دشت قزوین ، بهشت باستانشناسی ایران
یکشنبه ۴ آبان ۱۳۹۳
قزوین- خبرنگاراطلاعات: مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین دشت‌قزوین را بهشت باستانشناسی ایران خواند.
محمدعلی حضرتی در نخستین همایش جُستارهای علمی- فرهنگی قزوین پژوهی که با عنوان «در جستجوی هزاره‌های پیش از تاریخ» در قزوین برگزارشد، افزود: استان قزوین یکی از کهن‌ترین سکونتگاه‌های بشری در شکل‌گیری تمدن‌های اولیه در کشور است و با وجود بیش از ۱۰۰۰ محوطه مربوط به دوران پیش از تاریخ و دوران تاریخی، از ظرفیت مناسبی برای پژوهش‌های باستانشناسی دارد.
وی با اشاره به این‌که استان قزوین در یکصدسال گذشته، محور کاوش‌های باستانشناسان اروپایی، غرب و جنوب‌غربی ایران بوده است، گفت: دشت قزوین یکی از محورهای عمده مطالعات باستانشناسان ایرانی به شمار می‌رود که از اواخر دهه ۴۰ باحضور شادروان دکتر نگهبان و استادان نامدار دیگر، چندین فصل حفاری در این دشت انجام شده و حاصل آن مطالعات بسیار گسترده، در قالب کتاب و مقاله به چاپ رسیده است.
مشاور فرهنگی استاندار قزوین یادآور شد: بخش زیادی از این گزارش‌ها ومقالات که مربوط به نتایج کاوش‌های دشت‌قزوین است منتشر نشده است و منابع مستقل و قابل اعتنا نیز برای یافته‌های باستانشناسی در این منطقه در دست نیست.
حضرتی تپه خله‌کوه را جزء آثار ملی کشور اعلام کرد و افزود: تپه تاریخی خله‌کوه جزء سایت‌های باارزش در شهرستان تاکستان است که با آزادسازی عرصه این تپه تاکنون سه دوره گمانه‌زنی در آن انجام شده است که نخستین کاوش به سرپرستی دکتر کوثری و آخرین کاوش توسط تیم باستانشناسی با مدیریت دکتر حسین داوودی بوده است.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین ساخت و سازهای غیرمجاز و تجاوز به حریم و عرصه تپه خله‌کوه یکی از مشکلات این محوطه باستانی است.
در سده گذشته ساخت و سازهای زیادی درحریم و عرصه تپه خله‌کوه تاکستان انجام شده که چهره این محوطه باستانی را مخدوش کرده است و درحال حاضر بخشی از بناها تملک و آزاد سازی شده است.
* پاسداشت تاریخ باستان
وی سهل‌انگاری در پاسداشت این محوطه باستانی را از دیگر مشکلات موجود در منطقه خواند و اعلام کرد: در گذشته به دلیل سهل‌انگاری در حفظ عرصه و حریم این محوطه ارزشمند، تخریب‌های بسیاری انجام شده است، تا جایی که برخی از مسؤلان محلی تصمیم به تبدیل این تپه تاریخی به فضای سبز و پارکینگ داشته و در صدد محو آن بوده اند.
وی با اشاره به این‌که راه‌اندازی سایت موزه خله‌کوه تاکستان از برنامه‌های امسال این سازمان است، گفت: باتوجه به یافته‌های ارزشمند در آخرین کاوش‌های باستانشناسی، جلوه‌هایی نوین از تمدن ۷۰۰۰ ساله در این منطقه آشکار شده که با ساخت سایت موزه، می توان آن را معرفی کرد و جاذبه گردشگری تازه‌ای را در تاکستان ارائه داد.
او یادآور شد: این کاوش و نتایج حاصل از آن می‌تواند محور جدیدی را برای گردشگری باستانشناسی در دشت قزوین تعریف کند و در کنار آن فضای مناسبی را برای عرضه صنایع‌دستی، محصولات کشاورزی و فروش سوغات محلی تاکستان فراهم آورد.
حضرتی با اشاره به نتایج ارزشمند به دست‌آمده در این محوطه، خواستار مساعدت مدیران استان و شهرستان تاکستان برای حفاظت از تپه خله‌کوه و ایجاد سایت موزه در این منطقه شد. وی اظهار امیدواری کرد؛ با همکاری مسئولان و مردم شهرستان تاکستان سایت موزه خله کوه برای نوروز آماده بازدید گردشگران شود و این محوطه را بتوان به همه علاقمندان معرفی کرد.
درادامه این همایش مهدی مجابی نویسنده و پژوهشگرمعماری و شهرسازی از محوطه باستانی خله کوه تاکستان به عنوان یکی از سه راس مثلث باستانشناسی دشت قزوین یاد کرد و افزود: شهرستان تاکستان یک سکونتگاه مهم پیش از تاریخ با قدمت حداقل ۷۰۰۰ ساله است.
* نقش همایش‌های پژوهشی
وی با اشاره به نقش موثر برگزاری همایش‌های‌پژوهشی در پیشبرد اهداف باستانشناسی، گفت: شهر قزوین، تپه خله‌کوه تاکستان و تپه زاغه سه راس مثلث باستانشناسی دشت‌قزوین را تشکیل می‌دهند. که با استناد به کاوش‌های باستان شناختی انجام شده در اطراف شهرستان تاکستان و مشاهده لایه‌های تاریخی و آثار به دست آمده از این کاوش‌ها در ادوار گذشته، اهمیت تاریخی این شهرستان در دوره‌های تاریخی و پیش از تاریخ به صورت فرضیه‌های مختلف در برخی مقالات و نشریات مطرح و از طریق میراث فرهنگی استان به چاپ رسیده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت با تأکید براهمیت محوطه باستانی خله‌کوه تاکستان به عنوان یک نقطه با ارزش باستانشناسی در بین آثار ثبتی استان قزوین، افزود: در طرح تعیین حریم محوطه باستانی خله کوه تاکستان و انجام کاوش‌های نجات بخشی این منطقه که در تابستان امسال و به سرپرستی دکترحسین داوودی انجام شد، لایه‌هایی از هزاره پنجم پیش از میلاد مشاهده شد، که این نقطه تاریخی را همتراز و هم شان با دیگر محوطه‌های باستانی از جمله تپه زاغه قرار می‌دهد.
وی در ادامه با اشاره به وظیفه سنگین حفظ، نگهداری و بهره‌مندی از آثار تاریخی توسط مجموعه مدیریت استان و مردم علاقمند قزوین، گفت: کاوش‌های اخیر در این منطقه نشان از پیوستگی استقرار ۷۰۰۰ ساله در این منطقه دارد، که مدیران استان باید به شهرستان تاکستان نه به عنوان یک شهر کنار جاده‌ای بلکه به عنوان یک استقرار گاه مهم پیش از تاریخ نگاه کنند و در امر حفاظت، نگهداری، سرمایه گذاری و شهرسازی آن اهتمام ویژه داشته باشند.
این پژوهشگر و نویسنده قزوینی در پایان تأکید کرد: با وجود لایه‌های معماری و شهرسازی ارزشمند پیش از تاریخ در این محوطه، می‌توانیم تاکستان را به عنوان یک شهر تاریخی در کشور مطرح کرد و با برنامه‌ریزی متناسب با فرهنگ منطقه گام‌های موثری در پیشبرد اهداف باستانشناسی آن برداریم.
* جایگاه ایران در تمدن جهان
در این نشست دکتر حمید چوبک رئیس پژوهشکده باستانشناسی سازمان میراث فرهنگی کشور و مدیر پایگاه تاریخی الموت نیز با بیان نقش باستانشناسی در تعیین جایگاه ایران در تمدن جهانی، گفت: پژوهش‌های باستانشناسی زیربنای توسعه اجتماعی و اقتصادی است که با تکیه برداشته‌های گذشته می‌توان هویت جوامع را تعریف کرد و ما درحال حاضر وامدار باستانشناسان بی‌ادعایی هستیم که توانستند در ایجاد و تقویت فرهنگ انسانی و تمدن جهانی نقش ایران را روشن سازند.
دکتر چوبک نگاه باستانشناسی را نگاه توسعه محور خواند و افزود: امروزه باستانشناسی نگاه به توسعه داشته و با بررسی نقاط شکوفایی، انحطاط و تداوم زندگی گذشته، شناخت جوامع کنونی را نسبت به پیشینه تاریخی افزایش می‌دهد که به غنای تاریخ، فرهنگ و رونق موزه‌ها برای معرفی هویت با ارزش گذشتگان کمک کرده و منجر به افزایش شمار گردشگران می‌شود.
رئیس پژوهشکده باستانشناسی سازمان میراث فرهنگی کشور، قزوین را یکی از قطب‌های مهم باستانشناسی دانست و اعلام کرد: کاوشگران در گذشته بسیار هوشمندانه و هدفمند دشت قزوین را انتخاب کرده‌اند و درحال حاضر جایگاه ارزشمند قزوین در مطالعات باستانشناسی بخوبی اثبات شده است.
وی باتأکید براین‌که در تاکستان، قزوین و بوئین‌زهرا لایه‌های تاریخی زیادی وجود دارد، گفت: با کشف این لایه‌ها می‌توان تاریخ گذشته را شناسایی و معرفی کرد.
او افزود: در دهه ۵۰ دکتر نگهبان برای نخستین‌بار دشت‌قزوین و فلات ایران را مورد مطالعه قرار داد و گاهنگار‌ها تا آن زمان محوطه تاریخی سیلک کاشان را مبنای مطالعات تاریخی و باستانشناسی و ملاک تاریخ‌گذاری محوطه‌های تاریخی ایران می‌دانستند ولی امروز دشت قزوین نیز یکی از مهمترین محوطه‌های تاریخی کشور به شمار می‌رود.
دکتر چوبک با اشاره به کاوش‌های انجام شده در محوطه تاریخی خله کوه تاکستان، افزود: کاوش‌های باستانشناسان در محوطه تاریخی خله کوه جلوه‌هایی دیگراز تمدن ۷۰۰۰ ساله در منطقه تاکستان را آشکار کرد، که با حمایت لازم و تداوم کاوش‌ها می‌توان لایه‌های بیشتری را شناسایی و کشف کرد.
* قدمت تپه «خله کوه»
وی یادآور شد: پیش از کاوش اخیر قدمت تاریخی تپه خله‌کوه تاکستان به دوره‌های تاریخی اسلامی منحصر بود، ولی کاوش‌های مرداد و شهریور ۹۳ که باهدف شناسایی آثار دوره اسلامی و پیش از تاریخ در منطقه انجام شد، ثابت کرد که دشت قزوین و شهر کنونی تاکستان یکی از نخستین حوزه‌های تمدنی و یکجانشینی در فلات ایران است و نخستین روستاهای شناخته شده، در این منطقه شکل گرفته‌اند و که به دلیل مزیت‌های اقلیمی و شرایط مناسب زیست‌محیطی این نقطه از ایران برای سکونت انسان انتخاب شده است.
این باستانشناس برجسته افزود: آثار به دست آمده از کاوش‌های اخیر در تپه خله کوه نشان از قدمت ۷۰۰۰ سال آن و هم دوره بودن با تپه زاغه و سیلک دارد و نشانه‌هایی از دوران تاریخی مادها، هخامنشیان و ساسانیان نیز به چشم می‌خورد که نیازمند مطالعات بیشتر است.
رئیس پژوهشکده باستانشناسی سازمان میراث فرهنگی کشور تاکید کرد: باستانشناسان، دشت قزوین را به عنوان یکی از نخستین پایگاه‌های استقرار بشر در مرکز فلات ایران دانسته و کاوش‌هایی که به منظور شناسایی محوطه‌های باستانی این منطقه انجام شده نیز از زندگی انسان در ۱۰ هزار سال پیش حکایت دارد و نمونه‌آن سفال‌های جدیدی است که در تپه باستانی ابراهیم آباد به دست آمده و کاربرد آنها را تا ۹۰۰۰ سال پیش نمایان می‌کند.
وی یادآور شد: میراث فرهنگی یادگار گذشتگان و بیانگر فرهنگ و تمدن یک ملت است و امروز جایگاه قزوین در مطالعات و آمایش‌ها نشان می‌دهد که ما باید چگونه از این منابع با ارزش بهره‌مند شویم.
به گفته او قزوین با این همه توانمندی‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی ارزشمند نیاز به حمایت همه جانبه مسؤلان و دلسوزان مواریث فرهنگی دارد که امید می‌رود با همراهی و همدلی بتوان از این ارزش‌ها پاسداری کرد.
نظر شما