کاربران سیستم هاى رایانه اى هر از گاهى نیازهایى پیدا مى کنند که تأمین آنها سخت و یا زمان بر است به عنوان مثال مى توان به درخواست نرم افزارهایى براى موارد خاص اشاره کرد و یا جست وجو و به دست آوردن مقالات علمى اى که در کتابخانه ها موجود نیست و غیره. اما در مقابل ممکن است در گوشه اى از جهان شخصى وجود داشته باشد که تمامى این اطلاعات را در اختیار داشته باشد و به علاوه حاضر باشد که اطلاعات را بدون هیچ گونه چشم داشت مالى در اختیار شما قرار دهد، حال چگونه مى توان از او کمک گرفت
تکنولوژى P2P این امکان را به شما مى دهد که در صورت توافق طرفین بتوانید از این امکانات استفاده کنید، برخى از ارائه کنندگان خدمات P2P به دنبال منافع تجارى خود هستند اما برخى دیگر به صورت رایگان حاضر به ارائه این سرویس مى باشند. در حقیقت (peer to peer) P2P یک شبکه رایانه اى است که به جاى اتکا بر یک یا چند server اتکایش بر قدرت محاسباتى و پهناى باند رایانه هاى اعضاى خود است و لذا تمامى رایانه هاى موجود در این شبکه توانایى و مسئولیت یکسانى دارند.
برخلاف مدل رایج server‎/client اطلاعات وب سایت روى یک رایانه server قرار دارد و سایر client ها از سراسر جهان به آن به صورت محدود دسترسى دارند، ساختار P2P ساده تر بوده ولى در ترافیک بالاى اطلاعاتى توانایى کمترى دارد. این شبکه ها براى به اشتراک گذارى فایل ها مورد استفاده واقع مى شود اما یک شبکه P2P مى تواند به معناى محاسبات شبکه اى (grid computing) و یا سرویس ارسال پیام فورى (instant messaging) نیز مورد استفاده واقع شود.

تاریخچه
از زمان پیدایش P2P عمر زیادى نمى گذرد. این سیستم در سال ۲۰۰۱ و با معرفى سیستم Napster که امکان به اشتراک گذارى فایل هاى صوتى را در سطح اینترنت فراهم مى کرد مطرح شد. استفاده از P2P در سایر زمینه ها مانند همکارى و ارتباط براى انجام محاسبات توزیع شده نیز نفوذ کرد و گروه هاى مختلفى از این سیستم بهره مند شدند و لذا با توجه به کاربرد گسترده آن تعاریف مختلفى نیز براى آن مطرح مى شود، مثلاً این که آن را سیستمى براى به اشتراک گذارى منابع و سرویس هاى رایانه اى با امکان انجام تبادل مستقیم بین سیستم ها و در محیطى که اتصالات پایدار و آدرس هاى IP قابل پیش بینى وجود ندارد و سیستم نمى تواند تنها به یک سرور متمرکز باشد تعریف مى کند.

حوالى اینترنت
این تکنولوژى براى تشریح ارتباطات دونقطه مورد استفاده واقع مى شود به عنوان مثال در مکالمات تلفنى نقطه به نقطه از این تکنولوژى بهره گرفته مى شود. در اصل مى توان اینترنت را به عنوان سیستم ارتباطى نقطه به نقطه تشریح کرد. میزبانان اولیه یک شرکت که چند دانشگاه امریکایى مانند Latin American و Santa Barbara و Utah بودند. بیشتر به صورت سایت هاى مستقل با وضعیت یکسان رفتار مى کردند و آرپانت باعث ارتباط آنها شده بود. در اواخر دهه ۱۹۶۰ اینترنت به مدلى از یک اتصال با ماشین هایى فرضى و همیشه فعال و داراى IP دائمى تبدیل شده بود و هرگونه تغییر آدرس IP امرى غیرعادى و نادر فرض مى شد اما پس از انتشار مرورگر Mosaic و رواج یافتن اتصال به اینترنت با مودم هاى dialup و عدم داشتن IPهاى استاتیک توسط سیستم کاربران، امکان بهره گیرى از IPهاى داینامیک فراهم شد و به مرور زمان سخت افزار و نرم افزار توسعه یافت و منابع استفاده نشده به کار گرفته شد و تعریفى نیز که از شبکه هاى P2P در گذشته وجود داشت جاى خود را به تعریف زیر داد: P2P طبقه اى از درخواست هاست که بهره ورى منابع را براى ذخیره سازى، ظرفیت و حضور بشر در حوالى دنیاى اینترنت مقدور مى سازد.

نپستر
نپستر را مى توان اولین شبکه P2P دانست که راه را براى شبکه هاى P2P غیرمتمرکز مانند کازا، لایم وایر و. ‎/‎/ باز کرد در ابتدا این شرکت با مشکلات زیادى روبه رو شد که اکثر این مشکلات نیز به وجود قوانین کپى رایت در کشور امریکا بازمى گشت. این سایت به کاربران اجازه مى داد که ثبت نام کرده و سپس آنها مى توانستند مجموعه فایل هاى موسیقى موردنظر خود را که روى هارددیسک رایانه خود داشتند در اختیار دیگران بگذارند و همچنین از فایل سایر کاربران نیز استفاده کنند و به علاوه امکان جست وجو در میان فایل هاى سایر کاربران را داشته باشند و پس از یافتن آن در هر جاى دنیا اقدام به دانلود آن کنند. اما این سایت به حکم دادگاه تعطیل شد.

نرم افزارهاى P2P

Kazza
این نرم افزار در حال حاضر متداول ترین نرم افزار P2P در بین کاربران است که نسخه نهایى آن Kazza Gold است.

Lime Wire
این نرم افزار در زمره جذاب ترین و راحت ترین نرم افزار P2P است اما دریافت و نصب آن به راحتى Kazza نیست.

Morpheus
تمرکز اصلى Morpheus روى کاربران امریکایى است و لذا امکان سرویس دهى در سایر کشورها را به صورت بسیار محدود دارد.

WinMX
این نرم افزار داراى حجم پائین و امکان نصب سریع است اما نسخه هاى جدید این نرم افزار بسیار دیر وارد بازار مى شود به گونه اى که طى دو سال اخیر هیچ نسخه جدیدى از این نرم افزار وارد بازار نشده است.

Free Wire
این نورسیده که جزو تازه واردان به نرم افزارهاى P2P است از خوش آتیه ترین آنها به حساب مى آید.

الگوریتم هاى به اشتراک گذارى
۱- مدل درخواست هاى مکرر
(flooded requests model)
۲- مدل دایرکتورى متمرکز
(centralized directory model)
۳- مدل مسیریابى سند
(document routing model)

مدل دایرکتورى متمرکز
این مدل توسط شرکت نپستر رواج یافت بدین ترتیب که گره هاى یک اجتماع به یک دایرکتورى متمرکز متصل شده و اطلاعات خود را از طریق این دایرکتورى منتشر مى کند. براساس درخواستى که از یک گره دریافت مى شود فهرست مرکزى درخواست را بهترین گره موجود دردایرکتورى مطابقت خواهد داد. بهترین گره، گره اى است که بسته به نیاز کاربر، ارزان ترین، سریع ترین و در دسترس ترین گره باشد، پس از شناسایى گره موردنظر تبادل فایل به صورت مستقیم بین دو گروه مذکور انجام خواهد شد. در این مدل نیاز به یک سرور مرکزى براى تبادل اطلاعات وجود دارد. همین امر سبب خواهد شد که مقیاس پذیرى این مدل کاهش یابد زیرا نیاز به حضور سرورهاى قدرتمندى در این ساختار احساس مى شود.

مدل درخواست هاى مکرر
در این مدل هیچ منبع مشترکى بین داده ها وجود ندارد و هر درخواست از سوى هر گرهى (node) به تمام گره هاى متصل به این گره فرستاده مى شود و آنها نیز همین درخواست را براى گره هاى دیگر موجود شبکه ارسال مى کنند. این حلقه تا زمانى که جواب موردنظر دریافت شود ادامه دارد. در این مدل به پهناى باند زیادى نیاز است و تنها آن را مى توان در یک سطح شبکه محلى نشان داد که به صورت کارآیى مى تواند فعالیت کند.

مدل مسیریابى سند
این مدل در FreeNet مورد استفاده واقع مى شود و به هر گره یک ID به صورت تصادفى تخصیص داده مى شود هر گره که بخواهد یک Data را به اشتراک بگذارد براساس محتویات آن و نام آن یک ID به آن تخصیص مى دهد و سپس این سند را به گره اى که ID آن به ID این سند نزدیک تر است مى فرستد و این کار را آنقدر ادامه مى دهد که نزدیک ترین ID به سند خود گره باشد و سپس هر درخواست براى یک سند نیز با استفاده از همین نزدیکى ID سند به ID گره به دست مى آید.

اهداف P2P
۱- تقسیم و کاهش هزینه ها: با کمک معمارى P2P مى توان هزینه هایى را که صرف خرید و راه اندازى سرور و یا فضاى موردنیاز مى شود بین Peerها تقسیم کرد.
۲- افزایش مقیاس پذیرى و قابلیت اعتماد: دلیل عدم وجود یک منبع مى توان گستره توزیع P2P را افزایش داده و نوآورى هایى در این زمینه به وجود آورد.
۳- گمنامى: در معمارى P2P چون پردازش ها به صورت محلى انجام مى شود، کاربران مى توانند از دادن اطلاعاتى در مورد خودشان به دیگران اجتناب کرده و همواره به صورت گمنام در شبکه باقى بمانند.
۴- خودمختارى: به دلیل عدم اتکا به یک سرور متمرکز، کاربران این شبکه ها خودمختار مى باشند.
۵- پویایى: این سیستم ها از پویایى بسیار بالایى برخوردار است به گونه اى که منابع محاسباتى مى توانند به صورت آزادانه به این سیستم وارد شوند.

منبع: / روزنامه / ایران ۱۳۸۷/۰۵/۱۵
نویسنده : وحید نقشینه