مجله  پیام زن  مهر 1375، شماره 55 

نویسنده : System.Collections.Generic.List`1[System.String]
24
«بخش اول»
گفتگویی با خواهران:مژگان احمدی، فرانک رجائیـان و فاطمه امیرماهانی
«معدن» در ذهن هر کسی تداعی کننده «سنگ و خاک»، «بیل و کلنگ» و «اعماق زمین» است. یعنی جایی و کاری که هیچ سنخیتی با زن نمی تواند داشته باشد. اما وقتی دقیق تر بنگریم متوجه می شویم آنچه که در زیر خاک و با مشقت تمام در درون تونلهای تنگ و تاریک می گذرد تنها گوشه ای از کار عظیم معدن به حساب می آید و حجم عمده ای از کار نیز، روی زمین و در مقابل دستگاههای مهندسی و با محاسبات دقیق و کارشناسانه و با پشتوانه ای از علم و تخصص صورت می گیرد و باز که دقیق تر می شویم در اینکه کار در زیر زمین را پرمشقت تر و فعالیت روی زمین را سهل تر بدانیم دچار تردید می شویم و به هر تقدیر حضور زن در معدن را باور نداریم. اما آنچه در معدن سنگ آهن گل گهر در جریان است این باور را آسان کرده است؛ حضور زنان متعهد و متخصص در سمتهای کارشناسی و مدیریتی معدن گل گهر.

باید یادآوری کنیم انعکاس این گفتگو از نقطه نظر ما به معنای نادیده گرفتن نقش منحصر به فردی که بانوان در رشد تربیتی و فرهنگ جامعه و شکل گیری شخصیت انسانی آحاد جامعه دارند و مسؤولیت مهم و بی بدیلی که در خانه دارند نیست و خوشحالیم که زنان متخصص و شاغل در گل گهر و سایر مراکز صنعتی و تولیدی عنایت لازم به این مسؤولیت خویش را دارند. چنان که انعکاس چنین گزارشهایی لزوما به معنای ارائه الگوهای شغلی برای بانوان گرامی نیست، هر چند این پیام را می تواند داشته باشد که زنان نیز در زمینه های مختلف همانند مردان می توانند موفقیتهای چشمگیری داشته باشند و آگاهی از این واقعیت برای جامعه ای که قرنها آیه ناامیدی در باره کارآیی زنان را شنیده است امری لازم و راهگشاست و صد البته ارائه الگوی اشتغال زنان نیازی مبرم است که باید به آن توجه بیشتری شود. به هر حال ضمن تشکر از خواهرانی که در این گفتگو شرکت جستند شما را به آگاهی از نقطه نظرات و شرح فعالیت این خواهران در گل گهر دعوت می کنیم با این یادآوری که به خاطر طولانی شدن گفتگو آن را دو بخش تقدیم می کنیم.

«پیام زن»
مهندس مژگان احمدی
خانم احمدی 31 ساله، فارغ التحصیل رشته مهندسی شیمی از دانشگاه امیرکبیر که از سال 1368 در گل گهر شاغل می باشد، مدیریت امور مهندسی این شرکت را به عهده دارد. او در رابطه با تاریخچه و تعداد پرسنل شاغل در گل گهر می گوید:

ـ اولین کارهای اکتشافی در منطقه گل گهر از سال 1348 توسط شرکت ایران باریت آغاز شد و در سال 1353 ادامه عملیات اکتشافی به شرکت ملی فولاد ایران واگذار گردید. از سال 1363 کارهای اولیه ساختمانی همراه با عقد قراردادهای لازم آغاز شد. از سال 1367 طرح گل گهر جزو طرحهای مهم کشور قرار گرفت و در برنامه پنج ساله اول، مراحل خرید ماشین آلات آغاز شد. کلیه عملیات اجرائی بتنی، فلزی و نصب تجهیزات از سال 1369 به طور جدی شروع شد و در دی ماه سال 1372 با پایان یافتن عملیات اجرائی، اولین محموله سنگ آهن تغلیظ شده تولیدی به مجتمع فولاد مبارکه حمل گردید.

در زمان اجرای عملیات ساخت و نصب، هزار و پانصد نفر در استخدام گل گهر بودند که همراه پیمانکاران و کارشناسان ایرانی و خارجی، فروشندگان تجهیزات و مشاوران به فعالیت اشتغال داشتند که پس از بهره برداری از طرح گل گهر، در راستای اجرای طرح خصوصی سازی، حدود هزار نفر از پرسنل به شرکتهای بهره بردار بخشهای مختلف گل گهر انتقال یافتند. در حال حاضر افرادی که در استخدام گل گهر می باشند حدود پانصد و پنجاه نفر می باشند.

نوع فعالیت گل گهر، استخراج سنگ آهن و تغلیظ آن در راستای تولید کنسانتره سنگ آهن با عیار 68% به ظرفیت اسمی 75/2 میلیون تن کنسانتره در سال می باشد که جهت تولید این میزان کنسانتره لازم است 5 میلیون تن سنگ آهن استخراج شود.

با اجرای طرح توسعه مورد تصویب از سوی شورای عالی اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه تولید کنسانتره سنگ آهن به 5 میلیون تن در سال خواهد رسید.

ـ چه تعداد خانم در شرکت معدنی و
صنعتی گل گهر مشغول به کار می باشند؟

ـ هم اکنون 54 نفر خانم در سطوح مختلف نمودار سازمانی گل گهر مشغول به کار می باشند که از 16 مدیریت و واحدی که زیر نظر مدیرعامل شرکت به عنوان مدیر یا سرپرست کار می کنند، چهار نفر خانم می باشند.

ـ خانم مهندس احمدی! آیا از ابتدا که وارد
معدن شدید در همین سمت بودید؟

ـ از ابتدای استخدام به ترتیب، سرپرست واحد مرکز اسناد فنی، واحد کنترل پروژه و واحد قراردادهای مدیریت امور مهندسی بودم. سپس در اواسط سال 1373 مدیریت امور مهندسی را برعهده گرفتم و در طول مدیریت به عضویت کمیسیون معاملات،کمیته بهره وری و کمیته برپایی نظام استاندارد Iso 9002 و اخذ گواهینامه آن برای شرکت، منصوب شدم.

ـ وظایف هر یک از کمیسیون و کمیته ها چه
می باشد؟

ـ هدف کمیسیون معاملات، اجرای معاملات شرکت بر اساس ضوابط مندرج در آیین نامه معاملات و قوانین و مقررات با رعایت صرفه و صلاح شرکت می باشد که اینجانب حدود 15 ماه عضویت کمیسیون مزبور را عهده دار بودم.

هدف کمیته بهره وری، برقراری تماس و ارتباط با کمیته بهره وری وزارت معادن و فلزات و تدوین روشهای بهبود کیفی و کمی فعالیتهای جاری و آتی شرکت می باشد.

و در کمیته Iso 9002هدف، نظارت دقیق و جامع بر عملکرد شرکت مشاور و حضور در جلسات هماهنگی اعضاء و مدیران، مبادله پیامها و اطلاعات بین مجریان و مدیران و همکاری در تدوین آیین نامه داخلی کمیته اجرائی می باشد.

ـ لطفا در باره چگونگی فعالیت مدیریت
امور مهندسی گل گهر بگویید:

ـ سه واحد قراردادها، مرکز اسناد فنی و کنترل پروژه زیر نظر مدیریت امور مهندسی می باشد.

ـ آیا برای شما که مجرد می باشید کار در
محیط شرکت معدنی سخت نبود؟

تا کنون با توجه به سیاستگزاری مدیر عامل شرکت زمینه برای حضور و فعالیت خانمها فراهم بوده و خوشبختانه کلیه خانمهای شاغل در سمتهای مختلف، کارآئی خود را نشان داده اند و این خود عاملی مهم در راستای تحقق حضور خانمها در فعالیتهای اجتماعی بوده است.

همه مسایل در محیط شرکت جا افتاده است. در اینجا خانمها برابر کار می کنند و برابر حقوق می گیرند و برابر مورد احترام هستند.

البته ناگفته نماند که جامعه ما نمی خواهد به زن یا مرد صدمه شخصیتی بزند. به همین خاطر زنان را مستقیم و غیر مستقیم مجبور نمی کند که به خاطر نشان دادن برتری یا هم طرازی بین زن و مرد، کار بیشتری بکنند.

خانمها هم در صدد نیستند بگویند ماهیتا از نظر جسمانی همردیف مردان هستند. گسترش فکر و اندیشه، تعالی روح و صلاحیت و خلاقیت در کار هم که حدود مرز زن و مرد را نمی پذیرد و بروز این رفتار و حالات و روحیات بستگی به وجود انسان و همت او در زندگی و کارکرد بیرون آنان دارد. در اینجا هم، هر کسی کارآیی بالا داشته باشد نتیجتا از او بهره می جوید. مهم توسعه گل گهر است که امیدوارم زن و مرد این شرکت بتوانند طرح توسعه را سریعتر به ثمر برسانند. من توصیه می کنم که خانمها و آقایان هر کس بضاعتی دارد که می تواند به نوعی صنعت جامعه را توسعه دهد و کمکی برای وارستگی و استقلال جامعه داشته باشد، آستین همت بالا بزند و سعی کند خود را آلوده شهرهای بزرگ نکند و برای سازندگی این جامعه و افتخار خودشان تلاش کند. مطمئن هستم گل گهر و سایر شرکتهای طرح و توسعه در کشورمان از ورود اندیشه ها و فکرهای نو و خلاق استقبال می کنند.

مهندس فرانک رجائیان
خانم رجائیان، کارشناس زمین شناسی از دانشگاه تربیت معلم تهران، شش سال است که همراه همسرش دور از شهر خود در معدن گل گهر مشغول کار است. او یک فرزند چهار ساله دارد. مهندس رجائیان از ابتدای فعالیت شغلی خود در وزارت معادن و فلزات تا کار در معدن گل گهر می گوید:

ـ بعد از اتمام تحصیل در پروژه طرح پی جویی سرب و روی وزارت معادن و فلزات تهران مشغول به کار شدم. کارم در رابطه با رشته تحصیلی ام بود. در واقع این واحد تازه تأسیس قرار بود که درباره معادن سرب و روی کل سطح ایران مطالعه و کار کند و همه اطلاعات را در یک مجموعه قرار بدهد، تا زمینه ای برای شروع کار اکتشاف مقدماتی یا نیمه تفصیلی معادن سرب و روی فراهم گردد.

بنابراین شروع کار در آن زمان بیشتر مطالعاتی و دفتری بود. به همین خاطر، من بیشتر به بررسی اوراق و نوشته ها و گزارشهای زمین شناسی و معدنی و موقعیت معادن کشور می پرداختم تا حضور در معادن.

برای پیدا کردن معادن هرگونه اطلاعات، گزارش، نوشته، کتاب، نقشه های مربوط به زمین شناسی و موقعیت معادن کشورمان را از نظر گذراندم. با بررسی و مطالعه اطلاعات و گزارشهای بدست آمده، برای هر معدن یک شناسنامه معدنی تهیه می کردم و در اختیار مشاوران قرار می دادم تا آنان با دسترسی به نتایج مطالعات اولیه بتوانند از نزدیک وضعیت زمین شناسی و اکتشاف معادن را بررسی کنند. در نهایت می توانم بگویم که بیش از 90 درصد معادن و پتانسیلهای سرب و روی را مدون کرده و برای آنان شناسنامه معدنی تهیه کردم.

ـ چرا خودتان همراه گروه به محل معادن
نمی رفتید؟

ـ ضرورت کار من بیشتر مطالعه جدی پیرامون موقعیت معادن کشور بود تا حضور در سرزمین. در واقع کارهای اجرایی بر اساس شناسنامه های معدنی تهیه شده برنامه ریزی می شد. البته یکی دیگر از دلایلی که مانع حضور فیزیکی من در معادن بود، شاید به خاطر نگرش فرهنگی و حرفه ای جامعه ما بود که حضور یک دختر جوان و مجرد را در معادن نمی پذیرفت.

ـ چطور شد که به گل گهر آمدید و در اینجا
ماندگار شدید؟

ـ همسرم فوق لیسانس همین رشته است. زمانی که او با سمت سرپرستی واحد زمین شناسی مشغول به کار شد من هم همزمان با او مشغول به کار شدم. ماندن من در گل گهر به این خاطر است که در رشته تخصصی و تحصیلی خودم کار می کنم و از این نظر خوشحالم. من از بدو ورودم به گل گهر به عنوان کارشناس زمین شناسی و کانی شناسی (میزالوگرافی) مشغول کار شدم. از سال 1372 با شروع خصوصی سازی معدن، بخش استخراج معدن به پیمانکار واگذار گردید و با انتقال همسرم به شرکت پیمانکاری، مسؤولیت کارهای زمین شناسی گل گهر به من واگذار شد. تقریبا همزمان با شروع استخراج معدن شماره یک توسط سیستم جدید پیمانکاری، پروژه اکتشاف معدن شماره 3 آغاز شد. حدود سه سال است که کل کارهای زمین شناسی معدن شماره 3 به عهده من است. این پروژه اکتشافی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در راستای اهداف طرح توسعه گل گهر می باشد. روند کارهایی که انجام می دهم به این صورت است که ابتدا از نمونه های حاصل از حفاری اکتشافی هر چاه، گزارش سنگ شناسی و ژئوتکنیک تهیه می شود. سپس بر اساس گزارشهای تهیه شده و نتایج آنالیز کانی آرایی و شیمیایی نمونه های سنگ آهن که از آزمایشگاه مرکزی ارسال می گردد، نقشه های عمودی زمین شناسی در امتدادهای عرضی و طولی معدن تهیه می شود. با تهیه نقشه های زمین شناسی، مدل زمین شناسی کاملتر شده و می توان نتیجه گرفت که در چه مناطقی نیاز به حفاری بیشتر است و در چه مناطقی حفاری باید متوقف شود. در نهایت محاسبه ذخیره انجام می شود. این روند کاری با حفر هر چاه اکتشافی تکرار می شود. در تمام مراحل ذکر شده جهت دقت و سرعت کار از نرم افزارهای کامپیوتری ویژه کارهای معدنی استفاده می شود.

در حین تهیه مدل زمین شناسی و حفاری چاهها گاهی به مشکلاتی برخورد می شود که ناچارم از منطقه در حال حفاری بازدید به عمل آورم.

ـ چطور متوجه می شوید که به لایه های
آهن نزدیک یا دور شده اید؟

ـ با بررسی گزارشهای ژئوفیزیکی (مغناطیس سنجی و ثقل سنجی) و نتایج حاصل از حفاریهای اکتشافی و نقشه های عمودی زمین شناسی که تا به حال تهیه شده عمق حدودی پوشش خاک و سنگ باطله و سنگ آهن را در هر منطقه تخمین می زنم. در این رابطه است که اگر فرد کم تجربه باشدممکن است محاسباتش به واقعیت نزدیک نباشد و با حفر چاههای متعدد در مناطق نامناسب، صرف هزینه و اتلاف وقت، نتیجه مطلوب حاصل نشود.

ـ آیا تمام مراحلی که به آن اشاره کردید
توسط خودتان انجام می شود؟

ـ همه مراحلی که اشاره کردم، از تهیه گزارش سنگ شناسی، تهیه نقشه های زمین شناسی، تخمین ذخیره، بازدید از چاههای در حال حفاری در منطقه، کامپیوتری کردن اطلاعات و نقشه ها، مطالعه مقاطع میکروسکوپی و تنظیم محاسبات متن قرارداده ای حفاری اکتشافی معدن شماره 3، بر عهده من است که تأیید نهایی هر یک از مراحل اشاره شده بر عهده مشاور مدیرعامل در امور معدن می باشد.

ـ چرا محاسبات متن قراردادهای حفاری
اکتشافی معدن شماره 3 را خودتان تنظیم می کنید؟

ـ چون حفاری در هر متر خاک و سنگ هزینه متفاوت دارد، به همین دلیل در هر قرارداد باید مشخص شود که چند متر حفاری در خاک و سنگ مورد نیاز است که این محاسبات با توجه به پیش بینی که بر اساس نتایج حاصله از حفاریهای قبلی تهیه می شود، امکان پذیر است. با توجه به اینکه تهیه این اطلاعات در چارچوب وظایف من است، به صلاحدید مدیریت، انجام این محاسبات به من محول شده است.

ـ در آزمایشگاه کانی شناسی روی چه
مواردی کار می کنید؟

ـ در حین تهیه گزارشهای زمین شناسی

گاهی به نمونه هایی برخورد می شود که با بررسی ظاهری سنگ نمی توان به جنس آن پی برد. در نتیجه از تعدادی از آنها نمونه گیری کرده، توسط کارگاه تهیه نمونه های میکروسکوپی، مقاطع میکروسکوپی تهیه شده که توسط میکروسکوپ مطالعه و شناسایی می کنم.

ـ چند سال است که این مسؤولیت به شما
سپرده شده است؟

ـ حدود سه سال و نیم، تقریبا بعد از رفتن همسرم به بخش خصوصی.

ـ با وجود حجم کار زیاد آیا خودِ کار، محیط
و دریافتی آن شما را راضی می کند؟

ـ البته در حال حاضر افرادی که در بخشهای خصوصی معدن گل گهر مشغول کار هستند حقوق خیلی بالاتری نسبت به کارمندان مجتمع گل گهر از جمله من، دارند. ولی مطمئن هستم که ارزش کارم را می دانند و همین مایه دلگرمی من است.

ـ فکر نمی کنید یک آقا در موقعیت شما
بیشتر می توانست کاربرد داشته باشد؟ آیا حجم این کار با توجه به مسؤولیتهای خانه برای یک خانم زیاد نیست؟

ـ بحث کارآیی جدای از جنسیت افراد است. من اعتقاد دارم که زن و مرد اگر توانا باشند کارآیی آنان فرقی نمی کند. باور ندارم که جنسیت در کارآیی و یا بازدهی کار نقشی داشته باشد مگر در کارهایی که احتیاج به قدرت بدنی زیاد دارند. محیطی که در حال حاضر در آن مشغولم شاید به تعبیر خیلیها، یک محیط خشن، سخت و مردانه باشد و حتی همه همکارانم مرد هستند ولی هیچ مشکلی تا کنون از این بابت نداشته ام. کار زمین شناسی فقط دنبال کردن تئوریها نیست، بلکه در مرحله عمل و تجربه، مسائل، خیلی با هم فرق می کنند، بنابراین تواناییهای ذهنی و خلاقیت کاری فرد مهم است، نه جنسیت.

ـ فکر می کنید علاوه بر نقش فرهنگی،
زنان چقدر نقش تعیین کننده در توسعه، صنعت و سازندگی دارند؟

ـ نیمی از جمعیت فعال جامعه را زنان تشکیل می دهند. جامعه هم نمی تواند نیمه تنه فکری و بازوی کار خود را نادیده بگیرد. نادیده گرفتن نیروی این بخش فکری عظیم، اولین ضررش همان لنگان لنگان پیش رفتن است و من فکر نمی کنم سیاستگزاران بخواهند جامعه لنگ بماند.

ـ همسرتان قبل از پیوستن به بخش
خصوصی در همین قسمت سرپرست بود. آیا در زمینه کارتان با هم همفکری و تبادل نظر می کنید؟

ـ کلاً وجود همسرم همه دلگرمی من بوده است. تخصص و تجربه اش از من بیشتر است و همیشه با من همکاری دارد. حتی زمانی که باردار بودم در تمام موارد به خصوص کارهای منزل کمکم می کرد. براستی اگر موفقیتی دارم به خاطر توجه و محبتهای او است که همواره، در همه حال مشوق و همکار و دوستم بوده است. او مانند مربی دلسوز همه تجربه اش را به من منتقل کرد. با توجه به اینکه نسبت به من تخصص و تجربه ای بالاتر داشت طوری برخورد می کرد که به من اعتماد به نفس می داد. به نظر من حمایت زوجین از یکدیگر بهترین کمک و تشویق برای کسب موفقیت در همه زمینه هاست.

خانم امیرماهانی
فاطمه امیرماهانی، سرپرست سفارشها و انبارهای شرکت معدنی و صنعتی گل گهر، فارغ التحصیل رشته حسابداری، گرایش مدیریت بازرگانی، از دانشگاه شهید بهشتی تهران است.

ـ آیا آقایان در کار معدن می توانند نقش
مؤثری نسبت به خانم ها داشته باشند؟ خانم امیرماهانی می گوید:

ـ در بعضی موارد توان جسمی خانمها و آقایان برابری نمی کند و اما در دوره کنونی، مسأله فقط توانایی جسمی نیست، بلکه تفکر و اندیشه انسان نقش مؤثر و مهمی در بهره وری و کاربرد امور دارد. توانایی اندیشه بر توانایی جسم سر بر می دارد. سازمانی که در انتخاب کار، پذیرش و واگذاری مسؤولیت، «تفاوت جنسیت» را ملاک قرار ندهد، بلکه دانش، کارآئی و توانمندی اندیشه و فکر را ملاک انتخاب قرار دهد، موفق تر است.

ـ آیا محیط می توانست مدیریت شما را
که یک زن بودید، به راحتی بپذیرد؟

ـ همکاران من در واحد خانمها و آقایان در سنین مختلف و رده های تحصیلی متفاوتی هستند. اما خوشبختانه تا کنون مشکل نداشته ام و در یک مجموعه کاری که تفویض اختیار و مسؤولیت به خوبی انجام پذیرد و روابط دوستانه و احترام متقابل وجود داشته باشد، بازدهی بیشتر و مشکلات کمتری وجود دارد. به لطف خداوند محیط کاری خودم را این گونه می بینم.

از طرفی تفکر مدیریت حاکم بر گل گهر زمینه فعالیت خانمها را به سادگی محقق کرده است که همین تفکر و حمایت زمینه فعالیت را برای خانمها آسان می کند. از همه مهمتر این که محیط هیچ تفاوتی در کار خانمها و آقایان نمی گذارد.

ـ گفتید که هیچ تفاوتی در جنسیت افراد در
مقاطع مختلف کار درشرکت گل گهرنیست.اما به نظرمی رسد که وقتی مأموریتهای خارج از کشور مطرح می شود، خانمها سهمی در آن ندارند؟

ـ ریشه این مسأله مربوط به شرکت گل گهر و بی توجهی و تبعیض مسؤولان آن نیست، بلکه این تفکر حاکم بر جامعه است ، چرا خانمها و آقایانی با تحصیلات و رده شغلی مشابه نباید از امکانات برابر استفاده نمایند؟

ـ آیا هیچ گاه علت این تبعیض را از مدیر
خود پرسیده اید؟

ـ خیر و معتقدم که طراحان و برنامه ریزان و تدوین کنندگان قانون باید با بینش و نگرش تازه ای به این مسأله بنگرند و اطمینان دارم که در صورتی که محدودیت خاصی وجود نداشته باشد، مدیریت حاکم بر شرکت گل گهر همان گونه که در واگذاری مسؤولیتها تبعیض قائل نشده اند در استفاده از امکانات آموزشی و ... تبعیض قائل نخواهند شد.

ـ شما با وجود کودکان مدرسه ای و حضور
روزانه در شرکت گل گهر با مشکلی روبه رو نشده اید؟

ـ خانمها وقتی مسؤولیتی را می پذیرند باید هماهنگی بین کارهای داخل و خارج از خانه را ایجاد کنند و فکر می کنم که مشکلات من نسبت به همکارانی که کودک شیرخواره دارند به مراتب کمتر است و استفاده از اندیشه منظم و سرعت در کارهای اجتماعی و امور خانوادگی موجب افزایش بازدهی می شود.