چکیده کتاب: رویکردها، سیاستها و برنامههای کنشگران حوزهی آسیبهای اجتماعی
نویسنده: مهدی مولاییآرانی
کتاب «رویکردها، سیاستها و برنامههای کنشگران حوزهی آسیبهای اجتماعی» به بررسی جامع و تحلیلی مسئله آسیبهای اجتماعی در ایران و فعالیتهای کنشگران این حوزه میپردازد. این اثر تلاش میکند تا با ارائه چارچوبهای نظری و بررسی میدانی، راهنمایی برای نهادها، سازمانها و گروههای فعال در این عرصه باشد و آنها را در طراحی و اجرای برنامههای مؤثر یاری دهد.
ضرورت و هدف پژوهش
در سالهای اخیر، آسیبهای اجتماعی به یکی از مسائل اصلی کشور تبدیل شده و توجه بسیاری از افراد، گروهها و سازمانها را به خود جلب کرده است. افزایش تعداد کنشگران این حوزه، با رویکردها و شیوههای متفاوت، باعث شده است که برخی از آنها:
- بدون توجه به تواناییها و ظرفیتهای واقعی خود، برنامههای خیالی و غیرعملیاتی تدوین کنند.
- یا بدون در نظر گرفتن نیازها و اولویتهای محیطی، تنها بر اساس تواناییهای خود اقدام کنند.
این کتاب با هدف شناخت بهتر نظریات و فعالیتهای کنشگران، به دنبال آن است که نهادها و سازمانها پیش از ورود به این عرصه، دیدگاهی جامعتر و عمیقتر نسبت به مسئله آسیبهای اجتماعی و راهکارهای مقابله با آن پیدا کنند.
ساختار و محتوای کتاب
کتاب در چهار فصل تنظیم شده است که به دو بخش اصلی نظری و میدانی تقسیم میشود:
1. بخش نظری (فصل دوم)
این بخش به بررسی رویکردهای نظری در شناخت آسیبهای اجتماعی میپردازد و مهمترین نظریات این حوزه را در دو دسته کلی تحلیل میکند:
- نظریات عینیگرا: این نظریات بر واقعیتهای بیرونی و عینی آسیبهای اجتماعی تأکید دارند.
- نظریات ذهنیگرا: این نظریات به برداشتها، ادراکات و تفاسیر ذهنی افراد از آسیبهای اجتماعی توجه میکنند.
همچنین، در این فصل تعاریف و ملاحظات مرتبط با مسئله اجتماعی و چارچوبهای نظری مرتبط با آن بررسی شده است.
2. بخش میدانی (فصل سوم و چهارم)
این بخش به تحلیل و بررسی فعالیتهای عملی کنشگران در حوزه آسیبهای اجتماعی میپردازد:
فصل سوم:
در این فصل، سازمانهای عضو شورای اجتماعی کشور (بهعنوان عالیترین نهاد متولی آسیبهای اجتماعی) از سه جنبه مورد بررسی قرار گرفتهاند:
- اهداف سازمانی
- مخاطبان هدف
- سطح و قلمرو فعالیتها
فصل چهارم:
این فصل به تجارب گروههای مردمی در کاهش آسیبهای اجتماعی اختصاص دارد. نویسنده با 14 نفر از امدادگران فرهنگی مصاحبه کرده و این تجارب را با استفاده از روش تحلیل مضمون بررسی و تحلیل کرده است.
ویژگیهای برجسته کتاب
- رویکرد میانرشتهای: کتاب با ترکیب بخشهای نظری و میدانی، دیدگاهی جامع و کاربردی نسبت به مسئله آسیبهای اجتماعی ارائه میدهد.
- تحلیل تجارب عملی: بررسی تجارب گروههای مردمی و امدادگران فرهنگی، ارزش عملیاتی این کتاب را افزایش داده و آن را به منبعی کاربردی برای فعالان این حوزه تبدیل کرده است.
- تمرکز بر نهادهای رسمی و مردمی: تحلیل فعالیتهای سازمانهای عضو شورای اجتماعی کشور در کنار تجارب گروههای مردمی، تصویری کامل از کنشگران این حوزه ارائه میدهد.
- نقد و تحلیل سیاستها و رویکردها: نویسنده با نقد برنامههای خیالی و غیرعملیاتی برخی کنشگران، بر اهمیت طراحی برنامههای مبتنی بر ظرفیتها و نیازهای واقعی تأکید میکند.
دستاوردها و نتیجهگیری
این کتاب با بررسی نظریات و تجارب عملی، به دنبال ارائه راهکاری برای طراحی و اجرای برنامههای مؤثر در حوزه آسیبهای اجتماعی است. برخی از مهمترین دستاوردهای آن عبارتاند از:
- شناسایی و تحلیل رویکردهای نظری در شناخت آسیبهای اجتماعی.
- ارائه تحلیل میدانی از فعالیتهای نهادهای رسمی و گروههای مردمی در کاهش آسیبهای اجتماعی.
- تأکید بر ضرورت هماهنگی میان ظرفیتها و نیازها در طراحی برنامههای مقابله با آسیبهای اجتماعی.
- ارائه دیدگاهی جامع برای شناخت بهتر فعالیتهای کنشگران و جلوگیری از موازیکاریها و برنامههای غیرعملیاتی.
مخاطبان کتاب
این کتاب برای طیف گستردهای از مخاطبان مفید است، از جمله:
- پژوهشگران علوم اجتماعی و رفتاری که به دنبال شناخت نظریات و رویکردهای مرتبط با آسیبهای اجتماعی هستند.
- سیاستگذاران و مدیران اجتماعی که در طراحی و اجرای برنامههای کاهش آسیبهای اجتماعی نقش دارند.
- فعالان و امدادگران فرهنگی و اجتماعی که در این حوزه فعالیت میکنند و به دنبال بهبود عملکرد خود هستند.
نتیجهگیری
کتاب «رویکردها، سیاستها و برنامههای کنشگران حوزهی آسیبهای اجتماعی» اثری ارزشمند و کاربردی است که با ترکیب تحلیلهای نظری و میدانی، به بررسی جامع مسئله آسیبهای اجتماعی و فعالیتهای کنشگران این حوزه میپردازد. این اثر، منبعی الهامبخش برای تمام کسانی است که به دنبال طراحی و اجرای برنامههای مؤثر در کاهش آسیبهای اجتماعی هستند و میتواند گامی مؤثر در جهت بهبود وضعیت اجتماعی کشور باشد.
نظر شما