تو را نمی شود نفس نکشم به محض اینکه تو را نفس نکشم، ریه هایم پر از سموم کشنده می شود.
... به به چه حیاط پر از تنفسی، چه فواره های بلندی، چقدر بهشت است اینجا! اجازه هست بیایم داخل؟ با این حیاط، با این اتاق ها و شبستان ها در صحن وسرای تو من هیچ چیز هیچ جا را نمی خواهم، این جا از هر چیزی توی دنیا شیرین تر است. بگذار شال امانتت را به یکی از خادمها بدهم و بعد بیایم بنشینم کنارت...
وقتی می شنوی حرم، اولین چیزی که در ذهنت می آید، ضریح است که مانند خورشیدی در حلقه جمعیت مشتاقان می درخشد، جمعیتی که از آن سوی دنیا آمده اند تا فقط دستشان را به آن تبرک کنند و این طلاها و نقره ها مشبک و کنده کاری اگر منسوب به امام رضا(ع) نباشند، هیچ ارزشی ندارند و همه این تقدس ها برکتشان به یک وجود مقدس است. به خاطر همین است حرم دائم شلوغ است و بیشتر این روزها که تمام ورودی ها مملو از جمعیتی است که قرار است یا «مقلب القلوب» شان را اینجا باشند پای این گنبد طلا، زیر گلدسته هایی که تا خدا راهی ندارند. لابد برای شما هم پیش آمده در جریان زیارت سر در گم و کلافه شده اید و همیشه به دنبال یک نقشه جامع بوده اید، گنجاندن مراسم و فعالیتهای حرمی در سطرهای روزنامه کار سختی است. این تنها مسیر و نقشه کوتاهی است برای همه آنهایی که این روزها را مشهد هستند.

نگران نباشید پیدا می شوید
حتماً برای شما پیش آمده که هنگام زیارت همراهان خود را گم کرده باشید، در این طور موارد، حتماً سراغ مکانهایی می روید که به شما کمک کند. تا نیمه اول سال 69 دفاتر نگهبانی، کار مربوط به نگهداری اطفال و افراد گمشده را در صحن ها انجام می دادند تا اینکه در اوایل شهریور همان سال دفتر رسیدگی به امور گمشدگان در اداره امور تسهیلات زائران دایر شد و نگهداری و رسیدگی به امور افراد گمشده را عهده دار شد. با توسعه روز به روز این دفاتر، دغدغه گم شدن روز به روز کم تر شد. خدمتگزاران دفاتر امور گمشدگان به صورت شبانه روزی در تلاش هستند افراد گمشده و بلامکان را پیدا کرده و به صاحبانشان برگردانند، در صورتی که افراد گمشده آدرس یا شماره تلفنی همراه داشته باشند با آدرس و شماره تلفن آنها تماس گرفته می شود.
همچنین در حالتی که نگهداری افراد در دفاتر امور گمشدگان طول بکشد، پذیرایی و حتی البسه آنها تعویض می شود.

کفشدارها در خدمت شما
در حوزه اماکن متبرکه گروههای زیادی کار خدمات رسانی به زائران را انجام می دهند. «کفشداران» یکی از این گروه ها هستند که در ابتدای رواقها پذیرای حضور زائرانند. کار اصلی کفشداران دریافت، نگهداری و حفاظت از کفشهای زائران است. تعداد کل کفشداری ها 18 تاست که به کفشداری های ویژه خواهران، برادران و خانوادگی تقسیم شده اند.
کفشداری های 1 و 2 و 3 و 15 و 16 و 13 و 14 به رواق دارالولایه، کفشداری 8 و 9 به رواق دارالذکر و دارالسرور و کفشداری 4 و 56 به رواق های دارالحکمه، دارالضیافه و گنبد ا... وردیخان و کفشداری 17 به دارالهدایه راه دارند، در حالی که یک کفشداری هم دردارالرحمه مستقر است. این در حالی است که در ایام خاص و با توجه به نیاز زائران علاوه بر کفشداری های ثابت، کفشداری های سیار نیز در صحنها کار تحویل و نگهداری کفش زائران را انجام می دهند. انواریاران هم زیر نظر کفشداری ها جمع آوری کتاب های غیر ماثوره و مرتب کردن تمام قفسه های ثابت و سیار قرآن را بر عهده دارند و به خاطر همین در تمام صحن ها و رواق ها حضور دارند.

اینجا امانتداران به شما خدمت می کنند
برای خدمت بیشتر به زائران دفاتر امانات هم به صورت شبانه روزی فعال بوده و وسائل اضافی را تحویل گرفته و نگهداری می کنند. دفاتر امانات معمول در ورودی ها و قبل از بازرسی ها قرار دارند که در هر ورودی به قسمت ویژه خواهران و برادران تفکیک شده است. این دفاتر نیز به صورت شبانه روزی آماده خدمات رسانی به زائران اند. تعداد این دفاتر در اوایل انقلاب محدود به دو دفتر در داخل حرم می شد که تحویل و نگهداری اشیای قیمتی را عهده دار بود، با گسترش فضاهای اماکن متبرکه و طرح توسعه خدمات رسانی فعالیت این دفاتر نیز گسترش یافت، به طوری که در صحن ها و رواق ها نیز دفاتر ویژه اشیای قیمتی نیز در نظر گرفته شد. به خاطر همین چنانچه زائران نتوانسته وجوه نقدی و اشیای قیمتی خود را در ورودی ها تحویل دهند، با وجود چنین دفاتری در صحن ها و رواق ها فرصت دوباره تحویل اشیای قیمتی خود را دارند.
دفتر اشیای گمشده، یکی دیگر از دفاتر زیر مجموعه بخش امانات است که با توجه به تعداد زیاد زائران در حرم و امکان گم شدن وسائلی نظیر ساعت، طلاجات و وجوه نقدی فعالان این مجموعه در صحن جمهوری در مقابل اشیای گمشده که از زائران تحویل می گیرد رسید صادر می کنند. تمام ساک ها و کیف ها در صورت داشتن آدرس یا شماره تلفن پس از اطمینان با هزینه های آستان قدس رضوی و از طریق پست سفارشی به صاحبانشان بر گردانده می شود.

امداد زائران
یکی دیگر از دفاتر خدمت رسانی در حوزه حرم دفتر «امداد زائران» است که تا قبل از سال 1368 تنها امداد زائران در راه مانده جزو وظایف آنها بوده، اما بتدریج وظایف و فعالیتهای آن گسترش یافته است تا آن جا که گشتهای روزانه توسط کارکنان این دفاتر در حوزه اماکن متبرکه انجام شده و به شناسایی افرادی در راه مانده و اعزام زائران نیازمند پرداخته و بعد با بررسی هزینه سفر تا محل سکونتشان را عهده دار می شوند. تحویل البسه به زائران نیازمند، استحمام و تعویض البسه و اصلاح سر و صورت افراد بلا مکان و سر گردان جزو وظایف اصلی این دفتر است. تحویل صندلی های چرخدار از دیگر وظایف آنها محسوب شده آن هم در حالی که به صورت 24 ساعته در تمام ورودی ها آماده خدمت رسانی به زائران معلول، سالخورده و بیمار هستند.

شرکت در مراسم مختلف حرم
دعاهای کمیل، ندبه و توسل بی تردید از باشکوه ترین مراسمی است که در جوار مضجع شریف امام رؤوف(ع) صورت می پذیرد. زائران می توانند در کنار زیارت از برنامه های مختلف فرهنگی بهره مند شوند، زیرا در این مجموعه علاوه بر نمازهای یومیه و جلسات سخنرانی که در صحن ها و رواق های مختلف انجام می شود، برنامه های دیگری از این قبیل در حال برگزاری است.
حجم زیاد این برنامه ها قاعدتا نیازمند یک برنامه ریزی خاص و سودمند است تا زائران بتوانند وقت خود را بر اساس آن تنظیم کنند. متولی برگزاری این برنامه ها اداره تبلیغات و مناسبتهای ویژه است که در ایام خاص فعال تر می شود.

منبع: روزنامه قدس ۱۳۸۹/۱۲/۲۵
نویسنده : معصومه فرمانی کیا