پارسای داخل کشور کارشناسی ارشد 1400
پدیدآور: شیما احمدی کولایی
استاد راهنما: مهران علی الحسابی
دانشگاه علم و صنعت ایران، پردیس دانشگاهی - دانشکده معماری و شهرسازی
چکیده

نخستین سوالی که هر فرد از خود می پرسد از چیستی است و چیستی به ذات به دنبال یافتن هویت است. در نتیجه پرداختن به آن موضوعی پایه ای و از الزامات است. از آن جا که بستر تحقیقات شهری، شهر است؛ هویت شهری را می توان به عنوان روح یک شهر تعریف کرد که شهروندان می توانند از طریق خاطرات جمعی روح شهر را به آن بازگردانند و جانی دوباره ببخشند. تقویت حافظه هویتی شهر مسئله اصلی تحقیق می باشد. حافظه هویتی، تداعی خاطرات گذشته از یک رخداد در زمان و مکانی خاص برای گروهی از یک اجتماع است که به صورت تجربه های عینی و ذهنی مشترک یادآوری می شود و از نسلی به نسل بعد منتقل می شود و به آیندگان نیز می رسد. ابزار رسیدن به این هدف پس از بررسی و ارزیابی راه حل های مختلف، شکلی از هنر تحت عنوان هنر مردم‌مدار و با تاکید بر نقاشی پیشنهاد شده است که زیرمجموعه ای از هنر همگانی و با الهام از هنر جمعی است. بدین ترتیب که هنر عمومی با مشارکت مردم صورت می گیرد. یعنی ارائه اثر هنری به گونه ای که در معرض دید عموم قرار گیرد و تمامی خصوصیات یک هنر عمومی را داشته باشد ولی نه توسط یک فرد متخصص، بلکه با مشارکت عموم و درگیری آنها در ایده پردازی خلق اثر؛ یعنی هنر مردم برای مردم. هدف اصلی تحقیق بازیابی و تقویت حافظه هویتی بافت تاریخی محور امامزاده یحیی و محله سیزده پیچ شهر ساری است. محله ای قدیمی در دل شهر با قدمت 650 سال، زادگاه و پرورشگاه مفاخر و مشاهیر که در طول تاریخ به بشریت خدمت کرده اند، محله ای با عناصر شاخص و هویتمند و هویتی فراموش شده مکان مناسبی است برای درگیری مخاطب و برانگیختن حافظه هویتی. تحقیق در دو بخش نظری و عملی ارائه شده است که در بخش نظری اطلاعات با بررسی اسناد و مطالعه مدارک کتابخانه ای گردآوری شده اند. مفاهیم پایه و نظریات صاحب‌نظران پیرامون حافظه هویتی و هنر مردم مدار گردآوری شد و تجربیات و نمونه های مشابه داخلی و خارجی بررسی گردید و در پایان، چارچوب پژوهش با جمع بندی و تحلیل مفاهیم پایه پیرامون موضوع مورد پژوهش و بهره گیری از دیدگاه صاحب نظران و تجارب مشابه، معیارها و شاخص های تقویت حافظه هویتی تعیین گردید و هنر مردم مدار به عنوان ابزاری برای تقویت این مولفه تعیین شد و مدل مفهومی برای فهم بهتر رابطه این دو مولفه ارائه گردید. در بخش عملی برای بررسی نمونه مطالعاتی تحقیق، مطالعات میدانی هم از بررسی اسناد و مطالعه مدارک کتابخانه ای و هم از طریق مشاهده، مصاحبه عمیق و پرسشنامه انجام شد. با تعداد 8 نفر مصاحبه عمیق و ساختار نیافته با روش تحقیق روایی انجام شده و تعداد 302 نفر از ساکنین قدیمی با سابقه سکونتی بین 0 تا 100 سال که شناخت بیشتری از محله داشتند به عنوان گروه هدف انتخاب و پرسشنامه نیمه ساختار یافته در قالب معیارها و شاخص ها پر شد. به این ترتیب اطلاعات مربوط به محدوده تحقیق جمع آوری شد. در نهایت با تحلیل داده ها به روش سوآت، پیشنهادات به صورت بیانیه چشم انداز، راهبردها، سیاست ها و اقدامات ارائه شد و در انتها نقشه چارچوب طراحی شهری، نقشه های توجیهی و سند راهنمای طراحی شهری در جهت تقویت حافظه هویتی به عنوان محصول نهایی ارائه شد.