از جمله اقدامات مهمی که از سوی علما بویژه علمای نجف در مقابله با اولتیماتوم روس و پیشروی نیرو های این کشور در داخل مرز های ایران در جریان مورگان شوسترصورت گرفت، انجام مبارزه منفی با تحریم کالا های اجنبی بود. ذیلا به تشریح این واقعه پرداخته می شود.
پس از اعلام اولتیماتوم دوم روس به ایران مبنی بر چهل وهشت سال مهلت برای اخراج مورگان شوستر، علمای استر آباد درباره مصارف کالا های خارجی بویژه روسیه استفتایی از علمای نجف به عمل آوردند که منجر به صدور فتوایی برای تحریم کالاهای اجنبی و اعلام جهاد اقتصادی علیه استعمار شد. توضیح اینکه آخوند خراسانی و آیت الله عبد الله مازندرانی از علمای برجسته نجف، در پاسخ استفتاء علمای استر آباد نوشتند: ‏" ... عموم غیر تمندان اسلامی و پیروان حضرت خاتم النبیین (ص) ... البته این معنی را تابه حال فهمیدند و به رای العین می بینند که استعمار امتعه خارجی در بلاد اسلامیه تا به حال به چه درجه موجب ذهاب ثروت مملکت و نسخ منابع داخله و فقر و فلاکت ملت و تسلط کفار شده ... بقا سالدات روس به بهانه حفظ تجارت روسیه در ایران تدریجا به کنیسه شدن مساجد و تبدیل اذان به ناقوس و پامال شدن روضه منوره حضرت ثامن الائمه ... خدای نخواسته مؤدی خواهد بود. ... عموم آقایان علما و امرا و تجار محترم و طبقات غیرتمندان اسلامی تمام این مفاسد را نصب العین خود فرموده، به همان فطرت پاک ایمانی و به شرافت طبع اسلام پرستی از این امتعه خبیثه و فصول عیش که موجب ذهاب دین مبین و استیلای کفر بر ممالک اسلامیه است با عزمی راسخ و جزمی ثابت به کلی اغماض در فوز، به فیض این جهاد اقتصادی که به منزله جهاد و شهادت در رکاب امام زمان ارواحنا فداه است. مسارعت بر همدیگر و مسابقت خواهند فرمود. ..."
به دنبال فتوای علمای نجف، علمای ساکن ایران از جمله علمای اصفهان، شیراز و تبریز فتوا به تحریم کالاهای روس و انگلیس دادند. علمای فارس در پاسخ به تجاوزات سربازان هندی به مناطق جنوب و به موازات تجاوز روس ها به شمال، فتوا به تحریم کالا های انگلیس و روس را صادر نمودند.
عالم بزرگ خطه جنوب، ابراهیم الشریف محلاتی، پا را فراتر نهاد و طی اعلامیه ای ضمن تحریم کالا های اجنبی، برای مرتکبین تعزیر شرعی نیز اعلام نمود. وی در فتوای خود اعلام کرد: "... خرید از تجارتخانه های این دو دولت چه در داخل ایران و چه در خارجه اگر چه سفارشی شده باشد و حمل نمودن آنچه خریده شدن از خارجه به داخله ایران و حمل نمودن اجناس موجوده در بنادر ایران به ممالک ایران، آنچه متعلق به خارجه است ... بعد از بیست و پنج روز از تاریخ این تحریر، اعظم محرمات شریعه و به باد دادن اسلام و خیانت بزرگ به صاحب شریعت مقدسه ... و اعانت به کفر و مخاصمه با امام زمان عجل الله می باشد و کسی که مخالفت با این احکام یا تقلبی در آنها نماید از تاجر و دلال و مکاری باشد و اشنع و انحای تعزیر شرعی خواهد شد."
بدین ترتیب در این شرایط حساس بار دیگر شور و احساس ملی با حمیت و غیرت دینی آمیخته شد و در حالی که کشور فاقد قدرت مادی و نظامی بود با این حضور گسترده مردم در صحنه سیاست و دفاع و صیانت از کیان ملیت و اسلامیت، علما و رجال سیاسی و نمایندگان مجلس شورای ملی را در یک صف واحده به مبارزه سرنوشت ساز علیه استیلای خارجی و تحقیر هویت ملی قرار داد.‏

منبع:  روزنامه رسالت ۱۳۹۰/۹/۱۲
نویسنده : علی محققی