مجله  سخن جامعه  سخن جامعه، شماره دوم، زمستان1390 

پدیدۀبی حجابی یا بدحجابی که جامعۀدینی ما با آن روبرو است و موج آن در حال حاضر رو به گسترش است، هم چون آفتی است که شجره طیبۀنسل جوان و نوجوان ما را آفت زده و رشد و بالندگی آنان را به مخاطره انداخته است؛ ازاین رو وظیفۀعلما و اندیشمندان است تا با بیان فوائد و آثار حجاب از یک سو و با روشن گری پیامدهای نامطلوب بی حجابی از سوی دیگر، به روشن گری بپردازند (لیهک من هلک عن بینه و یحیی من حی عن بینه). نوشتار حاضر به دنبال آنست تا آثار حجاب را در سلامت روان آدمی بررسی نماید. مخاطب اصلی ما در این مقاله بانوان مسلمانی هستند که ناخودآگاه با بی حجابی و یا بدحجابی تیشه به ریشۀخود زده و رشد اخلاقی و حیات معنوی خویشتن را متوقف ساخته اند. نویسنده، نخست اهمیت حجاب را از منظر اسلام و آیات قرآن کریم بررسی نموده، سپس به آثار و فوائد آن پرداخته و نقش حجاب را در سلامت روان مورد تحقیق قرار داده است.
« مصطفی تبارکی - طلبه​ ی سطح یک »

مقدمه:
بدون تردید هر یک از ما انسان ها در زندگی، به دنبال رسیدن به آرامش هستیم و تلاش می کنیم از هر راه ممکن به آن دست یابیم.

دین مبین اسلام بهترین وسیله برای رسیدن به آرامش است؛ دستورات قرآن کریم و آموزه های حیات آفرین اسلام، انسان را به بالاترین نقطۀآرامش و سلامت روان می رساند.

حجاب زنان و مردان که اسلام به آن سفارش نموده است در سلامت روان آنان تأثیر بسزایی داشته و موجب می شود آنان را از مفاسد ناشی از عدم حجاب در امان نگهدارد.

یکی از بزرگان در تمثیلی زیبا می فرماید: شما چرا به دور خانه هایتان دیوار می کشید و بر روی دیوارها سیم خاردار نصب می کنید؟ اگر درب خانه هایتان چوبی باشد چرا آهنی می کنید؟ و اگر دیوارها کوتاه باشد چرا بلند می کنید؟ آیا این همه، برای راحتی شماست یا برای ناراحتی؟ حجاب هم چون دیوار خانه و هم چون سیم خاردار است، حال اگر دیوار خانه هایتان بلند بود و کوتاه کردید، یا سیم خاردار داشت، برداشتید یا درب بسته بود باز کردید، این موجب راحتی، آرامش و آسایش شما خواهد بود یا موجب نا آرامی؟ اگر درب ها، دیوارها و. . . برای راحتی خانه ها باشد، حجاب هم برای راحتی و آسودگی بانوان است، پس اگر اسلام برای زن حجاب آورده است برای راحتی است نه مشقت، مشقت در بی حجابی و بد حجابی است. (شجاعی، 1388، ص 85)

قرآن کریم در فایدۀحجاب، می فرماید: {ذَلِکمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکمْ وَقُلُوبِهِنَّ} این کار (حفظ حریم بین زن و مرد) برای پاکی دل های شما و آن ها بهتر است. (سوره احزاب، آیه 53)

و در جای دیگری می فرماید: {وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها}؛ و زیورهای خود را آشکار نگردانند مگر آنچه که [طبعاً] از آن پیداست. (سورۀنور، آیه31) هم چنین حضرت علی(ع) در وصیتشان به امام حسن(ع) می فرمایند: «زنان را در پردۀحجاب نگاه دار تا نامحرمان را ننگرند؛ زیرا سخت گیری در پوشش، عامل سلامت روان و استواری آنان است. » (دشتی، نهج البلاغه، نامه31)

شناخت آثار حجاب به خصوص نقش آن در سلامت روان موجب می شود، هیچ خانمی از آن دوری نکند و از رعایت کردن حجاب، احساس سنگینی و شرمندگی ننمایند، بلکه آن را مایۀزینت خود قرار داده و در نتیجه آرامش برونی و درونی اجتماع را نیز وسعت بخشند.

واژه شناسی
حجاب:
‎معنای لغوی حجاب: حجاب از ریشه حجب و در لغت به معنای بازداشتن و ممانعت از رسیدن به چیزی آمده است. (راغب، 1386، ص106) مؤلف «کتاب التحقیق فی کلمات القرآن» می فرماید: «أنّ الحجاب هو الحائل الحاجز المانع عن تلاقی شیئین أو أثرهما، سواء کانا مادّیّین أو معنویّین أو مختلفین، و سواء کان الحاجب مادّیا أو معنویّا» حجاب عبارت است از: حائل و مانعی که از ملاقات دو چیز یا اثر آن دو جلوگیری کند. (مصطفوی، 1389، ج 2، ص167)

در کتاب العین چنین آمده است: »الحجاب اسم ما حجبت به شیئا عن شی« حجاب اسم چیزی است که به وسیلۀآن شیئی را از شیئ دیگر بپوشانی. (خلیل بن احمد فراهیدی، 1384، ج3، ص86)

معنای اصطلاحی حجاب: استاد مطهری در کتاب خود، کلمۀحجاب را هم به معنی پوشش و هم به معنی پرده و حاجب می داند. (مطهری، 1388، ص152) استعمال این کلمه، بیش‎تر به معنی پرده است.

این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می‎دهد که پرده، وسیله‎ی پوشش است، ولی هر پوششی حجاب نیست؛ بلکه آن پوششی حجاب نامیده می‎شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت ‎گیرد. ( مطهری، 1388، ص72)

در این نوشتار مراد ما از حجاب، پوشش اسلامی زنان مسلمان است، و مراد از پوشش اسلامی زن، به عنوان یکی از احکام وجوبی اسلام، این است که زن، هنگام معاشرت با مردان، بدن خود را بپوشاند و به جلوه‎گری و خودنمایی نپردازد.

بنابراین، حجاب، به معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بُعد ایجابی و سلبی است. بُعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بُعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است؛ و این دو بُعد باید در کنار یکدیگر باشد تا حجاب اسلامی محقق شود؛ گاهی ممکن است بُعد اول باشد، ولی بُعد دوم نباشد، در این صورت نمی‎توان گفت که حجاب اسلامی محقق شده است.

گاهی مشاهده می کنیم که بسیاری از زنان محجبه در پوشش خود از رنگ‎های شاد و زیبا و تحریک برانگیز استفاده می‎کنند که به اندامشان زیبایی خاصی می‎بخشد و در عین پوشیده بودن بدن زن، زیبایی‎اش آشکار است، گویی که اصلاً لباس نپوشیده است؛ و این دور از روح حجاب است. (ر. ک: مهدی زاده، 1382، ص21)

اگر به معنای عام، هر نوع پوشش و اشیایی که از وصول به گناه ممانعت می کند را حجاب بنامیم، حجاب می‎تواند اقسام و انواع متفاوتی داشته باشد. یک نوع آن حجاب فکری و روحی است؛ مثلاً اعتقاد به اصول عقاید اسلامی؛ مانند توحید و نبوت و. . . از مصادیق آنست که انسان را از لغزش‎ها و گناه‎های روحی و فکری، مثل کفر و شرک باز می دارد.

در قران کریم از انواع دیگر حجاب که در رفتار خارجی انسان تجلی می کند نام برده شده است مثل حجاب در نگاه که مردان و زنان در مواجهه با نا محرم به آن توصیه شده اند: {قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُم} ؛ ای رسول به مردان مومن بگو تا چشم را از نگاه ناروا بپوشند ( سورۀنور، آیه ی30 ) و در آیۀبعد می فرماید: {وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِن}: ای رسول به زنان مؤمن بگو تا چشم ها را از نگاه ناروا بپوشند. نوع دیگر حجاب، حجاب گفتاری زنان در مقابل نا محرم است آنجا که می فرماید: {فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذی فی قَلْبِهِ مَرَض}: پس زنها نازک و نرم با مردان سخن نگویید؛ مبادا کسی که دلش بیمار (هوا و هوس) است به طمع افتد. (سوره احزاب، آیه32)

روان:
روان، واژۀفارسی است که مرادف آن در زبان عربی روح است، زبان شناسان در بارۀروان، تقریباً مفاهیم مشترکی بیان کرده اند که در این جا به مهم ترین آن ها اشاره می کنیم:

برخی از لغت دانان، روان را به معنای جان، روح انسانی (مخصوصاً)، روح (مطلقاً) و نفس ناطقه گرفته اند. (معین، 1378، ج2، ص1681 و نیز؛ عمید، 1343، ص536) پس روان انسان در لغت، همان روح و جان اوست که گاهی از آن به روح و گاهی نیز در زبان فارسی به روان تعبیر می شود.

در متون دینی نیز تعریف دقیقی از این واژه داده نشده است، بیشتر به ابعاد کلی آن پرداخته شده است. در حدیثی از امام باقر(ع) رسیده است که ایشان در پاسخ اینکه روح چیست؟ فرمودند: «ان الروح مجانس للریح» روح و روان همانند باد است. (عروسی، 1415، ج، 3، ص216)

سلامت روان
در مورد سلامت روان یا بهداشت روان تعریفات متعددی بیان شده است که به دو مورد اشاره می شود:

الف: بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO): بهداشت (سلامت) روانی عبارتست از حالت رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی، نه اینکه تنها بیمار نباشد. (گروهی از نویسندگان، 1385، ص166)

ب: بهداشت روانی؛ به معنای سلامت فکر است و منظور نشان دادن وضع مثبت و سلامت روانی است که می تواند به ایجاد تحرک، پیشرفت و تکامل فردی، ملی و بین المللی کمک نماید؛ زیرا وقتی سلامت روانی شناخته شد برای دست یابی به آن اقدام می شود و راه تکامل فردی و اجتماعی باز می گردد. (گروهی از نویسندگان، 1385، ص170. به نقل از کتاب اصول بهداشت روانی، ص13) برخی نیز در تعریف سلامت روان گفته اند: از دیدگاه اسلامی، انسانی که خود آگاهانه با تمامی هستی ارتباطی زنده و پویا و متکامل دارد، انسانی است از لحاظ روانی سالم. عالی ترین الگوی انسان های سالم، انبیای الهی هستند. (احمدی، 1388، ص203)

با توجه به تعریفات فوق شاید بتوان سلامت روان را به صورت جامع تر و دقیق تر اینگونه بیان کرد که: سلامت روان عبارتست از وجود حالتی در روح و نفس آدمی که شخص با وجود آن، هیچ احساس کمبودی از نظر جسمی و روانی و اجتماعی و. . . نمی کند.

اهمیت حجاب در اسلام
برای پی بردن به اهمیت هر چیزی باید ابتدا تأثیرات آن را در ابعاد مختلف بررسی کنیم و ببینیم که دارای چه مفاسد و مصالحی است. و بهترین کسی که می تواند این مفاسد و مصالح را تشخیص دهد خداوند متعال است چون اوست که آدمی را خلق کرده و آن مفاسد و مصالح را به وسیلۀکامل ترین دین یعنی اسلام، به انسان ها عطا کرده است.

با مراجعه به منابع اصیل اسلامی؛ یعنی قرآن و سنت، اهمیت حجاب به طور واضح معلوم می شود، قرآن کریم در موارد متعددی انسان ها را به حجاب و پوششِ لازم توصیه کرده است که حکایت از اهمیت آن دارد. از جمله در سوره مبارکۀاحزاب به مؤمنین دستور می دهد که اگر چیزی از زنان پیامبر خواستید از پشت پرده بخواهید: {وَ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِکمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِکمْ وَ قُلُوبِهِن }؛ و چون از زنان [پیامبر] چیزی خواستید از پشت پرده از آنان بخواهید؛ این برای دلهای شما و دلهای آنان پاکیزه تر است. ( سورۀاحزاب، آیه ی53 ) در آیۀدیگری می فرماید: {یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِک وَ بَناتِک وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ ذلِک أَدْنی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْن}؛ ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو: «پوششهای خود را بر خود فروتر گیرند. این برای آنکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند [به احتیاط] نزدیکتر است. (سورۀاحزاب، آیۀ59 ) از آیات فوق استفاده می شود که جهت طهارت قلب و مصونیت از اذیت و آزار هوس پرستان، حفظ حجاب و پوشش شرعی لازم و ضروری است. علاوه بر آیات قرآن روایات معصومین نیز به اهمیت حجاب فراوان اشاره نموده است. امام علی(ع) می فرماید: «صِیانَهُ المَرأهِ أنعَمُ لِحالِها وَأدوَمُ لِجَمالها»؛ صیانت زن او را شاداب تر و زیبایی اش را پایدارتر می کند. (غرر الحکم، 1389، حدیث5820)

از مجموع آیات و روایات موجود در این باب به صراحت روشن می شود که حجاب از نظر اسلام اهمیت بسیار زیادی دارد تا جایی که پیامبر(ص) کسانی که حجابشان را رعایت نکنند و خود را شبیه غیر مسلمان درآورند را مسلمان نمی داند. «من تشبّه بقوم فهو منهم» (صدرالدین شیرازی، 1383، ج 2، ص256)

حجاب و سلامت روان:
حجاب و پوشش فوائد زیادی دارد از جمله در سلامت روح و روان انسان نقش بسزایی دارد که نویسنده در این مقاله به برخی از مهم ترین آثار آن می پردازد:

1- اطمینان قلب
فقدان حجاب و بی بندوباری در معاشرت میان زن و مرد، هیجان ها و التهاب های جنسی را فزونی می​بخشد و تقاضای سکس را به صورت عطش روحی و یک درخواست اشباع نشدنی در می آورد. استاد شهید مطهری در این زمینه می فرماید: روح بشر فوق العاده تحریک پذیر است، اشتباه است که گمان کنیم تحریک پذیری روح بشر محدود به حد خاصی است و از آن پس، آرام می گیرد. . . هیچ مردی از تصاحب زیبا رویان و هیچ زنی ازمتوجه کردن مردان و تصاحب قلب آنان و بالاخره هیچ دلی از هوس سیر نمی شود.

از طرفی تقاضای نامحدود خواه ناخواه انجام نشدنی نیست و همیشه مقرون است با نوعی احساس محرومیت و دست نیافتن به آرزوها که به نوبۀخود منجر به اختلالات روحی و بیماری های روانی می گردد. (مطهری، 1388، ص80 )

از این رو، غریزۀجنسی، غریزه‎ای نیرومند، عمیق و دریاصفت است که هرچه بیشتر اطاعت شود بیشتر سرکش می گردد، تنها در گسترۀاطاعت از آموزه های دین است که او را از سرکشی انداخته و به تعادل می کشاند. قرآن کریم می فرماید: {أَلابِذِکرِاللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوب}؛ آگاه باش که با یاد خدا دلها آرامش می یابد. (سورۀرعد، آیه ی28) آیۀشریفۀفوق ذکر خدا را آرامش بخش دل ها معرفی کرده است.

چه ذکر را به وجود مقدس رسول خدا(ص) تفسیر کنیم و چه به قرآن کریم در هر دو صورت، این نکته به دست می آید که انسان با یادآوری خدا و اطاعت از پیامبر(ص) یا قرآن آرامش خاطر و سلامت روان پیدا می کند. انسان با رعایت فریضۀالهی حجاب، به خدا نزدیک شده و در نتیجه به یک اطمینان قلبی و رضایت مندی روحی  روانی دست می یابد و موجب اطمینان قلب و سلامت روان می شود.

2- بازیابی شخصیت
اگر بانوان حجابشان را رعایت نکنند، توجه به آنان از روی هوا و هوس و شهوت بوده و چنین زنی، ارزش حقیقی خود را از دست می دهد و در جامعه به عروسکی برای سرگرمی مردان هوس باز تبدیل می شود.

به همین دلیل زن تا زمانی که ظاهری زیبا دارد مورد توجه ظاهری قرار می گیرد و هر زمان که این زیبایی از بین برود مانند کالایی که تاریخ مصرفش تمام شده باشد دیگر توجهی به آن نمی شود پس حجاب، رمز بازیابی شخصیت زن است. بد حجابی زن در جامعه آتش هوس را در اندرون مرد می افروزد، مردان کم اراده وسست عقیده را به چشم چرانی که خود منشأ بسیاری از مفاسد است وا می دارد.

چنان که امام صادق(ع) می فرماید: «نگاه، تیری از تیرهای زهرآگین شیطان است چه بسا یک نگاه که حسرت طولانی در پی دارد. » (عاملی، وسائل الشیعه، ج3، ص24) بنا براین بی حجابی یا بدحجابی موجب می شود، زن از شخصیت خویش غافل گشته و وجود متعالی خویش را در حد عروسک تنزل دهد.

بی حجابی و بدحجابی از آن جهت که مانع توجه زن به ارزش واقعی خویش می شود، محدودیت و اسارت است نه آزادی. (شجاعی، 1388، ص83 و نیز ر. ک: قطبی، 1380، ص67) اگر خانمی مقید باشد به رعایت حجاب، نوعی استقلال فردی و احساس هویت پیدا می کند و دیگر نیازی به طنازی و جلوه گری ندارد و با این کار خود، ارزش و شخصیت واقعی خویش را که جایگاه خلیفه اللهی است باز می یابد.

3- تعادل در فطرت خود نمایی
یکی از مسائلی که جزو فطریات هر شخصی به ویژه بانوان می باشد فطرت خودنمایی کردن است که خداوند متعال بنا به دلایلی آن را در روح آدمی قرار داده است. البته این خصلت در زنان بیشتر از مردان است و به همین جهت است که دستور پوشش اختصاص به زنان یافته است.

شهید مطهری در این زمینه تحلیلی دارد؛ ایشان می گوید: «از نظر تصاحب قلب ها و دل ها، مرد شکار است و زن شکارچی؛ همچنان که از نظر تصاحب جسم و تن، زن شکار است و مرد شکارچی میل زن به خودآرایی از این نوع حس شکارچی گری او ناشی می شود.

این زن است که به حکم طبیعت خاص خود، می خواهد دلبری کند و مرد را دلباخته و در دام علاقه خود اسیرکند، انحراف تبرّج و برهنگی از انحراف های مخصوص زنان است و دستور پوشش هم برای آنان مقرر گردیده است. » (مطهری، 1379، ص436)

قرآن کریم می فرماید: {وَلاَتَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجَاهِلِیَّهِ الْأُولَی}؛ مانند روزگار جاهلیّتِ قدیم زینت های خود را آشکار نکنید. ( سورۀاحزاب، 33) و در آیۀدیگر نسبت به زنان سالخورده می فرماید: {فلَیْسَ عَلَیْهِنَّ جُناحٌ أَنْ یَضَعْنَ ثِیابَهُنَّ غَیْرَمُتَبَرِّجاتٍ بِزینَه}؛ گناهی نیست که پوشش خود را کنار نهند [به شرطی که ] زینتی را آشکار نکنند. (سوره نور، آیه60) با دقت در دو آیۀفوق به خوبی روشن می شود که زن فقط می تواند زینت خود را برای شوهر خود بنمایاند؛ زیرا که در آیۀاول، به طور مطلق می فرماید که زینت های خود را آشکار نکنید و در آیۀدوم می فرماید: برای زنان سالخورده اشکالی ندارد که پوشش خود را از نامحرمان بردارند ولی با این حال حق ندارند زینت خود را به آنها آشکار کنند. بنابراین، وقتی که قرآن به زنان سالخورده چنین خطاب می کند پس به طریق اولی برای زنان جوان جایز نیست که زینت خود را آشکار کنند. با این توضیح روشن می شود که زنان فقط می توانند زینت خود را به شوهرانشان نشان بدهند و برای آنها خود نمایی کنند.

شهید مطهّری نیز در این باره می گوید:

حال اگر این فطرت خدادادی از حالت تعادل خودش خارج شود موجب اختلالات روانی می شود به عنوان مثال اگر خانمی حجاب خود را رعایت نکند در واقع در خودنمایی کردن دچار افراط شده و فطرت خود را از حالت تعادل درآورده است که موجب به وجود آمدن اختلالات روانی می شود. (مطهری، 1379، ص436)

بنابراین، پوشش و حجاب به دلیل اینکه نقش اساسی در متعادل کردن غریزه خودنمایی و تبرج زن دارد، عامل مهمی برای جلوگیری از بخش بزرگی از اضطراب ها و دغدغه های فکری زن محسوب می شود، زیرا آزادی زن در خودآرایی و به نمایش گذاردن جلوه های زنانه در جامعه، باعث افراط در تجمّل و توجّه به زیبایی های ظاهری می شود، که این توجه افراطی می تواند سبب بروز اختلال های روانی در زن شود. (رجبی، 1385، ص56)

بنابرآنچه گفته شد خود نمایی کردن یک مسئلۀفطری است و زن باید خود نمایی بکند و لیکن باید حد و اندازه آن را بنا بر آنچه که دین اسلام گفته است رعایت کند تا آن فطرت از حالت تعادل خارج نشده و موجب سلامت روانی وی گردد. در برخی از احادیث به خصلت خودآرایی زنان اشاره شده و بهترین زن را زنی معرفی کرده است که برای شوهرش خودش را آراسته و تبرج کند. پیامبر اسلام می فرماید: «بهترین زنان شما زنی است که بسیار با محبت باشد، عفیف و پاک دامن باشد، نزد اقوامش عزیز و محترم باشد، با شوهرش متواضع و فروتن باشد، برای او خودآرایی و تبرّج داشته باشد و در برابر نامحرم عفیف باشد. » (کلینی، 1367، ج5، ص324)

4- استواری خانواده
یکی دیگر از آثار و فواید حجاب که در سلامت روانی زنان تأثیر دارد، نقشی است که در پایبندی همسران به پیمان مقدّس ازدواج دارد. زیرا حجاب و پوشش باعث می شود زن از نگاه های آلوده مردان هوس باز و گرفتار شدن به دام عشق های آزاد محفوظ بماند و به زندگی و خانواده خود وفادار باشد. از طرف دیگر شیوع بی حجابی و بی بندوباری، باعث می شود شوهران به جای توجّه و محبت به همسران شان، به دنبال لذّت جویی از زنان آرایش کرده کوچه و بازار باشند و زنان نیز از جلوه گری و طنّازی برای به دام انداختن مردان بیگانه، ابایی نداشته باشند و در نتیجه عشق و علاقه بین همسران از بین رفته و باعث فروپاشی خانواده شود.

آزاد شدن از قید خانه و خانواده، به معنای از دست دادن آرامش و امنیت روانی است. خانه را مسکن گویند، زیرا محل سکونت و آرامش روحی برای انسان است.

اگر زن این جای امن و سکون و محل شکوفایی استعدادها را از دست بدهد آرامش و سلامت روانی خود را نیز از دست می دهد به این جهت که بی بند و باری و داشتن روابط جنسی، سبب شده از زندگی در خانه بیزار شوند، و وظیفه مادری خود را فراموش کنند و به جای آن در قید و بند رقابت های زندگی مدرن امروزی بیافتند و تمام ارزش های معنوی خود را فدا کنند. (رجبی، 1385، ص58)

شهید مطهری، فلسفه پوشش و منع کامیابی جنسی از غیر همسر مشروع را خوشبختی خانواده دانسته و ارتباط آزاد و عدم پوشش مناسب همسران را عامل از هم پاشیدن کانون خانواده و نفوذ دشمنی و نفرت در کانون پرمهر خانواده دانسته است. (ر. ک: مطهری، 1388، ص81)

بدون تردید حفظ حجاب و پای بندی به اصول خانوادگی محیط خانه را به محیطی سالم و آرامبخش و پر جاذبه تبدیل نموده و استواری خانواده را به ارمغان می آورد.

برخی از نویسندگان عامل تأخیر ازدواج پسران جوان را تنها به مشکلات اقتصادی یا تحصیلی آنها مربوط نمی داند بلکه بی توجهی به تقوای جنسی و لجام گسیختگی زنان و دختران خود نما را عامل مهمی در این خصوص می داند، طبیعی است وقتی دختران بدون پیمان همسرداری و هزینه ها و تعهدات شرعی و قانونی، خود را در معرض نگاه های جوانان قرار می دهند، آن ها بر خود لازم نمی دانند که آنچه به طور رایگان به آن ها می رسد را با بهای سنگین ازدواج به دست آورند. (اکبری، 1376، ص21) بدین جهت است که رعایت کردن حجاب در مرحلۀاول موجب سلامت روان شخص، و در مرحلۀبعدی موجب استواری خانواده می شود.

5- سلامت جسم و آسایش بیشتر
یکی از مهم ترین آثار حجاب، آسایش فردی است، امیر مؤمنان(ع) در این زمینه می فرماید: «پوشیده و محفوظ داشتن زن مایۀآسایش بیشتر و دوام زیبایی اوست. » ( غررالحکم، 1389، حدیث5820) تحقیقات علمی نیز در فیزیولوژی و روان شناسی در باب تفاوت های جسمی و روانی زن و مرد ثابت کرده است که مردان نسبت به محرک های چشمی حساس تر از زنان هستند و زنان در مقابل محرک های لمسی حساسیت بیشتری دارند. (حداد عادل، 1374، ص63)

با دقت در روایت مذکور و تحقیقات علمی، فهمیده می شود که وقتی زنی حجاب خود را رعایت کند و پوششی را که اسلام متناسب با ویژگی های تکوینی زن تشریح کرده است، انتخاب کند، خود را از مفاسد ناشی از محرک های لمسی مصون داشته است که این باعث آسایش بیشتر وی و در نتیجه موجب سلامتی روان زن می شود. قرآن کریم می فرماید: «ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمنان بگو: پوششهای خود را بر خود فروتر گیرند. این برای آنکه شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند به احتیاط نزدیک تر است، و خدا آمرزنده مهربان است. » (سورۀاحزاب، آیۀ59)

روانشناسان عموماً این نکته را می پذیرند که: اختلالات روانی عوارض جسمانی دارد و بالعکس؛ یعنی اگر کسی روان سالم داشته باشد جسم سالمی هم خواهد داشت. (ملکیان، 1383، ص12)

بنا براین وقتی خانمی حجاب خود را رعایت نکند مورد اذیت و آزار دیگران قرار می گیرد و علاوه بر آن چون مخالف با فطرت و سرشت درونی خود عمل کرده، حالت افسردگی و اختلال روحی و روانی در او پدید می آید در نتیجه موجب می شود که جسمش نیز بیمار شود و همین طور بالعکس اگر خانمی حجاب خود را رعایت کند و به نیاز فطری خود که پوشیده بودن است جواب مثبت بدهد سلامت روانی را برای خود به ارمغان می آورد.

چون جسم و روان متقابلاً بر هم تأثیر می گذارند و با سالم بودن جسم، از روان سالم نیز بهره مند می شوند.

نتیجه گیری:
در آخر می توان نتیجه گرفت که حجاب یک هدیه ای الهی است که خداوند به بندگان خود عطا کرده است تا در سایۀآن، زنان به سعادت حقیقی خود دست پیدا کنند.

حجاب اثرات مختلفی بر زندگی فردی، اجتماعی و خانوادگی ما دارد، از این رو بی توجهی به مسئلۀحجاب هرگز به نفع فرد و جامعه نیست. حفظ حجاب در بخش خانوادگی استواری آن را در پی داشته و کانون خانواده را استحکام می بخشد، چنانچه رسیدن به آرامش و اطمینان قلبی و تعادل شخصیتی در پرتو حجاب محقق می گردد.

با حفظ حجاب و پوشش مناسب دختران و زنان بسیاری از بیماری های اخلاقی جنسی ریشه کن شده و یا حد اقل کاهش می یابد.

منابع:

1- قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه ای، تهران: گلبان، 1380.

2- نهج البلاغه، ترجمه دشتی، محمد، انتشارات قدس، قم، 1382-

3- احمدی، علی اصغر، روانشناسی شخصیت از دیدگاه اسلامی، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ هفتم 1388-

4- آمدی، عبدالواحد، غررالحکم و دررالکلم، اتشارات امام عصر، قم، چاپ هفتم، 1389-

5- بیرقی اکبری، محمد رضا، تحلیلی نو و عملی از حجاب در عصر حاضر، انتشارات شهید فهمیده، چاپ اول، بهار1376-

6- حداد عادل، غلامعلی، فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی، انتشارات سروش، 1374-

7- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد بن مفضل، مفردات الفاظ القرآن، ایران، نشر سبحان، 1386-

8- رجبی، عباس، حجاب و نقش آن در سلامت روان، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1385-

9- شجاعی، محمد، در و صدف، نشر محیی، چاپ هشتم، 1388-

10- شرقاوی، حسن، گامی فراسوی روانشناسی اسلامی، مترجم، حجتی، محمدباقر، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ دوم، 1363-

11- صدر الدین شیرازی، محمدبن ابراهیم، شرح اصول کافی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، چاپ اول 1383 ش.

12- عاملی، شیخ حرّ، وسائل الشیعه، موسسه آل البیت، 1409ه. ق، قم.

13- عمید، حسن، فرهنگ فارسی عمید، انتشارات جاویدان، چاپ هشتم، 1354-

14- عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، اسماعیلیان؛ چاپ چهارم، 1415 ق.

15- فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، انتشارات سازمان حج اوقاف و امور خیریه، اسوه، 1384-

16- قطبی، هادی، منزلت زن از منظری دیگر، انتشارات مولف، چاپ اول، 1380.

17- کلینی، محمدبن یعقوب، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1367-

18- گروهی از نویسندگان، تفسیر موضوعی قرآن کریم، دفتر نشر معارف، تهران، چاپ ششم، 1385-

19- گروهی از نویسندگان، نقد و نظر، سال نهم، شماره اول و دوم، بهار و تابستان 1383-

20- مطهری، مرتضی، مسئله حجاب، انتشارات صدرا، 1388، تهران.

21- مهدی زاده، حسین، حجاب شناسی، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، چاپ دوم، 1382-

22- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، شهریور 1385-

23- معین، محمد، فرهنگ فارسی، انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ چهاردهم، 1378-

24- مطهری، مرتضی، نظام حقوقی زن در اسلام، تهران، انتشارات صدرا، 1379-