استاد راهنما : دکتر زهرا حضرتی صومعه
استاد مشاور : دکتر حسین ابوالحسن تنهایی
فرزانه معززی خنده روی یزدی

فهرست مطالب
عنوان    صفحه
فصل اول: کلیات تحقیق....................................................................................................1
مقدمه................................................................................................................2
1-1- بیان مسئله......................................................................................................4
2-1- اهداف تحقیق.....................................................................................................6
1-2-1- هدف کلى...................................................................................................7
2-2-1- اهداف جزئى................................................................................................7
3-1- ضرورت و اهمیت انجام تحقیق ......................................................................................7
4-1- قلمرو تحقیق ...................................................................................................10
1-4-1- قلمرو موضوعى ............................................................................................10
2-4-1- قلمرو مکانى..............................................................................................11
3-4-1- قلمرو زمانى..............................................................................................11
5-1- تعاریف مفاهیم و اصطلاحات پژوهش ................................................................................12
1-5-1- تعریف نظری مشارکت اجتماعى................................................................................12
2-5-1- اعتماد اجتماعى...........................................................................................13
3-5-1- حمایت اجتماعى............................................................................................14
4-5-1- انسجام اجتماعى ..........................................................................................14
5-5-1- خانواده گرایى ...........................................................................................15
فصل دوم: ادبیات و مبانى نظری تحقیق.................................................................................... 17
مقدمه...............................................................................................................1۸
1-2- نظریه های مطرح .................................................................................................1۹
1-1-2- نظریه های سرمایه اجتماعى..................................................................................1۹
1-1-1-2- جیمز کلمن............................................................................................1۹
2-1-1-2- پیر بوردیو .........................................................................................21
3-1-1-2- رابرت پاتنام .............................................................................................................................................25
4-1-1-2- فرانسیس فوکویاما..........................................................................................................................................29
5-1-1-2- آنتونى گیدنز..............................................................................................................................................3۰
6-1-1-2-تئوری شکاف ساختاری.........................................................................................................................................32
7-1-1-2-تئوری منابع اجتماعى .......................................................................................................................................33
۸-1-1-2-تئوری پیوندهای ضعیف........................................................................................................................................34
9-1-1-2- وولکاک و نارایان..........................................................................................................................................35
1۰-1-1-2- کریستین گروتیت...........................................................................................................................................36
11-1-1-2- پاملا پاکستون............................................................................................................................................37
12-1-1-2-کاکس......................................................................................................................................................3۸
2-2- نظریه های مطرح در باب خانواده گرایى......................................................................................................................................41
1-2-2- امیل دورکیم......................................................................................................................................................42
2-2-2- تالکوت پارسنز....................................................................................................................................................43
3-2-2- رنه کونیک .......................................................................................................................................................46
4-2-2- الوین تافلر......................................................................................................................................................47
3-2- مکاتب جامعه شناسى(با تأکید بر خانواده) .......................................................................................................4۸
1-3-2- کارکردگرایى ساختاری و دیدگاه نهادی...............................................................................................................................49
2-3-2- نظریه کنش متقابل گرایى نمادی.....................................................................................................................................51
3-3-2- مبادله...........................................................................................................................................................51
4-3-2- تضاد.............................................................................................................................................................52
5-3-2- پست مدرنیسم .....................................................................................................................................................52
6-3-2- فمینیسم..........................................................................................................................................................53
4-2- تحقیقات انجام شده قبلى..................................................................................................................................................5۸
1-4-2- پیشینه داخلى.....................................................................................................................................................5۸
2-4-2- پیشینه خارجى ....................................................................................................................................................76
3-4-2- نقدی بر تحقیقات انجام شده قبلى............................................................................................................................۸3
5-2- تاریخچه موضوع پژوهش.......................................................................................83
1-5-2- ماهیت سرمایه ........................................................................................88
2-5-2- نسبت سرمایه اجتماعى با دیگر انواع سرمایه.............................................................۹5
3-5-2- ابعاد سرمایه اجتماعى.................................................................................۹۹
1-3-5-2-بعد ساختاری................................................................................... 100
2-3-5-2- بعد شناختى................................................................................... 101
3-3-5-2- بعد رابطهای (ارتباطى) ....................................................................... 101
4-5-2- سطوح سرمایه اجتماعى ............................................................................... 103
5-5-2- پیامدهای منفى سرمایه    اجتماعى .................................................................... 105
6-2- چارچوب نظری تحقیق ...................................................................................... 108
7-2- مدل نظری پژوهش.......................................................................................... 112
8-2- فرضیههای پژوهش.......................................................................................... 113
۹-2- متغیرهای مستقل و وابسته پژوهش .......................................................................... 113
10-2- تعریف نظری و عملیاتى متغیرهای مطرح در پژوهش............................................................ 113
فصل سوم: روش شناسى تحقیق .........................................................................................125
مقدمه........................................................................................................ 126
1-3- روش تحقیق............................................................................................... 126
2-3- شیوههای جمع    آوری    اطلاعات.......................................................................... 12۹
3-3- ابزار گردآوری    اطلاعات ................................................................................ 12۹
4-3- اعتبارسنجى و روایى سنجى پرسشنامه های تحقیق ............................................................. 131
5-3- جامعه آماری، روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه........................................................... 134
1-5-3- جامعه آماری........................................................................................ 134
2-5-3- روش نمونه گیری..................................................................................... 135
3-5-3- تعیین حجم نمونه ................................................................................... 136
6-3- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات............................................................................... 138
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل دادهها..................................................................................13۹
1-4- مقدمه .................................................................................................................................... 14۰
2-4- تحلیل اطلاعات پرسشنامه ................................................................................................................... 14۰
1-2-4- آمار توصیفى ....................................................................................................................... 141
1-1-2-4- متغیرهای زمینهای................................................................................................................. 141
2-2-4- توصیف متغیرها ..................................................................................................................... 15۰
1-2-2-4- متغیر خانواده گرایى( وابسته)................................................................................................. 15۰
2-2-2-4- متغیر سرمایه اجتماعى( مستقل) ................................................................................................ 154
3-2-2-4- بررسى آمارههای توصیفى متغیرهای تحقیق......................................................................................... 163
1-3-2-2-4- آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف ............................................................................................ 164
2-3-2-2-4- آزمون همبستگى پیرسون .................................................................................................. 164
3-3-2-2-4- آزمون کفایت نمونه...................................................................................................... 17۰
3-4- آزمون فرضیات.............................................................................................................................. 171
1-3-4- بررسى فرضیه های تحقیق .............................................................................................................. 174
2-3-4- پاسخ به فرضیات پژوهش............................................................................................................... 18۰
3-3-4- تحلیل مسیر......................................................................................................................... 186
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری.........................................................................................................................1۹2
مقدمه.......................................................................................................................................... 1۹3
1-5- خلاصه یافتهها............................................................................................................................. 1۹4
2-5- نتیجه گیری................................................................................................................................ 213
3-5- پیشنهادات حاصل تحقیق...................................................................................................................... 215
4-5- پیشنهادات برای تحقیقات آتى ............................................................................................................... 218
5-5- محدودیتها و مشکلات تحقیق ................................................................................................................. 21۹
منابع و مآخذ .......................................................................................................................................22۰
فهرست منابع فارسى.............................................................................................................................. 221
فهرست منابع انگلیسى ........................................................................................................................... 22۹
ضمائم و پیوستها ..231
چکیده انگلیسی

جدول 2-1: جمعبندی نظریات سرمایه اجتماعى ........................................................... 39
جدول 2-2: جمع بندی نظریات خانواده و خانواده گرایى ................................................. 56
جدول2-3: چکیده تعاریف موجود در باب سرمایه اجتماعى ................................................. 95
جدول 2-4:    تفاوت سرمایه اجتماعى و انسانى.......................................................... 99
جدول 2-5:    ماتریس چارچوب نظری.....................................................................111
جدول 2-6:    مولفه ها و سوالات مربوطه به هر مولفه...................................................116
جدول 3-1:    شیوه نمره دهى سوالات پرسشنامه .........................................................13۰
جدول 3-2:    ضرایب پایایى آلفای کرونباخ و روایى همزمان مقیاس خانواد هگرایى با مقیاس پیوستگى و انطباق پذیری.133
جدول 3-3:    ضرایب پایایى آلفای کرونباخ و روایى همزمان مقیاس خانواد هگرایى در جامعه مورد مطالعه ....133
جدول 3-4:    روایى و پایایى پرسشنامه سرمایه اجتماعى.................................................134
جدول 3-5:    جامعه آماری............................................................................135
جدول 4-1:    جنسیت پاسخگویان........................................................................141
جدول 4-2:    سن پاسخگویان ..........................................................................142
جدول 4-3:    تحصیلات پاسخگویان......................................................................143
جدول 4-4:    شغل پاسخگویان..........................................................................144
جدول 4-5:    تحصیلات پدر پاسخگویان..................................................................145
جدول 4-6:    تحصیلات مادر پاسخگویان ................................................................146
جدول 4-7:    محل سکونت پاسخگویان....................................................................147
جدول 4-8:    میزان درآمد پاسخگویان..................................................................148
جدول 4-9:    نوع مسکن پاسخگویان ....................................................................149
جدول 4-1۰:    توصیف    شاخص    حمایت خانوادگى(ساختاری)...............................................15۰
جدول 4-11:    توصیف    شاخص    شرافت خانوادگى(نگرشى).................................................152
جدول 4-12:    توصیف    شاخص    مطیع خانواده بودن(رفتاری).............................................153
جدول 4-13:    توصیف    شاخص    مشارکت اجتماعى .......................................................154
جدول 4-14:    توصیف    شاخص    اعتماد اجتماعى .......................................................156
جدول 4-15:    توصیف    شاخص    حمایت اجتماعى ........................................................159
جدول 4-16:    توصیف    شاخص    انسجام اجتماعى .......................................................161
جدول 4-17:    بررسى آمارههای    توصیفى متغیرهای تحقیق.................................................163
جدول 4-18: آزمون کولموگروف ـ اسمیرنوف برای سنجش توزیع دادهها ..................................164
جدول 4-1۹: آزمون همبستگى پیرسون ...............................................................166
جدول 4-2۰: معناداری مدل رگرسیون ...............................................................167
جدول 4-21: خلاصه مدل رگرسیون ..................................................................167
جدول 4-22: ضرائب رگرسیون ........................................................................17۰
جدول 4-23: نتایج آزمون کفایت نمونه گیری..........................................................171
جدول 4-24: شاخص کای اسکوئر مدل...................................................................174
جدول 4-25: شاخصهای برازش مدل نهایى ..............................................................178
جدول 4-26: برآورد ضرایب رگرسیونى استاندارد مدل ..................................................17۹
جدول 4-27: برآورد ضرایب رگرسیونى مدل ............................................................17۹
جدول    4-28:    پاسخگویى    به    سوال    مهمترین راهکارهای افزایش اعتماد اجتماعى در خانواده................182
جدول    4-2۹:    پاسخگویى    به    سوال    راهکار جهت افزایش مشارکت اجتماعى افراد در خانواده    (مشارکت    فکری) ..183
جدول 4-3۰: پاسخگویى به سوال راهکار جهت افزایش مشارکت اجتماعى افراد در خانواده (مشارکت روانى و عاطفى).183
جدول    4-31:    پاسخگویى    به    سوال    راهکار جهت افزایش مشارکت اجتماعى افراد در خانواده    (مشارکت    رفتاری).184
جدول    4-32:    پاسخگویى    به    سوال    مهمترین راهکارهای افزایش انسجام اجتماعى بین اعضای    خانواده.........184
جدول    4-33:    پاسخگویى    به    سوال    مهمترین راهکار شما برای افزایش حمایت خانوادگى ....................185
جدول    4-34:    پاسخگویى    به    سوال    شرافت خانواده.....................................................185
جدول    4-35:    پاسخگویى    به    سوال    اطاعت از خانواده و قوانین آن......................................186
جدول    4-36:    ضرایب    مرحله    اول تحلیل مسیر ........................................................186
جدول    4-37:    ضرایب    مرحله    دوم تحلیل مسیر.........................................................187
جدول    4-38:    ضرایب    مرحله    سوم تحلیل مسیر.........................................................188
جدول    4-3۹:    ضرایب    مرحله    چهارم تحلیل مسیر ......................................................18۹
جدول 4-4۰: نتایج تحلیل مسیرو اثرات مستقیم و غیر مستقیم بر متغیر وابسته...........................1۹1
نمودار 4-1: جنسیت پاسخگویان ........................................................................141
نمودار 4-2: سن پاسخگویان............................................................................142
نمودار 4-3: تحصیلات پاسخگویان.......................................................................143
نمودار 4-4: شغل پاسخگویان...........................................................................144
نمودار 4-5: تحصیلات پدر پاسخگویان ..................................................................145
نمودار 4-6:تحصیلات مادر پاسخگویان...................................................................146
نمودار 4-7: محل سکونت پاسخگویان.....................................................................147
نمودار 4-8: نوع مسکن پاسخگویان......................................................................14۹
نمودار 4-۹: نمودار احتمال نرمال خطاها    در    مدل    رگرسیون ...............................................16۹
نمودار 4-1۰: تحلیل عاملی تاییدی مرتبه    دوم    مدل    نهایی    در حالت تخمین استاندارد ........................176
نمودار 4-11: تحلیل عاملی تاییدی مرتبه    دوم    مدل    نهایی    در حالت معناداری پارامتر........................177
نمودار 4-12:    ضرایب رگرسیونی    استاندارد شده نمودار عوامل موثر بر خانواده گرایی.......................187
نمودار 4-13:    نمودار عوامل    موثر    بر    حمایت اجتماعی....................................................188
نمودار 4-14:    نمودار عوامل    موثر    بر    انسجام اجتماعی....................................................18۹
نمودار 4-15:    نمودار عوامل    موثر    بر    مشارکت اجتماعی....................................................18۹
نمودار 4-16: تاثیر شاخصهای متغیر مستقل بر هم و تاثیر آن بر وابسته ..................................1۹۰
شکل2-1: فرایند زایش سرمایه جدید از سرمایه اجتماعى موجود............................. ۹7
شکل2-2: رابطه بین سرمایه اجتماعى و سرمایه انسانى ................................... ۹۸

مقدمه
اولین عامل و مهمترین ابزار جامعه پذیری افراد یـک جامعـه، «خــانواده » اســت ، زیــرا اجتمـاعى شدن افراد از خانواده شروع مىشـود . نـوزاد انسـانى در خـانواده رشـد و نمـو مـىکنـد؛ رفتارهـای اجتماعى، هنجارها و ارزشها را مىآموزد و یاد مىگیرد که چگونه بــا دیگـران تعامـل داشـته باشـد. بنابراین هویت انسانى1 در خانواده شکل میگیـرد . حـال اگـر خانوادهای دچار اخـتلال و نابسـامانى 2 باشد و کارکرد و نقش اصـلى خـود یعنـى تربیـت و پرورش را از دست بدهد، فرایند جامعه پذیری به خوبى انجام نمیشود. در این وضعیت، فردی که وارد عـرصههـای مختلـف اجتمـاعى شـده اسـت 3
دچار بحـران هویـت مىشـود و نمىتواند خود را با ارزشهای پذیرفته شده جامعـه همنـوا و نقـش خـود را بـه خـوبى ایفـا کند. بنابراین خانواده یکى از عوامل مؤثر در ساختار هویت یـابى جوانـان و هدایت رفتـاری آنان است. خانواده به عنوان یـک اجتمـاع طبیعـى منشـأ اصـلى ظهـور هنجارهــای اجتمـاعى است. از ترکیب کمیت و کیفیت روابط بین والدین و فرزنـدان سـرمایه اجتمـاعى خـانواده ایجاد مىشود. کلمن از رابطه بین جوانان و والدینشان بعنوان شاخصهای سرمایه اجتمـاعى خـانواده یاد مى کند. این سرمایه شامل میـزان علاقـه ای اسـت کـه نوجوانـان و والدینشـان دارنـد و بـا آنهـا صمیمىاند. به عبارتى دیگر، کیفیت ارتباط بین اعضای خانواده و بطور کلى میزان روابط بین والـدین و فرزندان شاخصه سرمایه اجتماعى خانواده هستند(اعزازی، 1387: 46).
اهمیت سرمایه اجتماعى در دنیای کنونى که شبکه روابط همه چیز را رقم مىزند امری مشهود است، جوانان بعنوان یک گروه خاص از جامعه این سرمایه اجتماعى را از جاهای مختلفى کسب مىکننـد و خانواده بعنوان بنیادی ترین گروه و خاستگاهى که جوانان با آن در ارتباطند در شکل گیـری سـرمایه اجتماعى آنان بسیار حائز اهمیت است لذا در این پژوهش قصد داریم به این مهم بپردازیم.
تحقیق حاضر به تاثیر سرمایه اجتماعى بر خانواده گرایى در بین جوانان شهر تهران مىپردازد، کـه در قالب پنج فصل مجزا ارائه شده است. در فصل اول به به بیان مسئله پرداخته و در ادامه بـه اهمیـت و ضرورت تحقیق و همچنین اهداف و سوالات تحقیق مىپردازیم. در فصل دوم به مروری بـر ادبیـات نظری تحقیق در دو بخش سرمایه اجتماعى، خانواده و خانواده گرایى مىپردازیم، مفـاهیم و نظریـات هر یک را ذکر مىکنیم و در نهایت چارچوب نظری تحقیق از میان این نظریات انتخـاب و فرضـیات بر اساس آن تدوین مىشوند. در فصل سوم به تعریف نظری و عملیـاتى مفـاهیم، توضـیح جامعـه و نمونه آماری، شیوه نمونه گیری، اعتبار و روایى ابزار تحقیق مىپردازیم. فصل چهارم را بـه تجزیـه و تحلیل دادهها اختصاص مىدهیم و بر اساس جنس و سطح نرمال بودن دادهها به منظور سنجش میزان تاثیر متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته از آزمونهای آماری متناسب استفاده مىنمـاییم. در نهایـت در فصل پنجم، جمع بندی و نتیجه گیری مهمترین یافته های تحقیق و ربط آن با ادبیات نظری و پاسخ به فرضیه های اصلى تحقیق ارائه شد.