در دیدار اخیر رهبری با هزاران نفر از بانوان قرآن پژوه رهبر انقلاب به صراحت در خصوص وضعیت علوم انسانی در دانشگاهها اظهار نگرانی کردند....
ایشان با اشاره به تحصیل حدود دو میلیون دانشجو از سه و نیم میلیون دانشجوی کشور در رشته های علوم انسانی تصریح کردند: این مساله نگران کننده است زیرا توانایی مراکز علمی و دانشگاه ها در زمینه کار بومی و تحقیقات اسلامی در علوم انسانی و همچنین تعداد استادان مبرز و معتقد به جهان بینی اسلامی رشته های علوم انسانی در حد این تعداد دانشجو نیست...
بازنگری در علوم انسانی یا به عبارت صحیح تر بازنگری در نحوه مواجهه دانشگاه ها و مراکز علمی با علوم انسانی وارداتی از غرب بعد از این دیدار به ادبیات دانشگاهی ورود پیدا کرد و در فاصله کوتاهی بیشترین حجم اخبار علمی را در نخستین ماه تحصیلی به خود اختصاص داد.
همین موضوع باعث شد، تا اعضای شورای انقلاب فرهنگی از دبیر گرفته تا سایر مسوولان، به فاصله کوتاهی از روش های عملی ممکن برای تحقق اصلاح ساختار آکادمیک آموزش علوم انسانی کشور خبر دادند؛ تهیه گزارش وضعیت فعلی علوم انسانی در دستور کار قرار گرفته است. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی مسوول بازنگری شد. سند پنج ساله پژوهشگاه علوم انسانی شامل برنامه راهبردی مبتنی بر تبیین و توصیف استراتژی پژوهشگاه و پژوهشکده های مربوط به آن در افق پنج ساله در دست تدوین قرار گرفت و...
واکنش شورای عالی انقلاب فرهنگی به این ماجرا دو وجه داشت؛ نخست واکنش رسمی شورا و مسوولان اجرایی آن بود که بیشتر ساز و کاری اداری و اجرایی را دنبال می کرد و دوم اظهارنظرهایی بود که برخی چهره های تاثیرگذار شورا نسبت به ماجرا داشتند.
شاید واکنش های دسته اول عینی تر از دسته دوم به نظر برسد، اما اهمیت نهفته و پنهان واکنش های نوع دوم بستری بود که برای داشتن تحلیل بهتر از شرایط ضروری می نمود و زمینه ساز بحثی مختلف در این مورد شد.
ولی بحث اسلامی کردن علوم انسانی درست در زمانی از اهمیت دو چندان برخوردار شد که رهبر معظم انقلاب در دیدار با هزاران نفر از بانوان قرآن پژوه و فعال قرآنی در بیان شیوایی این واقعیت مهم را متذکر شدند و ضمن اشاره به گلایه خود در خصوص وضعیت علوم انسانی در دانشگاهها فرمودند: «مبنای علوم انسانی غرب که در دانشگاههای کشور به صورت ترجمه ای تدریس می شود، جهان بینی مادی و متعارض با مبانی قرآنی و دینی است، در حالی که پایه و اساس علوم انسانی را باید در قرآن جستجو کرد». حضرت آیت الله خامنه ای که همزمان با خجسته سالروز میلاد کریمه اهل بیت سلام الله علیها، در دیدار هزاران نفر از بانوان قرآن پژوه صحبت می کردند یکی از مسائل مهم و اصلی در قرآن پژوهی را، استخراج مبانی علوم انسانی دانستند و تاکید کردند: «اگر این کار انجام شود پژوهشگران با استفاده از مبانی قرآنی و همچنین استفاده از برخی پیشرفتهای علوم انسانی، می توانند بنای رفیع و مستحکمی را از علوم انسانی پایه گذاری کنند.»
به یقین بهترین منبع مطالعه انسان و علم انسانی، وحی الهی، یعنی قرآن می باشد. چرا که قرآن مبنای اصیل علوم انسانی است و طرح بومی سازی در کشورمان و کاربردی کردن علوم انسانی بدون توجه به قرآن امکان پذیر نیست.
در این مسیر پایه های معرفت شناختی علوم انسانی موجود باید مورد بازنگری قرار گیرد و با دقت چگونگی تغییر مبادی بومی با مبانی غربی مورد مداقه واقع و نوعی معاضدت بین تعالی معنوی و مادی بشر برقرار شود.
تدارک مقدمات این زمینه مولد یک منظومه گفتمانی واحد و موحد از علوم انسانی با محوریت معارف قرآنی است که زمینه ساز پیشرفت کشور در ساحت های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خواهد شد.
واقعیت تلخی است اما قابل انکار نیست که ما بیش از 100 سال است که متاثر از تولید اندیشه در محیط‌های غربی به ترجمه‌گرایی روی آورده‌ایم به‌طوری که آرام‌آرام فراموش کرده‌ایم که هویت ایرانی – اسلامی خویش را کاویده و مبانی خرد را بر اساس آن پایه‌گذاری کنیم.
از سوی دیگر محیط‌های علمی در حوزه علوم انسانی آنچنانکه شایسته و بایسته عقبه فکری، فرهنگی و تاریخی بوده به بازتولید مفاهیم نپرداخته و همین امر سبب وابستگی بیشتر دانشجویان و علم‌آموزان به واردات اندیشه در حوزه علوم انسانی شده است.
ولی ظهور انقلاب اسلامی بهانه ای برای آغاز بازنگری در این جریان بود ولی هنوز نتوانسته به فراگیری شایسته‌ای که بتواند مبتنی بر گزاره‌های بومی، ملی و ارزشی باشد دست یابد.
حقیقت آن است که گر در این مدت تولید گسترده علم مورد همت اساتید دانشگاهی واقع می‌شد به تعبیری اگر «نهضت نرم‌افزاری تولید علم» بیش از این گسترش می‌یافت،احاطه و تسلط علوم انسانی غرب که در دانشگاه‌های کشور به صورت ترجمه‌ای تدریس می‌شود تا بدینجا نمی رسید.
شاید ظهور این پدیده، ناشی از غفلت و عدم همت اساتید و اشخاصی است که صاحبان کرسی‌های دانشگاهی و دست‌اندرکاران و مسئولان شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند.
در این راه راه اندازی رشته های جدید در دوره های دکترا با رویکردهای اسلامی و ایرانی اقدامی است که وزارت علوم باید آغاز کند.
اقدامات وزارت علوم خوشبختانه در راستای دغدغه های مقام معظم رهبری در بخش علوم انسانی بوده است که صحبت های وزیران علوم چه در این دوره و چه در دوره های قبل موید این موضوع است.
کامران دانشجو وزیر کنونی علوم که رشته تحصیلی وی هیچ مناسبتی با علوم انسانی ندارد، روز شنبه 2 آذر ماه در حاشیه جشنواره فارابی در این زمینه از تاسیس معاونت علوم انسانی برای بررسی هر چه بیشتر دروس انسانی خبر داد گفت: ایران باید مهد علوم انسانی باشد علی‌القاعده ایران مهد علوم انسانی بوده و ازاین پس هم خواهد بود.
نسرین سلطان‌خواه معاون علمی و فناوری رئیس جمهور نیز در این مراسم گفت: برترین‌های علوم انسانی تحت پوشش بنیاد ملی نخبگان قرار می‌گیرند و از تسهیلات این بنیاد استفاده می‌کنند.
حال با توجه به تاسیس معاونت علوم انسانی و تخصیص یک میلیارد تومان اعتبار از بودجه پژوهشی دانشگاه در راستای اسلامی و بومی کردن رشته های علوم انسانی باید منتظر ماند و دید در آینده چه سرنوشتی برای نظام آکادمیک علوم انسانی در ایران رقم خواهد خورد و بومی سازی و اسلامی سازی این علوم به کجا خواهد انجامید.

منبع: / خبرگزاری / ایسکانیوز ۱۳۸۸/۰۸/۰۳