌های محبوب در ایران:

۱. گوگل مپ:

• مزایا:
  • نقشه‌های شهری دقیق.
  • مناسب برای بررسی ترافیک قبل از حرکت.
• معایب:
  • به دلیل تحریم‌ها، سرویس هدایتگر صوتی برای کاربران ایرانی ارائه نمی‌شود.

۲. ویز (Waze):

• مزایا:
  • مسیریابی سریع و دقیق.
  • گزارش‌های زنده از کاربران درباره تصادفات، پلیس و دوربین‌های کنترل سرعت.
  • هدایتگر صوتی فارسی.
• معایب:
  • پیشنهاد مسیرهای کوچه‌پس‌کوچه‌ای که ممکن است برای برخی کاربران مطلوب نباشد.

۳. نشان:

• مزایا:
  • در نظر گرفتن طرح‌های ترافیک و زوج‌وفرد در مسیریابی.
  • هدایتگر صوتی فارسی با تلفظ صحیح اسامی خیابان‌ها.
  • امکان انتخاب بین مسیرهای سرراست یا سریع‌تر.
  • مناسب برای کاربران ایرانی با توجه به محدودیت‌های تحریمی.
• معایب:
  • مصرف باتری بیشتر نسبت به ویز.

۴. مپس‌می (Maps.me):

• مزایا:
  • امکان ذخیره نقشه‌های آفلاین.
  • مناسب برای سفرهای خارج شهری و گردشگری.
• معایب:
  • عدم ارائه اطلاعات ترافیکی لحظه‌ای.

چالش‌ها و انتقادات:

• ایجاد ترافیک در برخی معابر: برخی منتقدان معتقدند که استفاده گسترده از مسیریاب‌ها ممکن است باعث ایجاد ترافیک در معابر کم‌ترافیک شود.
• تأثیر بر حریم خصوصی: جمع‌آوری داده‌های مکانی کاربران می‌تواند نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی ایجاد کند.

نقش مسیریاب‌ها در مشارکت جمعی:

مسیریاب‌ها با ایجاد بستری برای مشارکت کاربران در تولید داده‌های ترافیکی و به‌روزرسانی نقشه‌ها، به‌عنوان ابزاری برای مشارکت جمعی عمل می‌کنند. این مشارکت نه‌تنها به بهبود کیفیت زندگی شهری کمک می‌کند، بلکه نقش شهروندان را در مدیریت شهر پررنگ‌تر می‌سازد.

نتیجه‌گیری:

استفاده از مسیریاب‌های اینترنتی دیگر صرفاً یک انتخاب شخصی نیست، بلکه به‌عنوان یک رفتار مسئولانه اجتماعی شناخته می‌شود. این ابزارها با کاهش ترافیک، بهبود کیفیت رانندگی، تولید داده‌های ترافیکی دقیق و به‌روزرسانی نقشه‌ها، به ارتقای شهرها کمک می‌کنند. همان‌طور که حسین خلیلی صفا در مقاله خود اشاره می‌کند: “استفاده از مسیریاب‌ها یک روش اخلاقی برای مشارکت جمعی در شهر است.”

پیشنهاد:
برای بهره‌گیری بهتر از مزایای مسیریاب‌ها و حمایت از داده‌های داخلی، استفاده از مسیریاب‌های ایرانی مانند نشان توصیه می‌شود.