موضوع : پژوهش | کتاب

چکیده کتاب: رویکردها، سیاست‌ها و برنامه‌های کنشگران حوزه‌ی آسیب‌های اجتماعی

نویسنده: مهدی مولایی‌آرانی

کتاب «رویکردها، سیاست‌ها و برنامه‌های کنشگران حوزه‌ی آسیب‌های اجتماعی» به بررسی جامع و تحلیلی مسئله آسیب‌های اجتماعی در ایران و فعالیت‌های کنشگران این حوزه می‌پردازد. این اثر تلاش می‌کند تا با ارائه چارچوب‌های نظری و بررسی میدانی، راهنمایی برای نهادها، سازمان‌ها و گروه‌های فعال در این عرصه باشد و آن‌ها را در طراحی و اجرای برنامه‌های مؤثر یاری دهد.

ضرورت و هدف پژوهش

در سال‌های اخیر، آسیب‌های اجتماعی به یکی از مسائل اصلی کشور تبدیل شده و توجه بسیاری از افراد، گروه‌ها و سازمان‌ها را به خود جلب کرده است. افزایش تعداد کنشگران این حوزه، با رویکردها و شیوه‌های متفاوت، باعث شده است که برخی از آن‌ها:

  • بدون توجه به توانایی‌ها و ظرفیت‌های واقعی خود، برنامه‌های خیالی و غیرعملیاتی تدوین کنند.
  • یا بدون در نظر گرفتن نیازها و اولویت‌های محیطی، تنها بر اساس توانایی‌های خود اقدام کنند.

این کتاب با هدف شناخت بهتر نظریات و فعالیت‌های کنشگران، به دنبال آن است که نهادها و سازمان‌ها پیش از ورود به این عرصه، دیدگاهی جامع‌تر و عمیق‌تر نسبت به مسئله آسیب‌های اجتماعی و راهکارهای مقابله با آن پیدا کنند.

ساختار و محتوای کتاب

کتاب در چهار فصل تنظیم شده است که به دو بخش اصلی نظری و میدانی تقسیم می‌شود:

1. بخش نظری (فصل دوم)

این بخش به بررسی رویکردهای نظری در شناخت آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد و مهم‌ترین نظریات این حوزه را در دو دسته کلی تحلیل می‌کند:

  • نظریات عینی‌گرا: این نظریات بر واقعیت‌های بیرونی و عینی آسیب‌های اجتماعی تأکید دارند.
  • نظریات ذهنی‌گرا: این نظریات به برداشت‌ها، ادراکات و تفاسیر ذهنی افراد از آسیب‌های اجتماعی توجه می‌کنند.

همچنین، در این فصل تعاریف و ملاحظات مرتبط با مسئله اجتماعی و چارچوب‌های نظری مرتبط با آن بررسی شده است.

2. بخش میدانی (فصل سوم و چهارم)

این بخش به تحلیل و بررسی فعالیت‌های عملی کنشگران در حوزه آسیب‌های اجتماعی می‌پردازد:

فصل سوم:
در این فصل، سازمان‌های عضو شورای اجتماعی کشور (به‌عنوان عالی‌ترین نهاد متولی آسیب‌های اجتماعی) از سه جنبه مورد بررسی قرار گرفته‌اند:

  1. اهداف سازمانی
  2. مخاطبان هدف
  3. سطح و قلمرو فعالیت‌ها

فصل چهارم:
این فصل به تجارب گروه‌های مردمی در کاهش آسیب‌های اجتماعی اختصاص دارد. نویسنده با 14 نفر از امدادگران فرهنگی مصاحبه کرده و این تجارب را با استفاده از روش تحلیل مضمون بررسی و تحلیل کرده است.

ویژگی‌های برجسته کتاب

  1. رویکرد میان‌رشته‌ای: کتاب با ترکیب بخش‌های نظری و میدانی، دیدگاهی جامع و کاربردی نسبت به مسئله آسیب‌های اجتماعی ارائه می‌دهد.
  2. تحلیل تجارب عملی: بررسی تجارب گروه‌های مردمی و امدادگران فرهنگی، ارزش عملیاتی این کتاب را افزایش داده و آن را به منبعی کاربردی برای فعالان این حوزه تبدیل کرده است.
  3. تمرکز بر نهادهای رسمی و مردمی: تحلیل فعالیت‌های سازمان‌های عضو شورای اجتماعی کشور در کنار تجارب گروه‌های مردمی، تصویری کامل از کنشگران این حوزه ارائه می‌دهد.
  4. نقد و تحلیل سیاست‌ها و رویکردها: نویسنده با نقد برنامه‌های خیالی و غیرعملیاتی برخی کنشگران، بر اهمیت طراحی برنامه‌های مبتنی بر ظرفیت‌ها و نیازهای واقعی تأکید می‌کند.

دستاوردها و نتیجه‌گیری

این کتاب با بررسی نظریات و تجارب عملی، به دنبال ارائه راهکاری برای طراحی و اجرای برنامه‌های مؤثر در حوزه آسیب‌های اجتماعی است. برخی از مهم‌ترین دستاوردهای آن عبارت‌اند از:

  • شناسایی و تحلیل رویکردهای نظری در شناخت آسیب‌های اجتماعی.
  • ارائه تحلیل میدانی از فعالیت‌های نهادهای رسمی و گروه‌های مردمی در کاهش آسیب‌های اجتماعی.
  • تأکید بر ضرورت هماهنگی میان ظرفیت‌ها و نیازها در طراحی برنامه‌های مقابله با آسیب‌های اجتماعی.
  • ارائه دیدگاهی جامع برای شناخت بهتر فعالیت‌های کنشگران و جلوگیری از موازی‌کاری‌ها و برنامه‌های غیرعملیاتی.

مخاطبان کتاب

این کتاب برای طیف گسترده‌ای از مخاطبان مفید است، از جمله:

  • پژوهشگران علوم اجتماعی و رفتاری که به دنبال شناخت نظریات و رویکردهای مرتبط با آسیب‌های اجتماعی هستند.
  • سیاست‌گذاران و مدیران اجتماعی که در طراحی و اجرای برنامه‌های کاهش آسیب‌های اجتماعی نقش دارند.
  • فعالان و امدادگران فرهنگی و اجتماعی که در این حوزه فعالیت می‌کنند و به دنبال بهبود عملکرد خود هستند.

نتیجه‌گیری

کتاب «رویکردها، سیاست‌ها و برنامه‌های کنشگران حوزه‌ی آسیب‌های اجتماعی» اثری ارزشمند و کاربردی است که با ترکیب تحلیل‌های نظری و میدانی، به بررسی جامع مسئله آسیب‌های اجتماعی و فعالیت‌های کنشگران این حوزه می‌پردازد. این اثر، منبعی الهام‌بخش برای تمام کسانی است که به دنبال طراحی و اجرای برنامه‌های مؤثر در کاهش آسیب‌های اجتماعی هستند و می‌تواند گامی مؤثر در جهت بهبود وضعیت اجتماعی کشور باشد.

نظر شما