مجله  پیام زن  آبان 1375، شماره 56 

نویسنده : گزارش: ماریا طهوری ـ عکس: زهرا امرایی
70
این شماره، گفتگویی با خواهران: ستوده، شفاهی و میررحیمی
اشاره:
در شماره گذشته با گوشه ای از فعالیتهای فنی مهندسی معدن گل گهر که توسط زنان متخصص این معدن انجام می شود آشنا شدیم و پای صحبت سه تن از متخصصین نشستیم. ادامه این گفتگو را که به دلیل تراکم مطالب به این شماره موکول شد با توضیحات سه تن دیگر از زنان متخصص این شرکت پی می گیریم.

«پیام زن»
خانم مهندس ستوده
خانم ستوده 28 ساله و مجرد است. او که فارغ التحصیل دانشگاه صنعتی شریف است، 5 سال است که سرپرستی قسمت اسناد فنی معدن «گل گهر» در سیرجان را به عهده دارد. چرا اسناد فنی به نوعی قلب معدن محسوب می شود و چرا این قسمت از اهمیت بالایی برخوردار است؟ خانم ستوده سرپرست این واحد می گوید:

ـ اسناد فنی، خزانه اطلاعاتی تجهیزات و دستگاهها است. به طور کلی همه اطلاعات فنی و عمومی مربوط به معدن، جهت ارائه خدمات به همه واحدها در این مخزن نگهداری می شود. کار این بخش بسیار حساس است و باید به دور از هر اشتباهی باشد. بنابراین در خصوص جمع آوری، حفظ و نگهداری و ارائه اطلاعات، باید کاملاً دقیق و صحیح عمل کند. هر لغزش، سهل انگاری و اشتباهی در اسناد فنی منجر به خرابی دستگاه و تأسیسات فنی و ... می شود.

ـ با توجه به این که یک همکار با سابقه
مرد قبل از شما در این محیط بود چرا مسؤولیت این قسمت را به یک خانم واگذار کرده اند؟

ـ مسأله مرد یا زن بودن برای پذیرش مسؤولیت مطرح نیست، بلکه دید فنی به کار داشتن، خیلی در این زمینه مهم است و من وقتی مسؤول این قسمت شدم، به جای اینکه بلافاصله کار را شروع کنم، حدود یک ماه فقط مطالعه کردم. پس از بررسی همه جوانب کار، شروع به طبقه بندی اطلاعات و چگونگی نحوه برداشت درست از کار و غنی تر کردن خزانه اطلاعاتی، کردم. در حال حاضر مرکز اسناد فنی با داشتن سیستم کامیپوتری مجهز و ارائه اطلاعات مربوط به کلیه بخشها بسیار فعال است. در نتیجه، پس از ساعتها مطالعه الحمد اللّه کار کاملاً اصولی پیش می رود و تا کنون با هیچ مشکل جدی برخورد نکردیم.

ـ اسناد فنی با تخصص و رشته تحصیلی
شما نمی خواند، چطور شد که این قدر با علاقه این کار را دنبال کردید؟

ـ این کار بسیار شیرین است. برایم بسیار مهم بود که مثلاً بدانم اسناد مربوط به جرثقیل شامل چه اطلاعاتی است و سیستمهای خانم ستوده: من احساس می کردم نظم دادن به این کار باعث می شود که نبض معدن درست بزند!

مختلف آن چگونه کار می کنند و این اسناد باید در چه محلی باشد. با دید فنی مهندسی و مطالعه عمیق که روی کار داشتم، ابتدا کلیه اطلاعات را جمع آوری، دسته بندی و تفکیک کردم و پس از نوشتن برنامه کامپیوتری کلیه اطلاعات وارد کامپیوتر شد. من احساس می کردم نظم دادن به این کار باعث می شود که نبض معدن درست بزند!

ـ هیچ به این فکر افتاده اید که به طرف
تخصص خودتان برگردید و در آنجا فعال باشید؟

ـ بعضی، وقتها شرایط، برخواسته انسان غالب می شود؛ مثلاً وقتی گل گهر جذب نیرو می کرد، بیشترین تلاشش پشتکار، دقت و جدیت نیروها بود تا تخصص آنان. به خاطر همین، بسیاری افراد که حتی در مسؤولیتهای رده بالای معدن مشغول هستند در زمینه تخصص خود کار نمی کنند. البته در حین کار افراد به نوعی در زمینه ای که اشغال کردند متخصص شدند. این طور نیست که افراد نسبت به کاری که می کنند هیچ بینش و تخصصی ندارند. شاید بتوان گفت که دو یا چند تخصصی شدند. از خانمهای مدیری که در گل گهر دقیقا در زمینه تخصص خود کار می کنند فقط یک نفر است که در رشته

تحصیلی خود در معدن کار می کند. او ناظر بر کلیه کارهای تأسیساتی و ساختمانی گل گهر است، اما کارهایی که در زمینه تخصص من و سایر مسؤولان خانم بود بیشتر به دست بخشهای خصوصی سپرده شده است و با وجود دعوتهای متعددی که از ما شد، اما خودمان تمایل چندانی برای کار در بخش خصوصی نداشتیم.

ـ آیا محیط معدن، وجود همکاران خانم در
سطح مدیریتی و... را به راحتی پذیرا بوده است؟

ـ قبل از اینکه فضای همکاری در معدن را مطرح کنم باید بگویم که بافت «سیرجان» حضور اجتماعی زن را به راحتی می پذیرد و باور دارد که زنها هم می توانند در صحنه های مختلف اجتماعی حضور داشته باشند. پس ورود به معدن و کار در آنجا خیلی از باور عمومی به دور نبود. خوشبختانه معدن هم از محیط و فضای کاری سالمی برخوردار است. جو کاری خیلی خوب و مناسب فعالیت و کار است. برخورد با خانمها و متقابلاً آقایان احترام آمیز است. ارزش خانمها را حفظ می کنند و در هیچ حالتی اهانتی یا رفتار نابهنجاری مشاهده نشده است.

بنابراین وقتی فضا سالم باشد و هر کس

حدود جایگاه خود را بشناسد و رفتارها احترام آمیز باشد، کار در آن محیط آسانتر انجام می شود و بازدهی نیز قطعا بیشتر است. وجود چنین جو سالمی به خاطر نگرش و اعتمادی است که از سوی مدیریت بالا در سطح همه بخشهای معدن است.

خانم مهندس اعظم شفاهی
خانم شفاهی، مهندس متالوژی، شکل دادن فلزات، از دانشگاه صنعتی شریف است. او 28 ساله، اهل کرمان و متأهل است. پنج سال است که در معدن گل گهر مشغول به کار است. از نحوه ورود خود به معدن می گوید:

ـ اواخر سال 1370 بود که در شرکت معدنی و صنعتی گل گهر مشغول به کار شدم. ابتدا حدود دو سال کارشناس واحد قراردادها بودم و بعد به عنوان سرپرست این واحد در قسمت امور مهندسی، کارم را ادامه دادم. در امور مهندسی، کار به دو قسمت مرکز اسناد فنی و امور قراردادها تقسیم شده است. برای انعقاد قرارداد ابتدا آنالیز کار توسط مدیریت متقاضی برآورد می شود و سپس جهت تنظیم اسناد استعلام یا مناقصه بر اساس قوانین شرکت و سازمان برنامه و بودجه و بخش نامه های آن به این واحد ارسال می گردد که پس از انتخاب پیمانکار کلیه مراحل انعقاد و توزیع آن توسط این واحد انجام می گیرد.

ـ گفتید که رشته تحصیلی شما متالوژی
است، چرا در زمینه تخصص خود فعالیت نمی کنید؟

ـ یک بدشانسی بود! من خیلی تمایل داشتم حالا که وارد معدن شدم در زمینه تخصصی خودم کار کنم، ولی نتوانستم در رشته خودم کار کنم. نمی توانم بگویم که محیط یا جو، پذیرش یک زن را در کار فنی نداشت، بلکه براستی شرایط فراهم نشد. وقتی به معدن آمدم دقیقا بر حسب نیازهای قسمتهای آن نیرو جذب می شد. طبیعی بود که به همان دلیل من در واحد مهندسی می بایست مشغول می شدم، البته با این قول جذب کار شدم که بعد از یک سال به تخصص خودم برگردم.

ـ چطور شد که تغییر حرفه ندادید؟
ـ در وضع موجود رضایت مندی از کارم کاملاً وجود دارد، چون بسیار دقیق کار می کنم، اما احساس فرسوده شدن می کنم. به نظر می آید که گویا در حال تبدیل شدن به سنگواره هستم و همه آنچه که سالها برایش زحمت کشیدم و با سختی وغربت در تهران ساختم و تحصیلاتم را به پایان رساندم بیهوده بوده و هیچ گونه ارتباطی به کار من ندارد و هنوز قلبا منتظرم که در حیطه تخصصم فعال باشم. امّا تا کنون چنین فرصتی برایم پیش نیامده است.

ـ هنوز هم فکر تغییر حرفه را در سر
دارید؟

ـ شرایط تغییر کرده است و من کمتر چنین فرصتی را برای خودم محقق می بینم. چون در حال حاضر همه بخشهایی که امکان داشت من در آن فعال بشوم، به بخشهای خصوصی واگذار شده است. در آن بخشهای خصوصی هم محیط کاملاً در دست آقایان است و کار به صورت چهار شیفت است. بنابراین حضور یک زن شاید خیلی خوشایندنباشد. همین موضوع کمی مرا دچار تردید کرده است، ولی در احساس خودم هیچ تغییری نمی بینم.

ـ به نظر شما، خانمها می توانند بازدهی
خوبی در مرکزی مثل گل گهر داشته باشند؟

ـ ابتدا بگوییم که در منطقه سیرجان جو طوری است که پذیرش حضور زن در فعالیتهای اجتماعی یک امر عادی است. زن سالاری و مردسالاری نیست. زن و مرد در کنار هم کار و رشد می کنند. زنها از بابت حضور اجتماعی خود هیچ مشکلی ندارند. اصولاً خانمهای سیرجانی و کرمانی همپای آقایان در زمینه اقتصادی و سرمایه گذاری تلاش می کنند. آنان علاوه بر حضور اجتماعی خود،

فکر اقتصادی دارند. پس حضور زن به لحاظ اجتماعی و از نظر داشتن استقلال مالی یک مسأله از پیش حل شده است و نیازی به ایجاد زمینه مشترک فرهنگی در این رابطه ندارد. خانمهای بسیاری در سیرجان در جایگاهها و تخصصهای مختلف و رده بالا فعال هستند. در معدن گل گهر هم تعداد قابل توجهی از خانمها در سمتهای بالای خود در پایگاهی که اشغال کرده اند، از حمایت ویژه ای هم برخوردارند. این حمایت همان سپردن مسؤولیت و اجازه رشد و ترقی و برابری با همتای آنان است. به نظر من زنها در کار، مسؤولیت پذیر، جدی و مطمئن هستند و با عشق و تعهد کار می کنند. امیدوارم مسؤولان با این روشنگری که زنان، همپای مردان می توانند به نسبت تواناییهایی که دارند در خدمت رشد و توسعه جامعه برآیند، زمینه بروز لیاقتها را برای زنهای ما فراهم کنند.

و اما در باره تصور عمومی جامعه از اشتغال و حضور و کار زنان در معدن، باید بگویم که کار در معدن فقط استخراج و رفتن داخل تونلهای سنگی و کلنگ و بیل زدن نیست. بخش عمده و اصلی کار قبل از استخراج و در طول برداشت است که دقیقا کار بسیار ظریف، دقیق و حساسی است و دقت یک زن در پیشبرد کار قطعا بسیار مؤثر است. اگر افراد حضور عینی و بازدید از معادن داشته باشند، می توانند با فعالیتهای معدن آشنا شوند و با صنایع ملی داخلی میهن خود ارتباط برقرار کنند و هم یک بازنگری در تفکر عمومی خود و جامعه نسبت به فعالیت زن در معدن ایجاد کنند. بعد معلوم می شود که کار در معدن برای خانمها خیلی متفاوت با دیگر مراکز حتی بیمارستانها نیست. در بیمارستانها هم حتی بسیاری از کارها فقط بر عهده مردهاست!

خانم مهندس میررحیمی
خانم میررحیمی، مدیر بازرگانی خارجی شرکت معدن سنگ آهن «گل گهر» است. او بومی شهرستان سیرجان است و می گوید که همزمان با اشتغال خود در شرکت سنگ معدن گل گهر در سیرجان، ازدواج کرده و یک فرزند دارد. مهندس میررحیمی در باره چگونگی فعالیتش در این معدن می گوید:

ـ در این قسمت، قطعات، وسایل و سایر نیازهای یدکی معدن را تهیه می کنیم. مثلاً وقتی واحد تعمیرات و نگهداری به قطعه ای احتیاج دارد، درخواست خرید خود را پس از انتقال به بخش انبارها و سفارشها می دهد که پس از بررسی آن واحد، چنانچه امکان تهیه آن وسیله مورد نیاز در بازار داخلی موجود نباشد، به بخش بازرگانی خارجی فرستاده می شود که پس از بررسی مجدد از طریق شرکتهای سازنده آن وسایل و یا از طریق نماینده هایی که در تهران، شهرها و کشورهای مختلف داریم، کالای مورد نیاز را تهیه و

خریداری می کنیم. سعی ما بر این است که از واسطه خرید نکنیم و مستقیما با خود شرکتهای اصلی و سازنده ارتباط داشته باشیم. برای خرید اجناس از شرکتهای مختلف پیش فاکتورها (قیمت پیشنهادی) و مشخصات کالای مربوطه رامی گیریم و از نظر کیفیت و قیمت مقایسه می کنیم، آنگاه سفارش خرید می دهیم.

ـ در چه کشورهایی نماینده دارید؟
ـ شرکت فولاد یک دفتر در کشور آلمان دارد که ما هم در آنجا نماینده داریم. پیش فاکتور قطعات، مستقیما از شرکتهای سازنده توسط نمایندگی، برای ما فرستاده می شود. به این شکل ما قطعات لازم را با قیمت ارزانتری تهیه می کنیم. سیاست ما تا آنجا که مقدور باشد، بر این است که از واسطه ها چیزی نخریم.

ـ خرید قطعات همه نقدی است؟
ـ بعضی از خریدها نقدی است، اما سعی کردیم، گشایش اعتبار کنیم و پرداختها از طریق گشایش نامه های اعتباری انجام شود.

ـ برای برقراری ارتباط با فروشندگان خارجی مشکل مکالمه ندارید؟

ـ من مشکل مکالمه ندارم.اکثر مکالمات توسط خودم انجام می گیرد.

ـ برای پیشبرد کار خود، آموزش دیده اید؟
ـ در گل گهر، هدف پیشبرد کار است و نیروها باید به روز باشند. برای بالا بردن سطح کیفی کار افراد، زمینه آموزش و یادگیری همه فراهم بوده و هست و هر کس، هر جایگاهی را اشغال کرده، در آن رابطه هم دوره های متفاوت و لازم را گذرانده است. گل گهر و افرادش با هم رشد و توسعه پیدا کرده اند. در اینجا، کلاسها ودوره های آموزش متعددی در داخل و خارج از کشور در زمینه های تخصص افراد و کلاسهای جنبی برای رشد بیشتر کار مانند کلاس کامپیوتر و زبان خارجی تدارک شده است که اکثر افراد نیز از آن بهره مند می شوند. پرسنل گل گهر تقریبا تخصصی کار می کنند. قبلاً در این شرکت از وجود مشاوران خارجی استفاده می شد، اما با تخصصی کردن افراد، پرسنل داخلی بیشترین حجم کار را خودشان انجام می دهند و کمتر از نیروها و مشاوران خارجی استفاده می شود.

ـ گفتید که قبل از سمت مسؤول بازرگانی
خارجی، در قسمت تعمیرات و نگهداری، مسؤولیت داشتید؛ چطور شد که تصمیم گرفتید از محیط کاملاً فنی ـ مهندسی، کناره بگیرید؟

ـ از ابتدا که آمدم شرکت گل گهر، در قسمت تعمیرات و نگهداری به عنوان مسؤول برنامه ریزی ماشین آلات معدن مشغول به کار شدم. البته با وجود علاقه زیاد به کارم، سیاست بر این شد که بخشهای گل گهر به واحدهای خصوصی داده شود. طوری که باز نیروهای خود شرکت کارها را انجام می دادند و همچنان کار در دست بچه های خودمان می چرخید. و از من هم دعوت شد که همزمان با این مسأله، واحد بازرگانی خارجی گل گهر اعلام نیاز کرده بود و با توجه به علاقه بیشتر در این زمینه یعنی بازرگانی خارجی به عنوان مسؤول بازرگانی خارجی مشغول به کار شدم.

ـ چطور شد از شما که یک زن
بودید برای این کار استقبال کردند؟

ـ در گل گهر هیچ مشکلی از نظر فرهنگی و تفاوت بین زن و مرد در سطوح کاری به خصوص مدیریتها نیست. نظام کاری این طور نیست که بین کار تخصصی زن و مرد فرق بگذارد. اگر زنی در جایگاه و حرفه ای پیشرفت داشته باشد، همان سمت را به او می دهند که به یک مرد می دهند.

من هیچ محدودیتی در رشد و ارتقای افراد برای داشتن مسؤولیت بالا نمی بینم. قبلاً گفتم که هدف ایجاد یک محیط سالم برای توسعه اهداف گل گهر است. ان شاءاللّه همه در تلاش هستیم که این سرمایه ملی، رونق جهانی و بازار داخلی داشته باشد. توسعه گل گهر در واقع یکی از راههای قطع وابستگی ما به نفت است.

اتحاداعضای گل گهردر پیشبرد، موفقیت و هویت داشتن اقتصادی ملی، یک سربلندی برای نظام اسلامی ماست و خانمهای مسؤول در گل گهر نیز، نقش عمده ای در پیشبرد این اهداف داشته و دارند. در معدن گل گهر، خانمها در پایگاهی حساس و مدیریتی به واقع بسیار ظریف و دلسوزانه خدمت می کنند. سیستم کار در این معدن براساس بازدهی خوب کار است، نه این که کار را زن انجام می دهد یا مرد! به همین خاطر خانمهاوآقایان در سمت های مشابه، علاوه بر حقوق و دستمزد برابر، در یک جایگاه معنوی قرار دادند.

ـ برای بهتر شدن کار در واحد
بازرگانی خارجی چه کردید؟ آیا با همه طرحهای پیشنهادی شما موافقت می شود؟

ـ واحد بازرگانی خارجی تحت نظر مدیریت بازرگانی می باشد. از این رو طرحها و پیشنهادهای این واحد به تأیید مدیریت بازرگانی می رسد. و از آنجا که خانمها به واسطه حساسیتی که دارند، به مسایل، خیلی به دقت و ظرافت و جدیت برخورد می کنند کمتر پیش می آید که با پیشنهادهایی که برای بالا بردن کیفیت کار می شود، مخالفتی صورت گیرد. در این واحد همه تلاش بر این بوده است که کار به شکل نظام مند پیش برود، طوری که مشکلات و ایرادها و نواقص کار مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته و در رفع آنها کوششهایی به عمل آمده است. اطلاعات موجود در این واحد کامپیوتری است که باعث می شود که کل کار با نظامی منسجم پیش برود. به طوری که اگر روزی من هم نباشم دیگر لازم نیست از ابتدا شروع کرد. کار نظام مند و اطلاعات رایانه ای باعث شده که به راحتی به اطلاعات لازم دسترسی پیدا کنیم.

ـ آشنایی با کار کامپیوتر هم از
طریق گل گهر بود؟

ـ بله از طرف شرکت ما، دوره های آموزش کامپیوتر، و برنامه ریزی ماشین آلات معدن برگزار شد که ابتدا از سوی کارشناسان خارجی و بعد توسط نیروهای خودمان تدریس شد. من در این دوره ها شرکت کردم که حاصل آن تأسیس اطلاعات منظم رایانه ای در بخش بازرگانی خارجی است.