سازمان ملی جوانان که مدتی است ماجرای تعیین رئیس جدید آن به سوژه روز رسانه‌ها تبدیل شده، براساس تصویب مجلس قرار است با سازمان تربیت بدنی تلفیق شود، تصمیمی که با مخالفت برخی روسای فدراسیون‌های ورزشی روبه‌رو شده و برای اجرا به رای شورای نگهبان نیازمند است، اما هنوز از وضعیت سازمان ملی جوانان در ساختار جدید، خبری نیست.
پیشینه سازمان ملی جوانان در شکل‌ها و نام‌های مختلف به 18 سال قبل باز می‌گردد، زمانی که در تابستان سال 71 شورای عالی جوانان با ریاست رئیس‌جمهور وقت از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تاسیس شد تا 6 سال بعد در سال 78 به مرکز ملی جوانان تغییر نام دهد.
این مرکز همچنان زیر نظر ریاست جمهوری فعالیت می‌کرد و وظیفه‌ای ستادی مانند طراحی برنامه جامع ساماندهی امور جوانان و تطبیق وضعیت دستگاه‌های اجرایی را براساس مدیریت پروژه‌های فرابخشی در دستور کار قرار داد. سرانجام در سال 1379 براساس قانون سوم توسعه مرکز ملی به سازمان تغییرنام داد و ریاست آن در اختیار مرتضی میرباقری و سپس رحیم عبادی قرار گرفت. این سازمان به طور مدون مسوولیت تحقیق و پژوهش مستمر از وضعیت جوانان کشور، مشارکت و هماهنگی بین دستگاه‌ها و فعال‌سازی بخش غیردولتی در حوزه جوانان را بر عهده دارد و هرچند کمتر پژوهشی است که مهر محرمانه نخورد و در جامعه منتشر شود اما مدعی انجام پژوهش‌های میدانی برای دستگاه‌های سیاستگذار است. این سازمان حتی در دوره دولت نهم و دهم نیز همین مسوولیت‌ها را دنبال کرد و نام اصلی‌ترین متولی امور جوانان را به خود گرفت و در دوره مدیریت محمدجواد علی‌اکبری به عنوان رئیس سوم، دوره آرامی را پشت‌سر گذاشت. در تمام این مدت پیکان تیز انتقادات به سوی سازمانی بود که مدعی سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در حوزه جوانان بود، اما از آن انتظار می‌رفت در امور اجرایی این حوزه دخالت کند و به طور ملموس به اجرای برنامه‌های خود بپردازد، شاید به همین دلیل بارها پای این سازمان به حوزه اجرای برنامه‌های مخصوص جوانان لغزید؛ برنامه‌هایی که خود با انتقادات جدیدتری روبه‌رو شد و سازمان را به کم‌کاری متهم کرد.

بذرپاش در آخرین ایستگاه
مهرداد بذرپاش از حدود یک سال و نیم پیش، سکاندار امور جوانان کشور شد، مسوولی که از سخت‌افزاری‌ترین بخش صنعت یعنی ریاست گروه خودروسازی سایپا بر صندلی ریاست نرم‌افزاری‌ترین سازمان وابسته به ریاست جمهوری نشست.
بذرپاش هرچند با ورود به این سازمان هیچ‌گاه خبرنگاری را به حضور نپذیرفت و پاسخگوی شبهات موجود در عملکرد این سازمان نبود، اما در همایش‌ها و جلسات گروهی، خبرساز بود و از اجرای برنامه‌های متنوعی خبر می‌داد. برکناری او از ریاست کوتاه‌مدت سازمان طی هفته‌های اخیر شوکی به خبرنگاران حوزه جوانان بود، چراکه بسیاری از تحلیلگران، نزدیکی وی به رئیس‌جمهور را گره‌گشای مشکلات این بخش می‌دانستند.
دوره ریاست بذرپاش گاهی به دوران طلایی اختصاص بودجه به این سازمان تعبیر می‌شود، به همین دلیل انتظارات از عملکرد او افزایش یافت، به طوری که برخی از نمایندگان مجلس در انتقاد از برنامه‌های بذرپاش گفتند: «بها دادن به جوانان تنها از طریق نوشتن و تهیه گزارش نیست. آنچه اهمیت دارد آن است که تمام مسوولان به اثرگذاری نیروی جوان اعتقاد داشته باشند و مسوولیت امور جوانان را به خودشان واگذار کنند.”
انتقادات تا آنجا پیش رفت که برخی دیگر از نمایندگان انحلال سازمان را مباح دانستند، از جمله این افراد، داریوش قنبری، نایب رئیس فراکسیون جوانان مجلس بود که پی‌درپی از ضعف سازمان در رفع مشکلات جوانان سخن می‌گفت و فلسفه آن را زیر سوال می‌برد.
به گفته وی، عملکرد این نهاد دولتی در سراشیبی قرار گرفته و مشخص نیست اعتبارات سازمان ملی جوانان در چه جهتی هزینه می‌شود؟!

بودجه‌های افسانه‌ای
سازمان ملی جوانان به مدد نام «جوانان» تاکنون اعتبارات قابل‌توجهی را به خود اختصاص داده است در سال 88، بودجه سازمان با جهشی 19 درصدی از 28 میلیارد و 775 میلیون و 900 هزار تومان به 34 میلیارد تومان افزایش یافت و در قانون بودجه 89 نیز بودجه این سازمان به 39 میلیارد و 80 میلیون تومان افزایش یافت.
در بخش اوقات فراغت نیز به گفته معاون فرهنگی ـ اجتماعی سازمان ملی جوانان، بودجه اختصاصی با تایید این سازمان به استانداری‌‌ها از رشد 2 برابری بهره‌مند شد و به 600 میلیون تومان رسید.

سازمان ملی جوانان و تعریف از عملکرد خود
انتقاد یکسویه از عملکرد سازمانی که می‌خواست باب سیاستگذاری جدیدی را در امور جوانان باز کند طی 2 دهه گذشته، بی‌انصافی به نظر می‌رسد و معاونان این سازمان همواره در دوره‌های مختلف بار اتهام کم‌کاری سازمان را بر دوش کشیده‌اند، هرچند که معمولا از انتقاد منع شده‌‌اند، اما جمع‌بندی برخی گفته‌ها نشان می‌دهد که این سازمان در حوزه ازدواج آسان جوانان و اختصاص وام ازدواج و مسکن مهر جوانان گام‌هایی برداشته که با توجه به حجم انبوه متقاضیان دیده نمی‌شود ولی این سازمان بنابر ظرفیت داخلی خود گام‌هایی برداشته است.
یکی از نقاط ضعف عملکرد سازمان ملی جوانان گذاشتن ابزار نظارتی است، چون دستگاه‌های اجرایی دستور این سازمان را نمی‌خوانند و برنامه‌های سازمان در برخی موارد عقیم می‌ماند
پژوهش‌های این سازمان سرانجام نشان داد که اولویت‌های جوانان امروز چیست. اشتغال، مسکن و ازدواج و مشکلات هویتی جوانان همواره دغدغه مدیران این سازمان است، به همین دلیل تنظیم آیین‌نامه جامع تسهیل ازدواج جوانان، تولید بسته‌های آموزشی برای توانمندسازی در موضوع ازدواج و تلاش برای اعطای مسکن به زوج‌های جوان از مهم‌ترین اقدامات سازمان ملی جوانان در این حوزه است.
همچنین آنچه در برخی سایت‌های مربوط به این سازمان می‌آید نشان می‌دهد که مدیران سازمان ملی جوانان انتقادات وارد بر عملکردشان را تایید نمی‌کنند. در برخی از سایت‌های مراکز سازمان ملی جوانان می‌خوانیم: «حضور مدیران توانمند و باانگیزه، از نقاط قوت یک سازمان است، تیم مدیریت سازمان هم‌اکنون از معاونین و مدیران ارشد مجرب و با تحصیلات عالی انتخاب شده است. سازمان به سمتی می‌رود که نقش خود را در راهبری استراتژیک جوانان ایفا کند و...”
برخی کارشناسان نیز معتقدند به دلیل حجم بالای جمعیت جوان، مسائل و مشکلات این قشر از تنوع زیادی برخوردار است.
سیر حرکت سازمان تکاملی است. زمانی این سازمان برای هیچکس آشنا نبود، اما به مدد پیگیری مدیران این سازمان در حل مشکلات مسکن، ازدواج، اشتغال و هویت‌یابی جوانان، این سازمان توانست جایگاه خود را بین دستگاه‌های دولتی ارتقا ببخشد، شاید یکی از نقاط ضعف عملکرد سازمان که معمولا آن را به کم‌‌کاری متهم می‌کند، نداشتن ابزار نظارتی است. خیلی از سازمان‌های اجرایی دستور سازمان ملی جوانان را نمی‌خوانند و برنامه‌های سازمان به دلیل ستادی و غیراجرایی بودن، همواره عقیم می‌ماند.

انتقادات کار دست سازمان داد
اما همچنان منتقدان با توجه به صرف اعتبارات کلان در این سازمان، عملکرد آن را ناقص می‌شمارند، هادی مقدسی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از شفاف نبودن برنامه‌های کلان سازمان ملی جوانان، خواستار اجرایی‌ شدن برنامه‌ها شد و گفت: «فعالیت خاصی را در این سازمان شاهد نبودیم، اگر توفیقاتی میسر می‌شد، آنقدر در بوق و کرنا می‌کردند که حداقل امروز برای مردم شناخته شده باشد.”
برخی دیگر از منتقدان هم خلاصه شدن فعالیت‌های سازمان به طرح‌هایی در حد همایش و جشنواره و اعطای جایزه را از نقاط ضعف عملکرد مدیران می‌دانند.
در برابر این انتقادات که سازمان ملی جوانان هم تاکنون جواب قانع‌کننده‌ای به آنان نداد، مجلسی‌ها دست به کار شدند و از طرح تشکیل وزارت جدیدی خبر دادند که به نظر می‌رسد از اقتدار سازمان یکه‌تاز ملی جوانان می‌کاهد.
امیر طاهرخانی، نماینده ترکستان در مجلس در این‌باره توضیح داد: براساس برنامه چهارم توسعه، دولت موظف بود تا در پایان برنامه، 20 درصد از سازمان‌های خود کم کند که هیچ اقدامی انجام نداد، به همین دلیل مجلس پیشقدم شد تا با ارائه طرحی، کم‌کاری دولت را جبران کند. به عقیده وی، با تشکیل وزارت جوانان و ورزش و ادغام سازمان ملی جوانان و تربیت بدنی، وزارتخانه‌ در برابر مجلس پاسخگو خواهد بود و برخی سازمان‌ها برای خود حیاط خلوتی درست نمی‌کنند که پول بیت‌المال حیف و میل شود و خروجی قابل توجهی هم وجود نداشته باشد.
بنابراین ادغام سازمان ملی جوانان و سازمان تربیت بدنی، در جهت اجرای طرح کوچک‌سازی دستگاه‌های دولتی ارائه شده و با وجودی که هنوز جزئیات این تلفیق روشن نیست، از طرف نمایندگان مجلس تصویب شده است، علی‌اصغر گرانمایه‌پور، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در این باره توضیح داد: با این ادغام، هویت کار برای جوانان شکل تازه‌ای می‌گیرد و واحدهای موازی در هر دو سازمان حذف خواهند شد، اما منتقدان این تلفیق، از ادغام یک دستگاه ستادی و یک دستگاه اجرایی ناراضی‌اند و این اقدام را منجر به گم شدن مطالبات جوانان در هیاهوی برنامه‌های ورزشی می‌دانند.
این مصوبه نیازمند بازبینی 12 عضو شورای نگهبان است. با این حال می‌توان آن را پایانی بر اقتدار سازمان ملی جوانان دانست؛ سازمانی که در یک‌سال گذشته با طرح‌هایی مانند ارائه سهمیه داوطلبان متاهل کنکور ارشد، ایجاد بنگاه‌های همسریابی، ارائه گواهینامه ازدواج، راه‌اندازی مرکز مطالعات جوانان کشور‌های اکو، طرح ملی بصائر، سایت ازدواج و تشویق زوج‌ها به مهریه کم، بین سیاستگذاری و انجام کار اجرایی معلق بود و بارها اذهان عمومی را متوجه خود کرد و خبرساز شد، سرانجام در مرحله تلفیق با سازمانی قرار گرفته که مسائل خاص خود را دارد.
برخی فعالان این حوزه به طنز می‌گویند: بهتر بود سازمان در همان حالت سکوت، ناشناخته می‌ماند تا حالا مجبور به از دست دادن هویت خود نباشد.

منبع: روزنامه جام جم ۱۳۸۹/۱۰/۱۸
نویسنده : کتایون مصری