جهان در سال هاى اخیر شاهد توسعه فناورى اطلاعات و ارتباطات در همه نقاط و تأثیر شگرف آن بر بخش هاى مختلف جوامع و شیوه هاى جدید در ارتباطات انسانى بوده است. کارشناسان ارتباطات عصر حاضر را عصر دانایى و تبادل اطلاعات نام نهاده اند، در حوزه اقتصاد، بانکدارى و تجارت الکترونیک، در عرصه سیاست دولت الکترونیکى و انتخابات رایانه اى در عرصه ارتباطات، روزنامه نگارى الکترونیکى از مصادیق آن هستند.
با گذشت دو سال از آغاز فعالیت شبکه اینترنت، شیوه اى جدید از روزنامه نگارى پدید آمد که روزنامه «شیکاگو تریبون» پایه گذار آن بود. روشى که به اعتقاد بسیارى از کارشناسان اطلاعات و ارتباطات توانایى مرتفع ساختن بسیارى از محدودیت هاى روزنامه نگارى سنتى را برطرف خواهد ساخت و تغییرات اساسى را در خبرنویسى و دسترسى به آن ایجاد خواهد کرد. روزنامه نگارى الکترونیکى مفهومى است فارغ از زمان و مکان براى روزنامه نگار و نیز خواننده و آنها مى توانند بدون محدودیت با سراسر جهان ارتباط بى واسطه و مستقیمى برقرار کند، توانمندى استفاده از مزیت هایى مانند استفاده همزمان از صدا، موسیقى، تصویر، فیلم و نیز امکان تبادل دوطرفه بین روزنامه نگار و خواننده سبب شده است که کارشناسان، آینده را از آن روزنامه نگارى دیجیتالى بدانند و در این کش و قوس نابودى روزنامه نگارى سنتى را نیز پیش بینى کرده اند.

انواع ژورنالیسم
در یک دسته بندى کلى مى توان انواع رسانه را به دسته هاى زیر تقسیم کرد:
۱ـ رسانه هاى مکتوب
۲ـ رسانه هاى الکترونیک
۳ـ رسانه هاى دیجیتال
۴ـ رسانه هاى سایبر
که هر کدام کارکرد خاص خود و نیز مخاطبان ویژه خود را دارد. در یک دسته بندى کلى دیگر رسانه هاى online به ۶ گروه اصلى تقسیم شده است که این دسته بندى براساس نوع و فرمت رسانه هاى online انجام شده است.
۱ـ text شامل متن ثابت، متن هاى لینک
۲ـ photo شامل عکس هاى مستقل، مجموعه اى از عکس ها
۳ـ Graphic شامل گرافیک ثابت و متحرک
۴ـ sound شامل صداهاى زنده، موسیقى
۵ـ Image شامل تصاویر ویدیویى ـ فیلم ها و ‎...
6 ـ Interactive در بیان کلى مى توان آن را شامل فرم هاى ورودى، اتاق هاى بحث و گفت وگو، چت فروم و ‎/‎/‎/ دانست.
نقش اینترنت در روزنامه نگارى دیجیتال
در میان همه فعالیت هاى فرهنگى مى توان گفت که روزنامه نگارى بیش از هر عرصه دیگرى از تحولات تکنولوژى تأثیر پذیرفته است و ردپاى فناورى اطلاعات و ارتباطات را در حوزه روزنامه نگارى به راحتى مى توان شاهد بود. اینترنت خود موجب شد که روزنامه نگارى اینترنتى پدید آید و رابطه بین خواننده و نویسنده به رابطه اى متقابل و دوسویه جهت یابد. نشریات اینترنتى امروزى در جهت پیشبرد اهداف اصلى روزنامه نگارى یعنى اطلاع رسانى و طرح افکار تلاش هاى بسیارى را متحمل شده اند و به علاوه کارکردهاى جدیدى را نیز براى رسانه تعریف و پیاده سازى کرده اند.

تقابل روزنامه نگارى دیجیتال و سنتى
حقیقت آن است که رسانه الکترونیکى داراى جذابیت ها و ویژگى هاى خاص خود است که موجب مى شود به عنوان رقیبى جدى روزنامه نگارى سنتى را تهدید کند، در روزنامه نگارى الکترونیکى مى توان شاهد حذف زمان و مکان توزیع و نیز محدوده جغرافیایى رسانه بود به علاوه هزینه هاى هنگفت چاپ، کاغذ، توزیع، اجاره، نیروى کار، برگشتى روزنامه و. ‎/‎/ حذف شده است که در عمل نشریات سنتى با آن درگیرند و به علاوه ارتباط نویسنده و مخاطب در رسانه الکترونیکى نه تنها ارتباطى یک سویه و از بالا به پائین نبوده بلکه تعاملى دوسویه است و موجب مى شود که خواننده نقش فعال ترى را داشته و خود به تولید کننده خبر تبدیل شود.

تفاوت روزنامه نگارى سنتى و دیجیتال
بخش اصلى تفاوت بین این دو سبک از روزنامه نگارى را مى توان به وجود امکانات تعاملى در روزنامه هاى الکترونیکى دانست که روزنامه هاى سنتى از وجود آن بى بهره اند امکاناتى نظیر پخش صدا و تصاویر، پخش فیلم، دادن لینک به یک منبع دیگر در متن خبر و امکان دریافت مطالب به چندین زبان مختلف به صورت لحظه اى و بى درنگ، امکان شرکت در نظرسنجى سایت و خبرگزارى به صورت online.

نقش مخاطب
به اعتقاد برخى از صاحبنظران حوزه ارتباطات، حرکت به سوى روزنامه نگارى الکترونیکى سبب شده است که مفهوم مخاطب نیز تغییر کند، مخاطب به طور همزمان که مصرف کننده، ویراستار و تولیدکننده خبر است در عین حال نقش مخاطبى خود را نیز حفظ کرده است.
به اعتقاد برخى کارشناسان با در نظر گرفتن آن که مخاطب طیف وسیعى از خروجى هاى خبرى پخش شده و هر یک سلیقه و نظر خود را دارد ایده درک عمومى مشترک، زبان مشترک و مفهوم مشترک در حال از بین رفتن است.

مخاطبین گسترده
براساس مطالعات صورت گرفته در کشور امریکا مخاطبین اینترنتى سایت هاى خبرى بسیار گسترده اند. براساس آمار جمع آورى شده در سال گذشته نزدیک به ۷۰ درصد امریکایى ها از اینترنت براى کسب خبر استفاده کرده اند و براساس آمار ارائه شده در عرض یک ماه حداقل ۵۵ درصد افراد به دنبال به دست آوردن اخبار و گشت و گذار در وب سایت خبرگزارى ها در اینترنت بوده اند. این در حالى است که روز به روز بر آمار این بازدیدکنندگان افزوده مى شود.

نقاط ضعف روزنامه نگارى دیجیتال
روزنامه نگارى الکترونیکى با تمام مزایا و امتیازاتى که دارد، داراى نقاط ضعفى نیز هست که مهمترین آنها به شرح زیر است:
۱ـ کمرنگ شدن مرز واقعیت و شایعه در اینترنت
۲ـ پائین بودن ضریب نفوذ و سرعت اینترنت در برخى از کشورها
۳ـ جنبه خبررسانى روزنامه هاى online بر جنبه هاى تحلیلى آنها پیشى گرفته است
۴ـ داشتن زمینه هاى تفریح و نه تحقیق در رسانه ها
۵ـ کمبود دانش و صرفاً ارائه اطلاعات از سوى رسانه هاى سایبر
۶ ـ کم بودن سابقه آنها نسبت به رسانه هاى سنتى
۷ـ استفاده هاى سیاسى در انتخابات ها و جنگ هاى حزبى
۸ ـ نبود نظارت به نحوى که بر رسانه هاى مکتوب اعمال مى شود
۹ـ نبود حقوق مالکیت معنوى و مکانیسم هاى تشویق و تنبیه خبرنگاران دیجیتال

منبع: / روزنامه / ایران ۱۳۸۸/۰۱/۲۴
نویسنده : وحید نقشینه