تاریخ بنای نخستین:  دوره قاجار

ناگفته هایی از انگیزه ساخت مسجد سردار ارومیه:

درباره انگيزه ساخت مسجد در كتاب «محمد قولوخان افشار ارومي» چنين آمده است: «عبدالصمدخان معروف به سردار برادر عسگرخان عبدالملكي معروف به ژنرال روي نذري كه در جنگ ايروان  از روس ها كرده بود بعدها در ارومي مسجدي بنام خود ساخت.»  گفتنی است اين جنگ در سال 1221 ه.ق در طي دوره اول جنگ هاي ايران و روس روي داد و خلاصه آن اينكه زمانيكه گداويچ سردار روس ايروان را به محاصره در آورده بود از حاكم تفليس درخواست آذوقه و نيرو نمود و حاكم تفليس آذوقه فراوان بهمراه سه هزار سالدات و سيصد سوار تفليسي و گرجي و هفده عراده توپ از راه پنبك روانه ايروان نمود. در اين ميان عسگرخان عبدالملكي معروف به ژنرال از طرف عباس ميرزا مأمور گرديد تا مانع از رسيدن نيرو و تداركات به سردار روس گردد عسگر خان بهمراه برادرش عبدالصمدخان معروف به سردار و محمد خان كرماني و سواران افشار و كرماني در حوالي پنبك بر سر راه نيروهاي ارسالي قرار گرفتند و ميان دو طرف جنگ در گرفت در اين جنگ عبدالصمدخان با يارانش توانستند با رشادت توپخانه روسها را تارو مار كنند كه سرانجام منجر به شكست نيروهاي كمكي ارتش روسيه گرديد. در نتيجه اين شكست گداويچ كه از رسيدن نيرو و آذوقه نااميد شده بود به ناچار از محاصره ايروان دست كشيده و عقب نشيني كرد. عبدالصمدخان در سال 1268 ق دار فاني را ودع گفت.

منبع: مرکز اسناد و آرشیو بنیاد ایران شناسی شعبه آذربایجان غربی

( منابع نوشتار در شعبه موجود است.)